رویایی به نام «درمان رایگان»
بررسی «فردا» از وعده دولت درباره رایگان شدن درمان
اگرچه حالا بر کسی پوشیده نیست که تحقق اصلی‌ترین وعده دولت درباره ساخت 4 میلیون مسکن ناشدنی است اما دولت سیدابراهیم رئیس در کنار این موضوع وعده‌های دیگری هم داشت که یکی از آنها اجرایی شدن پزشک خانواده بود، تصمیمی که عمری بسیار بیشتر از دولت او دارد اما هنوز در پیچ و خم مشکلات رنگ اجرا به خود ندیده است. این موضوع اما در هفته گذشته از زبان غلامحسین اسماعیلی رئیس دفتر رئیس‌جمهوری گفته شد؛ آن هم به شکل جالب توجهی که البته در میانه نابسامانی‌های عجیب دلار و مسمومیت‌های سریالی و غیره چندان به چشم نیامد. غلامحسین اسماعیلی گفته است « قرار است از اردیبهشت سال آینده هر فردی به بیمارستان برای درمان مراجعه کند، هیچ هزینه‌ای پرداخت نکند!» از همان ابتدا اما کارشناسان زیادی در خصوص آن اظهار نظر کرده‌اند و برخی اجرای آن را نقطه مثبتی در عملکرد دولت می‌دانند و برخی نیز بر این باورند که زیرساخت‌های مناسب برای اجرای این طرح اساسا وجود ندارد! البته درمان رایگان مد نظر دولت پیش‌شرط‌هایی هم دارد، به عنوان مثال قرار است این طرح برای کسانی رایگان باشد که در شهرهای زیر ۲۰ هزار نفر ساکن هستند و از طریق نظام ارجاع و برنامه پزشکی خانواده به بیمارستان‌های دولتی ارجاع می‌شوند. به این معنا که بیمارانی که از سطح یک یعنی از طریق پزشک خانواده به سطح ۲ و ۳ ارجاع می‌شوند، بابت درمان فرانشیز پرداخت نمی‌کنند و هزینه درمان آنها رایگان خواهد بود.
درمان رایگان شوخی است؟
خبر رایگان شدن درمان اگرچه از زبان رئیس دفتر رئیس‌جمهور با پیش‌شرط‌هایی داده شده اما آنچه از رصد فضای پیرامونی‌مان برمی‌آید این است که چنین وعده‌ای در شرایط کنونی امکان اجرایی کمی دارد. بگذارید از زمان اعلام این خبر کمی به عقب‌تر برویم؛ درستدو سال پیش یعنی در دی‌ماه سال 99 از سوی حسین غلامی (فعال صنفی مستقل بازنشستگان) اعلام شد که در ایران چیزی حدود ۶۵ تا ۷۰ درصد هزینه‌های درمان به عهده بیمار است. این آمار با توجه به اعلام وزیر وقت بهداشت در سال 96 هم تکمیل می‌شود او هم در آن سال اعلام کرد « سالی ۷۰۰ هزار نفر در ایران به دلیل سنگینی هزینه‌های درمان، به زیر خط فقر سقوط می‌کنند و امروز این تعداد حتما به یک میلیون نفر رسیده است. بنا به استانداردهای جهانی نشان می‌دهد اگر بیش از ۴۰ درصد هزینه‌های درمان به عهده بیمار باشد، سقوط به زیر خط فقر اتفاق می‌افتد.» سوال این است که طی دو سال گذشته چه اتفاقاتی افتاده است که حالا قرار است از چند ماه دیگ درمان رایگان شود!؟ آن هم در حالی که بدنه نظام سلامت ایران هر روز نحیف‌تر می‌شود و همین حالا به اعتراف خود وزارت بهداشت نیازمند حداقل 100 هزار نیروی کادر درمان هستیم. در کنار آن بیمه‌ها هم عموما بیماران را از سر خود باز‌می‌کنند. مهم‌ترین دریافت‌کنندگان خدمات درمانی سازمان تامین اجتماعی، کارگران و طبقه ضعیف هستند، اما حالا ارائه خدمات به همین گروه‌ها هم تحلیل رفته است. این مسئله را علی اعتصام‌پور، مدیر سابق درمان تامین‌اجتماعی اصفهان تایید می‌کند و می‌گوید:«سازمان تامین‌اجتماعی به‌عنوان بزرگترین سازمان بیمه‌ای بیش از ۴۹ میلیون نفر تحت پوشش دارد و در بیشتر دولت‌ها به‌ویژه دولت سیزدهم همیشه حیاط‌خلوت دولتی‌ها بوده، درحالی‌که اصلا ربطی به دولت ندارد. کسانی درباره این سازمان تصمیم می‌گیرند که نه کارشناس‌اند و نه دارای سابقه بیمه و این وضعیت باعث شده بخش‌های مختلف سازمان ازجمله درمان، بیمه و شستا به‌سمت ورشکستگی سوق داده شوند.» این موضوع مورد اشاره ایرج خسرونیا رئیس جامعه پزشکان متخصص داخلی ایران هم قرار گرفته است، او همین ماه گذشته اعلام کرد «همین حالا هم طبق قانون، درمان رایگان است اما بیمه ها قبول نمی‌کنند.» او گفته بر اساس قانون بیمه همگانی، ۷۰ درصد هزینه‌های بیماران را بیمه‌ها باید پرداخت کنند که در شرایط کنونی چنین چیزی را نمی‌بینیم. در حال حاضر وقتی بیمار به مطب می‌آید، ۸۰ درصد هزینه را از جیب پرداخت می‌کند و این مشکل متوجه بیمه‌ها است.
