نبض زندگی‌ها در دستان سکه

باشگاه خبرنگاران جوان: اخیرا بازار سکه و دلار نبض بازار و زندگی مردم را در دست گرفته‌اند تا جایی که با نوسانات قیمت آن‌ها به خصوص سکه و صدرنشینی آن، برخی از زنان درصدد به اجرا گذاشتن مهریه خود برآمده‌اند که اگرچه این موضوع حق طبیعی هر زنی است، اما خود نیز بهانه خوبی برای افرادی شده که قصد دارند از این آب گل آلود ماهی بگیرند.

در این روزها موضوعاتی چون مهریه و بازار داغ سکه نقل اغلب محافل شده، اما شاید موضوعی که پشت گوش مانده است و معدود افرادی به آن توجه می‌کنند، زندان‌ها و زندانیان مهریه است.

پس از افزایش قیمت سکه در سال‌های اخیر و روند صعودی شمار زندانیان مهریه، قوه قضاییه و قانونگذاران تلاش کردند تسهیلاتی را برای این موضوع اتخاذ کنند که حبس زدایی و مجازات‌های جایگزین حبس را در دستور کار خود قرار دهند که همین امر منجر به تولد یک قانون تحت عنوان " قانون مهریه ۱۱۰ سکه‌ای" شد که جولان قیمت سکه در ماه‌های اخیر، مُهر بلا اثر و غیر قابل استفاده بودن را بر آن زده است، چرا که بر اساس قانون مذکور، صرفا مردانی حبس می‌شوند که هنگام طلاق گرفتن از همسر خود، توانایی پرداخت ۱۱۰ سکه را نداشته باشند و افرادی که استطاعت مالی پرداخت مهریه با مقدار بیش از این سکه را نداشته باشند، محکوم به حبس نخواهند شد.

امّا سوال اینجاست که با افزایش ناگهانی قیمت سکه که نفس‌های بازار و جامعه را به شماره انداخته است و نوسانات آن در روز‌های اخیر، در حال رکورد زدن است، تکلیف " قانون مهریه ۱۱۰ سکه‌ای " و زندان‌ها و زندانیان مهریه و افرادی که محکوم به پرداخت سکه هستند چه می‌شود؟! تعداد زندانیان مهریه با افزایش قیمت سکه افزایش یافته است

در همین زمینه حجت الله فیروزی، نماینده مجلس با بیان اینکه طلاق امری است که از دیرباز وجود داشته است، گفت: نوسانات سکه به طور مستقیم یا غیر مستقیم در اجرای مهریه تأثیر گذاشته است، امّا این موضوع بدان معنا نیست که هر زمان سکه گران شد، هجوم خانم‌ها به دادگاه افزایش پیدا می‌کند و این روندی است که از گذشته وجود داشته است.

وی با بیان اینکه مهریه نباید اهرمی برای خلاصی از زندگی باشد، افزود: قیمت سکه باعث افزایش تعداد زندانیان مهریه شده است.

این نماینده مجلس بیان کرد: برخی خانم‌ها به دلیل افزایش قیمت سکه، مهریه خود را به اجرا می‌گذارند و این امر موجب افزایش زندانیان مهریه شده است، زیرا مرد توان پرداخت مهریه را ندارد.

فیروزی با اشاره به اینکه در سال ۹۱ نیز با افزایش قیمت سکه, اتفاقی شبیه این روز‌ها افتاد، عنوان کرد: در آن زمان, وقتی قانون حمایت از خانواده تصویب شد، محدودیت ۱۱۰ سکه را اجرا کردند؛ به این صورت که این تعداد سکه عندالمطالبه شد و اگر مهریه فرد بیشتر از ۱۱۰ سکه باشد، قسط بندی می‌شود.

وی اشاره کرد: در گذشته, یک شخص می‌توانست مهریه همسر خود را که سکه بود در دو ماه پرداخت کند، اما همان شخص, امروز نمی‌تواند مهریه همسرش را در ۱۰ ماه پرداخت کند و مجبور است به زندان برود.

حسین پورمند, مدیر کل قضایی اجرای احکام و امور مجلس سازمان زندان‌ها هم درباره تعداد زندانیان مهریه در یک سال اخیر گفت: طی یک سال گذشته, حدود ۶ هزار و ۵۳۰ نفر وارد زندان‌ها شدند که هزار و ۶۳۰ نفر زندانیان مهریه هستند.

