ماجرای وضعیت اضطراری 30 ساله آمریکا علیه ایران چیست؟

در سال 1995 میلادی(اسفند 1374 شمسی)، بیل کلینتون، رئیس‌جمهور وقت آمریکا اعلام کرد که ایران را «تهدیدی غیرعادی و فوق‌العاده برای امنیت ملی، اقتصاد و سیاست خارجی ایالات‌متحده» می‌داند و در این راستا با صدور «فرمان اجرایی 12957» (Executive Order 12957)، «وضعیت اضطراری آمریکا در تقابل با ایران» را صادر و تحریم‌هایی اقتصادی علیه صنعت نفت ایران وضع کرد. این نوع دستورات اجرایی، بخشی از اختیارات رئیس‌جمهور آمریکاست و بر اساس قانون کنگره، برای ادامه اجرای این قبیل دستورها، لازم است که رئیس‌جمهور به‌طور سالانه آن را تمدید کند.

کمتر از دوماه پس از صدور این فرمان اجرایی از سوی رئیس‌جمهور آمریکا، در 6 می 1995 یک دستور اجرایی جدید ذیل آن صادر شد. کلینتون با صدور «فرمان اجرایی 12959»، تحریم‌های وضع‌شده را تشدید کرد. همچنین دو سال بعد، یعنی در سال 1997، با صدور «فرمان اجرایی 13059»، بار دیگر به انسجام و شدت این تحریم‌ها افزود.

تمدید سالانه این دستورهای اجرایی و تشدید تحریم‌های ایران، مختص بیل کلینتون نبود. باراک اوباما، دستور اجرایی 13553 را در 28 سپتامبر 2010 در خصوص وضعیت اضطراری علیه ایران، صادر کرد. با صدور این دستور از سوی اوباما، تحریم‌های اقتصادی تشدید و بخش‌هایی دیگر از دارایی‌های ایران مسدود گردید. اوباما در این دستور گفت: «من، باراک اوباما، رئیس‌جمهور ایالات‌متحده آمریکا، بدین‌وسیله دستور می‌دهم کلیه اموال و منافع مالی ایران که در ایالات‌متحده است؛ از این پس در داخل ایالات‌متحده قرار می‌گیرند و نمی‌توان آن‌ها را منتقل، پرداخت، صادر، برداشت، یا در موارد دیگر معامله کرد.»

اوباما رئیس‌جمهوری بود که بیشترین دستور اجرایی را در خصوص وضعیت اضطراری نسبت به ایران صادر کرد. او در دوره 8 ساله ریاست جمهوری خود، تعداد 10 دستور اجرایی در این زمینه صادر کرد.نکته جالب آن‌که در 19 اسفند 1394 یعنی تنها 7 ماه پس از توافق برجام، شخص باراک اوباما بار دیگر وضعیت اضطراری علیه ایران و تحریم‌های ذل دستور 12957 را تمدید کرد.

دونالد ترامپ نیز در دستورهای متعدد، تحریم‌های سال 1995 را به‌روزرسانی کرد. او در سپتامبر 2020 با صدور فرمان اجرایی «13949» به تشدید مسدودسازی دارایی‌های ایران پرداخت.چند روز پیش، جو بایدن، رئیس‌جمهور فعلی آمریکا نیز این فرمان را برای یک سال دیگر تمدید کرد و با این اقدام، از سال 1995 تاکنون یعنی حدود 30 سال است که ایالات‌متحده در وضعیت اضطراری نسبت به ایران قراردارد، ایران را به‌عنوان دشمن خود تعریف کرده و تحریم‌های اقتصادی را حتی در زمان برجام، حفظ کرده است.

باید توجه داشت که این دستورات اجرایی، در اختیار رئیس‌جمهور آمریکا است. بنابراین، اولا علاوه بر سایر ساختارها و نهادهای آمریکا مثل کنگره، روسای جمهور ایالات‌متحده نیز ایران را دشمن خود معرفی می‌کنند؛ حتی اوباما که از نظر حسن روحانی فردی باهوش و مؤدب بود! ثانیا، برای لغو این دستورات، هیچ اقدامی لازم نیست و فقط کافی است که رئیس‌جمهور آمریکا آن را تمدید نکند. اما همان‌گونه که گفته شد، روسای جمهور این کشور، به‌طور سالانه این موضوع را تمدید کرده اند. ثالثا مشخص می‌شود که در دشمنی با مردم ایران، هیچ فرقی بین اوباما و ترامپ نیست.

اگر بخواهیم تمام تحریم‌ها و دشمنی‌های آمریکا با ایران را در تمام ساختارهای ایالات‌متحده بررسی کنیم، نیاز به چند جلد کتاب است. به‌عنوان یک نمونه، در سال 1996 و فقط چند ماه بعد از فرمان اجرایی کلینتون، لایحه تحریم ایران و لیبی در کنگره آمریکا تصویب شد. این لایحه توسط آلفونس داماتو، به بهانه سقوط یک پرواز آمریکایی در شهر لاکربی اسکاتلند به کنگره آمریکا ارائه گردید. ماجرا از این قرار بود که یک پرواز آمریکایی در سال 1988 طی یک عملیات، سرنگون شد و آمریکا و انگلیس، بدون اسناد لازم، ایران و لیبی را مسئول این اقدام می‌دانستند. آن‌ها مدعی بودند که ایران این اقدام را در واکنش به حمله آمریکا به هواپیمای مسافربری ایران انجام داده است. جالب است که آمریکا اذعان دارد به طور عمد هواپیمای مسافربری ایران را سرنگون کرده است.

لیبی در سال 2003 مسئولیت این حمله را برعهده گرفت؛ اما با این‌وجود، تحریم علیه ایران باقی ماند.برخی مدعی هستند این موضوع که سال‌هاست در موقعیت سخت تاریخی قرار داریم، ساخته و پرداخته ایران است. اما بر اساس آنچه گفته شد، 30 سال است که آمریکا علیه ایران، وضعیت اضطراری اعمال می‌کند.

فارس