همه چیز درباره استامینوفن/ مواظب این دارو باشید!

استفاده از داروهای مسکن و تسکین دهنده درد به عنوان یکی از پرکاربرد ترین داروها در جهان و ایران مورد استفاده افراد زیادی قرار دارد؛ به طوری که بسیاری افراد با کوچکترین درد در نقطه ای از بدن و به ویژه سر، سراغ این داروها می روند.

 استامینوفن به عنوان یکی از داروهای مسکن درد همواره مورد استفاده روزانه بسیاری افراد قرار دارد. در این گزارش شما را با این دارو آشنا می‌کنیم و به برخی پرسش‌ها درباره آن پاسخ می‌دهیم.

استامینوفن در دسته‌ای از داروها قرار دارد که به عنوان قرص مسکن و ضد درد شناخته می‌شوند و دارای اثرات کاهندگی تب هستند. ساختار شیمیایی استامینوفن به صورت مقابل است و برای درمان موارد ذکر شده در زیر، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

موارد مصرف استامینوفن

درمان دردهای خفیف و متوسط (سردرد، درد دوران قاعدگی، دندان‌درد، کمر درد، آرتروز، دردهای زمان سرماخوردگی و آنفولانزا.)

درمان دردهای شدید در ترکیب با مسکن‌های دیگر

کاهش تب

دز و نحوه‌ مصرف استامینوفن

داروی استامینوفن در شکل‌های دارویی مختلف و توسط شرکت‌های دارویی متعدد تولید می‌شود؛ به طوری که هر یک از این محصولات دارویی حاوی استامینوفن، میزان داروی مختص خود را دارند.

برخی از رایج‌ترین فرم‌های دارویی استامینوفن، قرص، سافت‌ژل، شربت و قطره‌های خوراکی هستند. این داروها غالبا بدون نیاز به نسخه پزشک قابل تهیه از داروخانه‌ها هستند. به همین دلیل لازم است پیش از مصرف آنها حتما برگه راهنمای هر محصول را مشاهده کنید تا از نحوه مصرف دارو مطلع شوید.

همچنین در صورتی که در حین مصرف دارو دچار ابهام یا سوالی شدید، به داروساز یا پزشک مراجعه کنید.

نکات مورد توجه در مصرف استامینوفن/خطر استامینوفن برای بیماران کبدی

می‌دانیم که مصرف استامینوفن منجر به تسکین موقت درد و کاهش تب می‌شود. لیکن باید بدانیم درد و تب اغلب خود نتیجه یک مشکل یا بیماری در بدن هستند؛ لذا حتی در صورت تسکین درد یا کاهش تب باید حتما عامل ایجاد کننده آنها شناسایی و درمان شود.

با توجه به آنچه گفته شد توصیه می‌شود مصرف استامینوفن را به صورت مزمن ادامه ندهید و در صورتی که تب یا درد شما برای مدت بیش از ۳ تا ۵ روز ادامه داشت، حتما با پزشک خود تماس حاصل کنید؛ چراکه مصرف مزمن استامینوفن خود ممکن است منجر به آسیب جدی به کبد گردد.

در هنگام مصرف استامینوفن، بدن شما این دارو را از طریق ساز و کارهای آنزیمی ابتدا تبدیل به ماده‌ای می‌کند که برای کبد مضر است و سپس این ماده را دفع می‌کند. اگر در این حین الکل مصرف کرده باشید، ماده مضر نامبرده در کبد شما تجمع پیدا می‌کند و با تجمع این ماده، کبد دچار آسیب می‌شود؛ به همین دلیل مصرف این دارو برای افراد مبتلا به نارسایی کبدی ممنوع است.

در بعضی از افراد، میزان مجاز مصرف روزانه از این هم کمتر است. برای مثال، افراد مبتلابه بیماری‌های کبدی، کسانی که روزانه بیش از حد معمول از نوشیدنی‌های الکلی استفاده می‌کنند و کسانی که با داروی ضدانعقاد وارفارین درمان می‌شوند ممکن است سریع‌تر دچار آسیب کبدی ناشی از مصرف استامینوفن شوند و باید استامینوفن را با احتیاط بیشتری مصرف کنند.

خوردن قرص استامینوفن به تعداد زیاد و یک‌باره می‌تواند موجب مسمومیت شود که بسیار خطرناک است. همچنین خوردن قرص استامینوفن به تعداد زیاد در زمان طولانی باعث ایجاد مسمومیت حاد نمی‌شود؛ اما به کبد و کلیه و ارگان‌ها دیگر بدن آسیب می‌زند.

بسیاری از داروهای ضد درد و تب یا قرص سرماخوردگی که از ترکیب چند ماده موثره دارویی ساخته می‌شوند ممکن است در ترکیبات خود حاوی استامینوفن باشند؛ به همین دلیل همواره توصیه می‌شود تمامی ترکیبات موجود در هر فراورده دارویی را مطالعه کنید و اطمینان حاصل کنید چند ترکیب حاوی استامینوفن را به صورت همزمان مصرف نمی‌کنید.

