تربت تو مهر نماز من است، یا حسین(ع)!

: حضرت رسول اکرم(ص) می فرماید: « جعلت لی الأرض مسجداً و طهوراً؛ خدای تعالی زمین را محل سجده من و یکی از اسباب تحصیل طهارت برای من قرار داده است. این کلام شریف از جمله روایتهایی است که شیعه و سنی در نقل آن اتفاق دارند. از روایتهای اهل سنت نیز استفاده می شود که در حال اختیار، سجده بر غیر زمین و آنچه از آن می روید جایز نیست. در روایتهای آنها آمده است: اصحاب پیامبر(ص) در گرمای شدید، سنگریزه های مسجد را در دست می گرفتند تا از حرارت آن کاسته شود و سپس در حال سجده پیشانی خود را بر آن می گذاشتند. در هیچ یک از صحاح سته، یا اصول مورد اعتماد روایی آنها، هیچ روایتی هر چند ضعیف یافت نمی شود که بر جواز سجده بر غیر زمین و آنچه از آن می روید_ در حال اختیار_ دلالت داشته باشد. سجده بر فرش، سجاده و ... که از پشم کرک و ابریشم و مانند آن بافته شده باشد، جایز نیست و بدعت است. مناسب با سجده بعنوان اظهار ذلت و خشوع در قبال عظمت مولای حقیقی این است که نمازگزار صورت خویش را بر خاک نهاده و یادآور نهایت پستی خویش شود که او از خاک پستی که از آن آفریده شده و به آن نیز باز می گردد و دیگر بار نیز از آن محشور خواهد شد. آری، این خود یکی از اسباب موعظه انسان است و باعث خضوع روحی و باطنی است، و این معانی بلند هیچگاه در سجده بر بافته شده های از پشم و دیبا و ابریشم و مانند آن که اسباب آسایش و رفاه است، یافت نمی شود. سجده بر تربت امام حسین(ع) سجده، نهایت خضوع و خشوع انسان در پیشگاه خدای بی همتا است. فرمانی است از جانب او که در نمازها این خضوع خاص را بر خاک و آنچه از آن می روید و خوردنی و پوشیدنی نباشد، به جا آوریم. کسی که معنای عبودیت را دریافته باشد و خود را بنده حق تعالی بداند، هیچ گاه در مقابل دستورهای او چون و چرایی نمی کند. حال اگر ثابت شود که او دوست می دارد این سجده بر خاک قبر سرور و سالار شهیدان حضرت ابی عبدالله الحسین(ع) باشد، آیا این منافاتی با عبادت نمازگزار دارد؟ یا این که تأکید می کند: من در این جهت نیز از خویشتن اختیاری ندارم، هر آنچه مولا بپسندد من نیز می پسندم. پس این نیز خضوع دیگری در ساحت قدس او و در پیشگاه اولیای او است. آری خدای حکیم دانا، چنین اراده فرموده که یاد و نام حضرت سیدالشهداء(ع) ، که زنده کننده نماز و عبادت است زنده بماند. خاطره مجاهدت بی نظیر او و فداکاری یاران باوفایش، که بنابر فرمایش امیرالمؤمنین(ع) در تمام عالم هستی نظیر ندارند، هیچگاه از خاطر نمازگزاران و عبادت کنندگان دور نشود. شیعه هیچگاه تربت را معبود خویش قرار نداده است و غیر خدا را سزاوار پرستش نمی داند، و همچنان که همه مسلمانان عالم به سوی کعبه نماز می گزارند، بی آنکه کعبه را پرستیده باشند، همچنین ما برای اطاعت این فرمان استحبابی بر خاک کربلا نماز می گزاریم. شیخ صدوق از امام صادق(ع) نقل می کند که فرمود: « سجده کردن بر خاک قبر امام حسین(ع) باعث می شود که تا زمین هفتم نورانی شود.» شیخ طبرسی از آن حضرت روایت می کند که فرمود: « سجده بر تربت حضرت سیدالشهداء(ع) حجابهای هفت گانه را دریده و پاره می کند.» شیخ طوسی (متوفای460ق) و قطب راوندی(متوفای 573ق) از معاویه بن عمار نقل می کنند: امام صادق(ع) کیسه ای از دیبای