وی افزود: در دو ماه اخیر, با فعالیت‌های سازمان زندان‌ها و پیگیری‌هایی که ریاست قوه قضاییه داشته است، تفاهم نامه‌هایی را با مراکز و سازمان‌های حمایتی داشته‌ایم که سبب شد در این مدت، ۵۱۴ نفر از آمار زندانیان کاهش یابد.

مدیر کل قضایی اجرای احکام و امور مجلس سازمان زندان‌ها ادامه داد: در صورتی که این اقدامات انجام نمی‌شد، باید به آمار هزار و ۶۳۰ نفر زندانی مهریه، تعداد ۱۵۴ نفر را نیز اضافه می‌کردیم که با اقدامات انجام شده، این آمار کاهش یافته است. تجدید نظر در تعداد سکه های پیش پرداخت مهریه

غلامحسین اسماعیلی، سخنگوی قوه قضاییه نیز اردیبهشت امسال همزمان با موج اول افزایش قیمت سکه از تمهیدات این قوه برای حل مشکل زندانیان مهریه خبر داد.

وی در این ارتباط گفت: نوسانات قیمت سکه اولین بار نیست که رخ می‌دهد. ما در هر مرحله سعی کردیم وظایف خود را انجام دهیم و درون قوه در مقاطع قبلی اعلام کردیم که در تقسیط مهریه بانوان، میزان تعداد سکه‌هایی که برای پیش پرداخت در نظر گرفته شده با توجه به قیمت جدید نیازمند تعدیل است و در صورت تقاضای زوج حتما تعدیل مجدد صورت گیرد و پرونده‌های متعدد هم مورد رسیدگی قرار گرفته است و این سنت جاری قوه قضاییه در تعیین میزان اقساط مهریه است.

کمال رئوف کارشناس حقوقی در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، در رابطه با مشکلات زندان و زندانیان مهریه در روز‌های کرونایی اظهار کرد: یکی از مهم‌ترین معضل‌های امروز جامعه، بیماری کروناست که زندان‌ها از جمله نقاط کرونا خیزی محسوب می‌شوند و با توجه به اینکه در مقایسه با دیگر نقاط، از بهداشت کمتری برخوردار هستند، تعدد زندانیان در این شرایط، اصلا به صلاح نیست، چراکه به شیوع هر چه بیشتر کرونا کمک می‌کنند. وی با بیان اینکه از زمان شیوع کرونا، سیاست زندان زدایی توسط ریاست قوه قضاییه و کاهش جمعیت زندان‌ها مد نظر قرار داده شده است، اظهار کرد: یکی از جمعیت‌های سنتی زندان‌ها، زندانیان مهریه هستند که از دیرباز وجود داشته است و عموما ۱۰ درصد از جمعیت زندان‌ها را زندانیان مهریه تشکیل می‌دهند.

رئوف با اشاره به برخی از تصاویر و فیلم‌های منتشر شده از صف‌های برخی از زنان روبروی اداره ثبت بیان کرد: در روز‌های اخیر، تصاویر و ویدئو‌هایی از صف‌های برخی از زنان روبروی اداره ثبت به منظور اجرا گذاشتن مهریه شان منتشر شده که این موضوع صرفا به دلیل افزایش قیمت سکه نیست و براساس سیاست‌های زندان زدایی قرار بر این شده است که تمام محاکم خانواده، از پذیرش دادخواست‌های مهریه در دادگاه‌ها جلوگیری کنند و خواهان‌ها هم به اداره‌های ثبت سوق داده شوند.

این کارشناس حقوقی با اشاره به ازدحام جمعیت در اداره‌های ثبت به دلیل دادخواست‌های مهریه تصریح کرد: ازدحام جمعیت در اداره‌های ثبت به این دلیل است که دادگستری‌ها از ثبت دادخواست مهریه خودداری می‌کنند و دیگر مثل گذشته نیست، به طوری که خواهان‌های مهریه را به اداره‌های ثبت ارجاع می‌دهند که در این میان نکته شایان ذکر این است که این اداره‌ها همانند دادگستری‌ها تجربه و مدیریت لازم برای رسیدگی به موضوع اجرای مهریه را ندارند، زیرا آن‌ها همان جمعیت همیشگی رو به افزایش داخل دادگستری‌ها هستند که به سمت اداره‌های ثبت روانه شده اند.