خبر دادن با صدای بلند!
پرواضح است که درمان رایگان تحول بزرگی در نظام سلامت است، آن هم وقتی که بدانیم هرم جمعیتی ایران در میانسالی قرار دارد و از همین حالا نیازهای مراقبتی و پزشکی آنها آغاز شده است. اما آنطور که کارشناسان این حوزه معتقدند دولت تنها نتیجه نهایی این طرح چالش‌برانگیز را عنوان کرده است، اینکه با صدای آرام از پیش‌شرط‌ها گفته اما با صدای بلند نتیجه اجرای آن پیش‌شرط‌ها را با بسته‌بندی «خبر خوب» اعلام کرده است! توضیح سعید کریمی، معاون درمان وزارت بهداشت درباره این طرح هم همان شروط است، او می‌گوید « این طرح در صورتی قابلیت اجرا دارد که برنامه پزشک خانواده به طور کامل در سراسر کشور اجرایی شود. آن وقت است که اگر بیمار از طریق نظام ارجاع به بیمارستان معرفی شود بابت دریافت خدمات درمانی هزینه‌ای پرداخت نخواهد کرد.» این در حالی است که همایون سامه‌یح، نماینده مجلس به فردا می‌گوید: «واقعیت این است که در حال حاضر با توجه به بودجه اعلام‌شده از سوی دولت برای وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی و همچنین اجرای طرح دارویار که هرینه‌های زیادی را برای دولت ایجاد کرده است اجرای این طرح بعید به نظر می‌رسد زیرا آنچه معلوم است این که دولت نمی‌تواند این هزینه‌ها را پرداخت کند.»
طرح خوبی که اعتبار ندارد
ماجرای اعتبارات در بهارستان دامن این طرح را هم احتمالا خواهد گرفت. اگر در لایحه بودجه بند مربوط به اجرای برنامه پزشکی خانواده که ۴۶ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان برای آن در نظر گرفته شده و طرح ارجاع در دل آن جای داده شده است به تصویب کمیسیون تلفیق برسد و در صحن مجلس شورای اسلامی تصویب شده و شورای نگهبان هم آن را تصویب و اجرا کند ، دولت موظف می‌شود برنامه پزشکی خانواده را در شهرهای بالای ۲۰هزار نفر جمعیت اجرا کند که از آن پس فرانشیز درمان بیماران در این شهرها رایگان می‌شود.
همایون سامه‌یح به فردا می‌گوید «بر اساس قانون کسانی می‌توانند از خدمات رایگان درمان استفاده کنند که از طریق نظام ارجاع و پزشک خانواده به بیمارستان معرفی شوند. این در حالی است که بسیاری از کارشناسان همین بودجه را نیز برای اجرای طرح پزشک خانواده کافی نمی‌دانند و بر این باورند که اگر این بودجه به ۶۲ هزار میلیارد نرسد قابلیت اجرا ندارد.» در مقابل این موانع اما وزارت بهداشت همچنان معتقد است این طرح می‌تواند «یک انقلاب جدید در حوزه سلامت» باشد، البته حتی این اصطلاح هم که از زبان حسین فرشیدی معاون بهداشت وزارت بهداشت اعلام شده با یک پیش‌فرض گفته شده؛ اینکه «اگر بشود»، «انقلابی » خواهد بود!
هزینه‌هایی که روی دولت آوار می‌شود
اما و اگرهای درمان رایگان بیشتر از این موارد است. محمدرضا نورانی، استاد دانشگاه بقیه‌ا... است و معتقد به اینکه اجرای این طرح نیاز به حمایت دارد و در صورتی قابلیت اجرا پیدا می‌کند که همه دست به دست هم دهند و در اجرای آن تلاش کنند.
او به فردا می‌گوید:«سال‌ها قبل نیز مشابه این طرح تحت عنوان حمایت‌‌های بیمه‌ای اجرا می‌شد به این معنا که بیماران روی تخت بیمارستان بیمه می‌شدند و قرار بر این بود که بیماران هزینه‌ای پرداخت نکنند اما مشکلاتی بر سر راه این ماجرا ایجاد شد و آنقدر هزینه‌های اجرای آن زیاد شد که اجرای آن عملا متوقف گردید.»
نورانی با تاکید بر این که در حال حاضر زیرساخت‌ها فراهم است اما باید منابع درآمدی برای اجرای این برنامه مهیا شود، می‌گوید: «اجرای این ماجرا هزینه‌های وحشتناکی را به دولت تحمیل می‌کند و برای جلوگیری از بروز مشکلات باید منابع مطمئنی برای آن در نظر گرفته شودکه در میانه راه این طرح با مشکل روبه‌رو نشود.»
با وجود اظهارنظرهای مختلفی که دراین خصوص انجام شده است به نظر می‌رسد که اجرای این طرح نیاز به تامل و ایجاد زیرساخت‌های بیشتری دارد چرا که در صورت اجرای احتمالی آن بدون در نظر گرفتن پیش‌شرط‌ها بیش از آنکه خبر خوبی در حوزه سلامت باشد ضربه جبران‌ناپذیری به بدنه این نظام وارد خواهد ساخت.
دیدگاه تان را بنویسید