مواظب این قاتل نامرئی در خانه باشید!

این روزهای سرد اغلب نقاط کشور را در برگرفته و مردم برای درامان ماندن از سرمای هوا خود را با سیستم‌های مختلف گرمایشی گرم نگه می‌دارند.هوای گرم حاصل سوختن گاز توسط بخاری های گازی است اما بی دقتی و اهمال کاری برخی افراد در استفاده صحیح از بخاری‌ها و لوازم گرمایشی گازی باعث بروز حوادث بعضا جبران پذیری می‌شود.

منوکسیدکربن را قاتل بی‌صدا می‌گویند؛ زیرا شما نه می‌توانید متوجه حضور آن در بدن خود شوید و نه می‌توانید آنرا استشمام کنیدِ؛ چون گاز منوکسیدکربن، یک گاز بی‌رنگ و بدون بو است.اما شما با دانستن علایم آن می‌توانید از مسمومیت با این گاز پیشگیری کرده و جان خود و خانواده خود را نجات دهید.

این گاز از سوختن ناقص مواد حاوی کربن و ترکیب شدن آنها با اکسیژن ایجاد می‌شود. منوکسیدکربن در منازل بیشتر از سوختن مواد نفتی ایجاد می‌شود مانند گاز شهری، نفت، بنزین.

در بدن انسان هموگلوبین که یک ترکیب شیمیایی موجود در گلبولهای قرمز است، وظیفه انتقال دادن اکسیژن را از ریه به بافتهای بدن بر عهده دارد. مشکل از آنجا آغاز می‌شود که مولکول اکسیژن باید برای نقل و انتقال به بافتها با مولکول هموگلوبین ترکیب شود اما منوکسیدکربن توانایی بسیار بالاتری از اکسیژن برای پیوند با هموگلوبین دارد.

گاز منوکسیدکربن با هموگلوبین ترکیب شده و این مولکول را از بین می‌برد، بنابراین، هموگلوبین دیگر نمی‌تواند با اکسیژن ترکیب شود و بافتها و اعضای بدن دچار کمبود اکسیژن می‌شوند. دستگاههایی که در منزل می‌توانند گاز منوکسید کربن را تولید کنند شامل دستگاههای حرارت مرکزی، بخاری، آب گرمکن، اجاق‌ها، گاز آشپزخانه و خودروها هستند.

علیرضا ابراهیمی حریری٬ رئیس گروه سلامت کار معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی  ضمن بیان این مطلب گفت: متاسفانه هرساله با آغاز فصل‌ سرما شاهد حوادث ناگوار و مرگ تعدادی از هموطنان در پی مسمومیت با گاز مونوکسیدکربن هستیم.

رئیس گروه سلامت کار معاونت بهداشت تاکید کرد: با بررسی دوره‌ای و توجه به ایمنی تجهیزات گرمایشی می‌توان از مرگ ناشی از مسمومیت با گاز مونوکسیدکربن پیشگیری کرد.

وی از مونوکسیدکربن(CO)  به عنوان  قاتل خاموش یا قاتل نامرئی نام برد و یادآور شد: مونوکسیدکربن گازی بی‌بو و بی‌رنگ است و تشخیص آن به وسیله حواس پنجگانه امکان پذیر نیست.

حریری با توجه به استفاده از منابعی نظیر گاز طبیعی در وسایل گرمایشی، علت اصلی تولید و انتشار مونوکسیدکربن را  نقص در عملکرد تجهیزات گرمایشی برشمرد که با خام سوزی باعث ایجاد این گاز خطرناک می‌شوند.

وی یادآور شد: همه وسایل گرمایشی از جمله سیستم‌های گرمایش مرکزی، اجاق گاز، موتورخانه‌ها، بخاری، آبگرمکن، پکیج و شومینه که با سوخت‌ فسیلی (گاز، نفت، گازوئیل، بنزین، زغال سنگ) یا چوب و ذغال کار می‌کنند در صورت احتراق ناقص ممکن است گاز مونوکسیدکربن تولید کنند.

مسمومیت مرگبار با مونوکسیدکربن

رییس گروه سلامت کار معاونت بهداشت هموگلوبین خون را مسئول حمل اکسیژن در سطح بدن دانست و افزود: مونوکسیدکربن میل ترکیبی فراوانی(200 تا 300 برابر اکسیژن) با هموگلوبین خون دارد. بنابراین هنگام مواجهه فرد با مونوکسیدکربن به سرعت ظرفیت حمل اکسیژن هموگلوبین کاهش یافته و انتقال اکسیژن از ریه به بافت‌های بدن مختل می‌شود.