وی گفت: علت اصلی افزایش قیمت سکه در بازار فعلی، باعث به وجود آمدن مشکلات شدید اقتصادی شده و همین امر باعث شده است که اغلب مرد‌ها نتوانند اقساط مهریه را بپردازند، چرا که در کمتر از ۶ ماه، قیمت سکه از ۵ میلیون به ۱۳ میلیون تومان رسیده است و فردی که می‌بایست ماهی ۵ میلیون تومان برای تقسیط مهریه بپردازد، حالا باید بیش از این مبلغ را هزینه کند، وگرنه در غیر این صورت باید راهی زندان شود که همین مسأله موجب رشد تعداد زندانی‌های مهریه شده است که این رشد قیمت نیز هر ساله در حال افزایش است و همین وضع نابسامان اقتصادی، عمده دلیل بروز این معضل محسوب می‌شود.

رئوف ادامه داد: نکته شایان ذکر این است که همیشه تعداد اندکی از زنان به دنبال سوء استفاده از این موقعیت خود بوده و هستند، امّا نمی‌توان این عده را با دیگر افراد مقایسه کرد، چرا که بی انصافی است که همه را با یک چوب بزنیم و یا اکثریت خوب را فدای عده اندکی از سوء استفاده گران کنیم.

این کارشناس حقوقی, در پایان خاطرنشان کرد: در حال حاضر مقرر شده در اداره‌های ثبت، زنان قباله‌های مهریه خود را به اجرا بگذارند و اگر شوهر اموالی داشت توقیف شود و در غیر این صورت، اداره ثبت یک گواهی می‌دهد و زنان با این گواهی به دادگاه مراجعه و مطالبه مهریه می‌کنند که به دنبال آن، وارد فرآیند اعسار می‌شوند.

حمیده دمیرچیلو روانشناس و کارشناس خانواده در رابطه با افزایش موارد اجرای مهریه توسط زنان در هفته‌های گذشته, اظهار کرد: در خصوص موضوع افزایش موارد اجرای مهریه با توجه به نوسانات قیمت سکه در هفته‌های اخیر, پژوهش‌های خاصی انجام نشده است تا بتوان دلایل قطعی برای این منظور ارائه کرد، امّا مشاهده های صورت گرفته در مراکز مشاوره حاکی از این است که افرادی که مهریه خود را در این شرایط اقتصادی به اجرا می‌گذارند به چند دسته تقسیم می‌شوند.

وی بیان کرد: دسته اول افرادی هستند که کارشان به اجرا گذاشتن مهریه است و این افراد در همه دوره‌ها بوده‌اند و کارشان در حال حاضر, رونق بهتری پیدا کرده است، چرا که فرصت مناسبی برای آن‌ها فراهم شده است تا بتوانند از آن استفاده و سودجویی کنند.

این کارشناس خانواده تصریح کرد: دسته دوم زنانی هستند که دوست دارند استقلال مالی داشته باشند، چرا که شرایط کاری مناسبی ندارند و ممکن است همسرشان, آن‌ها را در مضیقه مالی قرار دهند یا توقع‌های زیادی دارند که در این صورت, مهریه را به عنوان حق خود, به اجرا می‌گذارند، چرا که در حال حاضر وضعیت برای آن‌ها مناسب است و معمولا قصد ندارند از همسر خود جدا شوند و می‌خواهند بخشی از مهریه مهریه خود را دریافت کنند، البته ممکن است برخی هم قصد جدایی داشته باشند و با مهریه خود کارهایی انجام دهند.

دمیرچیلو گفت: دسته سوم زن‌هایی هستند که از قدیم با همسرشان اختلاف‌هایی داشته‌اند که این اختلاف‌ها یا حل نشده و یا از طرف همسرشان برای حل شدن این مشکلات اقدامی صورت نمی‌گیرد که در واقع, مهریه خود را به عنوان اهرم فشار استفاده می‌کنند تا همسرشان به حل کردن مسائل تن دهد که در این صورت, ممکن است زن و شوهر نتیجه‌ای بگیرند امّا قطعا این نتیجه موقت خواهد بود، چرا که زوجین از راه اشتباهی به نتیجه رسیده‌اند.

این کارشناس خانواده در پایان تأکید کرد: این موارد, مشاهده شخصی موجود در مراکز مشاوره است که قطعا باید پژوهش‌های بیشتری در این خصوص انجام شود تا علت‌های اصلی این موضوع بررسی شود و در نتیجه بتوان از بروز آسیب‌های جدی بر پیکره نهاد خانواده جلوگیری کرد.