آنچه که باید مادران درباره فقر آهن در کودکان بدانند

شاید خیلی از خانواده‌ها متوجه نقش حیاتی آهن در رشد و تکامل سیستم عصبی و حرکتی کودکان خود نشوند. استفاده از قطره آهن در دوران نوزادی مهم‌ترین راه تامین این ماده حیاتی در بدن کودکان است. اگر شما هم جزء والدینی هستید که بنا بر هر دلیلی دادن قطره آهن به کودک‌تان را جدی نمی‌گرفتید یا زمان یا شیوه صحیح استفاده از آن را نمی‌دانید، با توجه به مواردی که در ادامه می‌خوانید، توصیه می‌شود مصرف درست آن را برای کودکان‌ خود در الویت قرار دهید، چرا که کم‌خونی ناشی از فقر آهن شایع‌ترین اختلال تغذیه‌ای در کودکان زیر ۵ سال است. در این رابطه با خانم سمیه عابدینی کارشناس ارشد تغذیه به گفت و گو نشستیم که در ادامه می‌خوانید: 

در ابتدا درباره اهمیت قطره آهن برای کودکان بفرمائید.

کم خونی از جمله مشکلاتی است که در هر سنی امکان رخ دادن آن وجود دارد. بیشترین علت کم خونی کمبود آهن در خون است. آهن عنصر مهمی است که تاثیر زیادی در رشد کودک می‌گذارد و چون شیر مادر به اندازه لازم این ماده مغذی را ندارد، بنابراین قطره آهن توصیه می‌شود. اگر قطره آهن به موقع توصیه نشود و نوزاد دچار فقر آهن شود، رشد کودک با تاخیر جدی مواجهه می‌شود و اشتهای او هم تحت تاثیر قرار می‌گیرد، به همین دلیل است که قطره آهن باید به موقع تجویز شود.

بهترین زمان برای دادن قطره آهن به کودک در طول روز، چه زمانی است؟

بهترین زمان برای مصرف قطره آهن برای نوزادان زمانی است که معده نوزاد خالی باشد. البته احتمال دارد بعضی از نوزادان دچار حالت‌های گوارشی مثل دل درد، تهوع و استفراغ شوند، در این شرایط باید قطره آهن همراه با وعده غذایی داده شود تا عوارض گوارشی کاهش پیدا کند. سعی شود مصرف قطره آهن همراه با شیر یا نوشیدنی کافئین‌دار نباشد، همچنین نباید به کودک تا دو ساعت بعد از مصرف قطره آهن  شربت آنتی اسید، شیر یا نوشیدنی کافئین‌دار داده شود.

تا چه سنی باید به کودکان قطره آهن داده شود؟

شروع قطره آهن باید همزمان با شروع تغذیه تکمیلی باشد، اما اگر نوزاد نارس باشد، چون ذخیره آهن کمتری در بدن دارد از 2 هفتگی تا 2 ماهگی می‌توان قطره آهن را برایش شروع کرد. استفاده از این قطره تا 24 ماهگی باید ادامه پیدا کند، اما در کل ریسک فقر آهن و کم خونی ناشی از آن تا پنج سالگی وجود دارد، بنابراین مدام فرزند شما باید از نظر میزان کم خونی چک شود و هر موقع که نیاز داشت باید مکمل آهن دریافت کند.

سعی شود مصرف قطره آهن همراه با شیر یا نوشیدنی کافئین‌دار نباشد، همچنین نباید به کودک تا دو ساعت بعد از مصرف قطره آهن  شربت آنتی اسید، شیر یا نوشیدنی کافئین‌دار داده شود.

مصرف زیاد قطره آهن باعث چه عوارضی می شود؟

مصرف زیاد از حد آهن باعث اضافه بار آهن و تجمع سمی آن در کبد، قلب، مفاصل و سایر بافت‌ها می‌شود، همچنین باعث تولید رادیکال‌های آزاد می‌شود و در نهایت اگر رعایت نشود منجر به سیروز، سرطان کبد، نارسایی قلبی و آرتیت می‌شود.

چه راهکاری وجود دارد که قطره آهن باعث سیاهی دندان کودکان نشود؟

برای جلوگیری از تغیر رنگ دندان‌ها بهترین حالت این است که قطره در عقب دندان‌ها چکانده شود، همچنین قطره را بین دو وعده شیردهی بدهید و بعد از دادن قطره از آب جوشیده و سرد استفاده شود. اما در عین حال قطرهایی مانند سیدرال گوچه، فروزومال و لیپوزوفر معمولا باعث سیاه‌شدن دندان‌ها نمی‌شوند.

آیا همه قطره‌های آهنی که در بازار برای کودکان وجود دارند دارای میزان آهن یکسانی هستند؟

خیر. قطره‌ها متفاوت هستند حتما باید دستور روی جلد این قطره‌ها مطالعه شود و با توجه به نیاز و وزن کودک استفاده شود. برای مثال اگر قطره‌ آهنی، آهن موجود در هر قطره یک میلی‌گرم است، اگر نوزاد 10 میلی‌گرم نیاز داشته باشد باید 10 قطره به او داده شود.

فقر آهن باعث چه مشکلاتی در کودکان می‌شود؟

فقر آهن می‌تواند باعث کم خونی شود اگر این کم خونی شدید شود و گلبول‌های قرمز به اندازه کافی تولید نشوند اکسیژن کافی برای بدن فراهم نمی‌شود، در نتیجه رشد و تکامل جسمی و ذهنی کودک با اختلال مواجهه می‌شود و رشد وزنی و قدی آن‌ها تحت تاثیر قرار می‌گیرد. همچنین باعث تمرکز پایین، ضریب هوشی و یادگیری پایین، تغیر رنگ پوست، سردی دست و پا،  احساس ضعف و خستگی غیرمعمول، تغییرات عصبی و رفتاری در دراز مدت و اختلالات موثر بر خلق و خو و تاثیر بر تعامل کودک با دیگران می‌شود.

چرا در در برخی از کودکان با این که قطره آهن استفاده می‌کنند باز شاهد کمبود آهن در آن‌ها هستیم؟

باید علت بررسی شود احتمال دارد به دلیل زمان بد مصرف قطره آهن باشد، یا این‌که نزدیک به زمان شیرخوردن کودک یا نزدیک به وعده غذایی‌اش باشد، ممکن است سوء‌جذب یا خون‌ریزی پنهانی وجود داشته باشد که این باید توسط متخصص بررسی شود. کم خونی ناشی از فقر آهن فقط با رژیم غذایی برطرف نمی‌شود، علاوه بر توجه به رژیم غذایی که مهم است توجه به مصرف  مکمل هم  اهمیت ویژه‌ای دارد.

نکته‌ای که وجود دارد این است که گاهی اوقات کمبود مواد مغذی دیگر می‌تواند باعث شود که مصرف مکمل آهن جواب ندهد، برای مثال کمبود روی، ویتامین B6 ،ریبوفلاوین، ویتامین A یا هیپوتیروئید بودن(کم‌کاری غده تیروئید) هم می‌تواند روی کمبود آهن تاثیر بگذارد. بنابراین تمام این موارد باید بررسی شود تا اگر وجود داشت، برطرف شود تا پاسخ‌دهی به قطره آهن بیشتر شود.

ایسنا