به گفته وی در این شرایط اندام‌های حیاتی مانند قلب و مغز دچار مشکلات جدی شده و در نهایت این مسمومیت منجر به مرگ فرد می‌شود.

عوامل موثر در انتشار مونوکسیدکربن

 حریری بی‌توجهی به سالم بودن تجهیزات، استفاده از تجهیزات نامناسب و غیرایمن و یا نصب آنها به شیوه نادرست را از دلایل نشت و انتشار گاز سمی مونوکسیدکربن عنوان کرد .

بهترین مدل دودکش بخاری، انواع اچ (H) است

وی استفاده از دودکش‌ها و لوله‌های خرطومی نامناسب را نمونه‌ای از تجهییزات غیر ایمن عنوان کرد و تاکید کرد: بهترین مدل دودکش بخاری، انواع لوله‌های به شکل اچ(H) است.

رئیس گروه سلامت کار معاونت بهداشت بررسی و کنترل منظم دودکش‌ها‌ از نظر بازبودن را ضروری دانست و گفت: یکی از دلایل انسداد دودکش‌ها، لانه‌گذاری پرندگان است که با مسدود کردن مسیر عبور باعث پس زدن گازهای ناشی از احتراق و گاز مونوکسیدکربن به درون منازل و مکان‌های اداری و مسمومیت ساکنان می‌‌شود.

وی نشت گاز از محل اتصال لوله‌های بخاری چند تکه، قرار دادن لوله بخاری در آب برای مهار گاز مونوکسید کربن را از دیگر دلایل نشت گاز مونوکسیدکربن عنوان کرد.

نکات مهم برای پیشگیری از مسمومیت با مونوکسیدکربن

 ابراهیمی در ادامه سخنان خود به هموطنان توصیه کرد: هنگام استفاده از وسایل گرمایشی و بخاری برای پیشگیری از خطر مسمومیت با گاز مونوکسیدکربن به نکات زیر توجه داشته باشند.

تا حد ممکن در مسیر دودکش تا پشت بام از حداقل تعداد زانویی‌ها استفاده کنند.

عبور دودکش از سقف کاذب حمام و آشپزخانه و... ممنوع است و  باعث نشت گاز مونوکسیدکربن می‌شود.

هنگام استفاده از وسیله گرمایشی گاهی با دست دودکش را لمس کنید. اگر سرد باشد خطر انتشار مونوکسیدکربن وجود دارد و نشانه این است که انتقال حرارت همراه مونوکسیدکربن از دودکش به خوبی صورت نمی‌گیرد.

سرویس منظم و دوره‌ای وسایل گازسوز حتما باید توسط افراد متخصص انجام شود .

در ساختمان‌های جدید دریچه هوا در دیوارها تعبیه شده است که به خروج هوا کمک می‌کند و خطر مواجهه با گاز مونوکسیدکربن را کاهش می‌دهد اما در ساختمان‌های قدیمی بهتر است هرچند ساعت یکبار پنجره‌ها را  باز کنید تا هوای تازه وارد اتاق‌ها شود.

منازل یا اماکنی که دارای شوفاژ و موتورخانه هستند عملکرد تجهیزات موتورخانه باید توسط فرد متخصص بررسی شده و مطمئن شوید هوای موتورخانه وارد منزل مسکونی نمی‌شود.

هنگام استفاده از بخاری گازی دقت کنید رنگ شعله آبی باشد. رنگ زرد نشان دهنده احتراق ناقص و ایجاد مونوکسیدکربن است.

درپارکینگ‌های سرپوشیده(فضای بسته) تجمع دود اگزوز ماشین‌ها می‌تواند باعث مسمومیت با CO و مرگ سرنشینان شود. بنابراین در محیط‌های سربسته از روشن نگهداشتن اتومبیل خودداری کنید.

در فضاهای کوچک و بسته مثل اتاقک نگهبانی تهویه مناسب ندارند؛ استفاده از وسایل گرمایشی دارای شعله(مانند بخاری، گاز پیک‌نیک یا سوزاندن چوب) باعث تولید گاز مونوکسیدکربن و مسمومیت مرگبار می‌شود.

در مکان‌هایی که از وسایل گرمایشی استفاده می‌شود در صورت تجربه علائمی مانند سردرد، سرگیجه تهوع و استفراغ و بی‌حالی  احتمال مواجهه با گاز مونوکسیدکربن را در نظر داشته باشید. پنجره ها را باز کنید تا هوای تازه وارد خانه شود و وسایل گرمایشی را بررسی کنید.

فارس