زرد رنگ داشت، که در آن تربت امام حسین(ع) گذاشته بود. هنگام نماز آن خاک را بر سجاده ریخته و بر آن سجده می کرد و می فرمود: « سجده بر تربت ابی عبدالله الحسین(ع) حجابهای هفت گانه را پاره کرده و از بین می برد.» شیخ دیلمی (متوفای 771ق) می فرماید: امام صادق(ع) برای اظهار خشوع وخضوع نزد خدای تعالی بر غیر تربت امام حسین(ع) سجده نمی کرد. شیخ احمد طبرسی (متوفای قرن ششم) و قطب راوندی( متوفای 573ق) چنین می نگارند: یکی از سؤالهایی که کتباً به محضر امام زمان(عج) فرستاده شده بود این بود که آیا سجده بر مهری که از خاک قبر امام حسین(ع) ساخته شده باشد فضیلتی دارد؟ آن سرور گرامی در جواب مرقوم فرمود: « این کار درستی است و دارای فضیلت است.» این روایتها از عالمان بزرگ شیعه و دین شناسان به ما رسیده است و بسیاری از بزرگان ما در کتب روایی خویش آن را نقل کرده اند که نقل همه آنها باعث تطویل می شود. بلکه بعضی از بزرگان سجده بر تربت را شعار مذهب حقه امامیه می دانند. فقیه متبحر شیعه شیخ محمد حسن نجفی معروف به صاحب جواهر پس از بیان اینکه بهترین چیز برای سجده تربت امام حسین(ع) است می فرماید: این مطلب قطعی است و سیره عملی شیعه بر آن است. فقیهان ما بدون استثناء سجده بر تربت را عملی راجح می دانند و فتاوای بسیاری از آنها بر استحباب، در کتب فقهی مذکور است. از باب نمونه فقیه متبحر مرحوم سید یزدی می فرماید: « وأفضل من الجمیع التربة الحسینیة، فإنها تخرق الحجب السبع و تستنیر الی الأرضین السبع؛ در بین چیزهایی که سجده بر آن صحیح است، سجده بر تربت امام حسین(ع) فضیلتش از همه بیشتر است، زیرا حجابهای هفت گانه را دریده و تا زمین هفتم را نورانی و روشن می کند. همه فقیهانی که بر عروة الوثقی تعلیقه زده اند، مطلب فوق را از ایشان تلقی به قبول نموده اند. مرحوم محدث نوری از مرحوم شهید اول _ که از فقهای بزرگ شیعه به شمار می رود_ نقل کرده است: « اگر نماز انسان به نحوی باشد که قابلیت پذیرش در درگاه خدای عزوجل را نداشته باشد، چنانچه برتربت امام حسین(ع) نمازش را به جا آورد آن نماز مورد قبول درگاه خداوند تعالی واقع می شود.» البته تذکر این مطلب ضروری است که مقصود عدم قابلیت از جهت صفات نفسانی نمازگزار، نداشتن حضور قلب و مانند آن است، اما در صورتی که خللی از ناحیه شرایط و اجزای نماز بوجود آمده باشد باید طبق وظیفه اش تدارک کند. مهر تربت خاک کربلا یا هر خاکی را به شکل خاصی قالب زده و به صورت مهر در بیاورند هیچ اشکالی ایجاد نمی کند، چون این کار برای سهولت همراه داشتن و حمل ونقل آن است و در توقیع شریفی که از احتجاج شیخ طبرسی نقل کرده ایم، امام زمان(ع) حکم به استحجاب و صحت این عمل فرموده اند. اهل سنت نیز در این زمینه روایت دارند، چنان که ابن ابی شیبه (متوفای235ق) در کتاب المصنف بابی با عنوان « باب من کان یحمل فی السفینة شیئاً یسجد علیه» ترتیب داده است. این باب مربوط به کسی است که همراه خویش در کشتی چیزی حمل کند تا بر آن سجده کند. سپس نقل می کند که: « إن مسروقاً إذا سافر حمل معه فی السفینة لبنة یسجد علیها؛ مسروق بن أجدع(متوفای 62ق) که اهل سنت اتفاق بر جلالت و فقاهت او دارند، هنگامی که به سفر دریا می رفت همراه خویش در کشتی گل قالب ریزی شده ای می برد تا بر آن سجده کند.