وداع بیماران با درمان!

پرداخت ماب‌التفاوت دعوا از جیب بیمار

تاخیر در اعلام تعرفه‌ها معمولی‌ترین معضل پیش روست، چرا که بحث اصلی پیرامون تعرفه‌های پزشکی نه زمان ابلاغ رسمی آن که میزان مصوب آن بوده است. موضوعی که همیشه مشکل‌ساز بوده و مشاهدات عینی بیماران از وضعیت مراکز درمانی نشان می‌دهد کمتر پزشکی است که در این سال‌ها (حداقل در پایتخت) مقید به تعرفه‌های مصوب بوده باشد. بیماران هم به‌ناچاری همواره رقم‌های خارج از این تعرفه‌ها را به درخواست پزشکان پرداخت کرده‌اند که البته چاره‌ای هم جز این نداشته‌اند. ماجرای تعرفه‌های امسال هم (هر چند هنوز ابلاغ نشده) اما نشان از افزایش ۲۵‌درصدی نسبت به سال گذشته دارد، گرچه آن‌طور که از گفته‌های مسئولان می‌توان رمزگشایی کرد پیشنهاد شورای‌عالی بیمه سلامت برای سال ۱۴۰۲، رشد ۴۰‌درصدی بوده است. اما، به نظر می‌رسد این عدد دستخوش تغییر شده و به ۲۵‌درصد تقلیل یافته است که البته هنوز از سوی هیأت‌وزیران به صورت رسمی ابلاغ نشده است.

وقتی زیرمیزی عادی می‌شود

سازمان نظام پزشکی می‌گوید این افزایش عادلانه نیست و تناسبی با وضعیت تورمی موجود ندارد. بسیاری معتقدند اگر تعرفه‌های پزشکی عادلانه تعیین نشود دریافت مبالغ غیررسمی و خارج از تعرفه هم بیشتر خواهد شد! این موضوع البته که مشکلاتی را برای شهروندان ایجاد می‌کند. به‌طور مثال ویزیت متخصص ۱۲۰‌هزار تومان تعیین شده است اما از فرد پس از مراجعه به مطب ۲۰۰‌هزار تومان دریافت می‌شود که در این صورت بیمار ۸۰‌هزار تومان از جیب پرداخت کرده که این مبلغ خارج از بیمه بوده و مازاد پرداخت شده‌است. «مبالغ غیررسمی و خارج از تعرفه» نام دیگر همان پدیده زیرمیزی است، گرچه یک موضوع وقتی پدیده خوانده می‌شود که محدود باشد اما توالی مکرر این اتفاق در مراکز درمانی حتی قبح ابتدایی آن را هم ریخته و تفاوت تعرفه‌های رسمی با آنچه در جریان است آن‌قدر زیاد شده که نمی‌توان حالا «زیرمیزی» را پدیده خواند.

روایت‌های تلخ از زیرمیزی‌های طلایی

روایت‌های شفاهی بسیاری از وضعیت پرداخت زیرمیزی وجود دارد، کافی است سری به فضای مجازی بزنید و روایت کاربران را از پرداخت سهل این ارقام نجومی بخوانید. اینکه دندانپزشکی شرط جراحی فک او را منوط به خرید دو سکه طلا کرده یکی از آنهاست، یا در دوران تعطیلات نوروز که دسترسی به جراحان متخصص تنها با دعا امکان‌پذیر بود فرصت مناسبی شده بود تا همان معدود جراحان به سفر نرفته برای انجام عمل‌های فوری با درخواست‌های خرید سکه و طلا یا کارت هدیه‌های چند ده میلیونی زیر بار انجام عمل می‌رفتند. هر چند همه این اتفاقت مربوط به میزان تعرفه‌های پزشکی نیست و نبود نظارت بر این وضعیت هم باعث شکل‌گیری چنین پدیده‌ای است. اساسا تعرفه‌های پزشکی تنها وجهی تزئینی دارد. همین حالا تعرفه‌های رسمی  سازمان نظام روانشناسی ایران هیچ تناسبی با رقم‌های رد و بدل شده در کلینیک‌های روانشناسی ندارد. پاسخ این سازمان هم به نوعی باز کردن این مشکل از سر خود است؛ آنها می‌گویند پرداخت رقم بالاتر از تعرفه خلاف است!

دود تعرفه‌ها در چشم مردم

فصل مشترک گفته‌های اغلب کارشناسان این حوزه و البته مسئولان نظام سلامت بر واقعی شدن تعرفه‌ها و جبران این افزایش هزینه از سوی بیمه‌هاست. به این معنا که آنها می‌گویند برای کاهش زیرمیزی گرفتن باید تعرفه‌ها را با توجه به شرایط روز جامعه افزایش داد اما برای کاهش فشار به بیماران این افزایش قیمت از سوی بیمه‌ها جبران شود. اما این نظر هم مخالفانی دارد.، چرا که خود بیمه‌ها هم دیگر توانی برای پرداخت ندارند!

یکی از مخالفان این باور مهدی رضایی، معاون سازمان بیمه سلامت است که می‌گوید: «بیمه‌ها اکنون با کسری بودجه مواجه هستند اما باید با حمایت دولت کسری بودجه جبران می‌شد و تعرفه پزشکان نیز واقعی تصویب می‌شد، زیرا نمی‌توان این دو مقوله را به‌هم گره زد. جامعه پزشکی با این موضوع به سمت خدمات القایی و دریافت هزینه‌های اضافی خواهد رفت و دود این موضوع به چشم مردم می‌رود.» اما ریشه‌های این مشکل محدود به تعرفه‌های پایین مصوب دولت نیست و هستند دیگرانی که باور دارند این موضوع سرچشمه‌های دیگری هم دارد. یکی از آنها محمدعلی محسنی بندپی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس که معتقد است برای پیشگیری از زیرمیزی در کنار اصلاح تعرفه‌ها باید به شکستن انحصار در حوزه پزشکی هم توجه کرد. از نگاه وی با شکست این انحصار و ایجاد فضای رقابتی، درمان ارزان و در دسترس‌تر می‌شود. خلاصه‌شده حرف او همان چالش دیگر این حوزه است، این‌که کمبود پزشک و متخصص به نوعی به وجود یک انحصار می‌انجامد و با پزشک‌محور شدن خدمات نظام سلامت ناچار به اجرای تصمیمات آنها باید باشیم. دومینوی مشکلات حوزه سلامت کم نیست اما خلاصه‌ترین نکته در رابطه با آن همانی است که گفته شد، این‌که؛ حال حوزه سلامت وخیم است.