عوارض جانبی استامینوفن

به طور کلی واکنش آلرژیک جدی در مورد داروی استامینوفن نادر است. با این وجود لازم است در خصوص برخی علایم آلرژی دقت بیشتری به کار بندیم. بنابراین چنانچه علائم پوستی مانند خارش مشاهده کردید یا در ناحیه گلو، صورت و زبان تورم حس کردید و یا  اختلال تنفسی را تجربه کردید، به سرعت با پزشک خود تماس حاصل کنید.

مصرف بیش از اندازه‌ استامینوفن ممکن است موجب بروز علائمی مثل حالت تهوع، استفراغ، از دست دادن اشتها، عرق کردن، دل‌درد، خستگی شدید، زرد شدن چشم و پوست و ادرار تیره‌رنگ شود

همچنین برای مصرف استامینوفن در دوران بارداری و شیردهی، حتماً با پزشکتان مشورت کنید.

حداکثر دز مجاز روزانه استامینوفن چقدر است؟

سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) توصیه می‌کند که مصرف روزانۀ استامینوفن در یک فرد سالم بزرگسال نباید از ۴۰۰۰ میلی‌گرم یا ۴ گرم در روز تجاوز کند.

علائم و عوارض خوردن تعداد زیاد قرص استامینوفن

مصرف بیش از اندازه‌ داروی استامینوفن ممکن است موجب بروز علائمی مثل حالت تهوع، استفراغ، از دست دادن اشتها، عرق کردن، دل‌درد، خستگی شدید، زرد شدن چشم و پوست و ادرار تیره‌رنگ شود. در صورت بروز این علایم حتما با پزشک خود تماس حاصل کنید.علائم مصرف بیش از حد استامینوفن معمولاً شامل بی‌اشتهایی، حالت تهوع، استفراغ و درد در قسمت راست و بالای شکم است.

علیرضا کنعانی، داروساز در گفت‌وگو با خبرنگار سلامت خبرگزاری فارس درباره «داروی استامینوفن»، بیان داشت:‌یک دارویی از آسپرین‌های ضد درد غیر استروئدی است اما بر خلاف داروهای آن دسته، فقط برای تب و درد بوده و اثر التهابی ندارد.

وی با اشاره به چگونگی مصرف استامینوفن در افراد مختلف، ادامه داد:‌ میزان مصرف استامینوفن برای کودک باید حداکثر 2 گرم باشد و در بزرگسالان نیز تا 4 گرم مجاز به استفاده شده است.

این دارو ساز خاطرنشان کرد:‌استامینوفن یک داروی ایمن در زنان باردار و حتی نوزادان است.

کنعانی با اشاره به مضرات و احتیاطاتی که باید در مصرف استامینوفن لحاظ کرد، اظهار داشت: این دسته دارویی اگر زیاد مصرف شود می تواند روی کلیه اثر منفی بگذارد؛ البته معمولا 3 تا 4 روز استفاده کردند عوارضی ندارد اما بیمارانی که مشکل کبدی دارند باید در مصرف این دارو احتیاط کنند.

علائم مصرف بیش از حد استامینوفن معمولاً شامل بی‌اشتهایی، حالت تهوع، استفراغ و درد در قسمت راست و بالای شکم است

 مصرف طولانی‌مدت استامینوفن و داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی دیگر، مثل پروفن، باعث آسیب‌پذیری بیشتر معده شده و در طولانی‌مدت ممکن است موجب خون ریزی و زخم معده شوند. افرادی که فشارخون و بیماری زمینه‌ای کلیوی دارند باید در مصرف این‌گونه داروها حساسیت بیشتری داشته باشند.

دلایل عمدۀ مصرف بیش از حد و مسمومیت با استامینوفن چیست؟

مهم‌ترین دلیل، مصرف همزمان چندین داروی مختلف است که هر کدام شامل مقداری استامینوفن هستند. در حدود ۶۰۰ داروی متفاوت وجود دارند که حاوی استامینوفن‌اند که بسیاری از آنها مانند داروهای سرماخوردگی، تب‌بر یا مسکن بدون نسخه تهیه می‌شوند.

برای پیشگیری از مشکلات ذکرشده چه باید کرد؟

همواره برچسب داروها را به دقت مطالعه کنید تا از وجود استامینوفن در آنها آگاه شوید و داروهایی که هم‌زمان حاوی استامینوفن هستند مصرف نکنید.

اگر استامینوفن را به‌ عنوان مسکن مصرف می‌کنید و با وجود مصرف بالاترین حد مجاز هنوز درد دارید، هرگز دُز مصرفی داروی تجویز‌ شده خود را بدون مشورت با پزشک معالج یا دکتر داروساز بالا نبرید.

اگر شک دارید که دو دارو که باید هم‌زمان مصرف کنید حاوی استامینوفن هستند، حتماً با دکتر داروساز مشورت کنید. آخرین توصیه‌ای که در مورد همه داروها صادق است این است که، قرص‌های استامینوفن را در قوطی‌های دربسته و دور از دسترس کودکان قرار دهید.

منبع: فارس