آمارهای هولناک بیماری دیابت در ایران

شعار جهانی امسال این روز که از سوی سازمان بهداشت جهانی اعلام شده به نوعی راهکار مقابله با این بیماری را در دل خود دارد، این سازمان برای روز جهانی دیابت امسال شعار « دیابت؛ با آموزش از آینده محافظت کنیم» را انتخاب کرده است. ضرورت آموزش برای درک پیامدها و نشانه‌های این بیماری برای ایران شاید مهم‌تر به نظر آید چرا که به باور بسیاری از کارشناسان حوزه بهداشت، آژیر قرمز بیماری دیابت در ایران به صدا درآمده است. 

کنارهم قرار دادن بسیاری از داده‌های رسمی موجود در رابطه با بیماری دیابت در ایران، خود نشان از چگونگی قرارگیری ما در مقابله با این بیماری است و نیازی به تحلیل ندارد. نقش «آموزش» در پیشگیری از شیوع این بیماری که مورد اشاره سازمان بهداشت جهانی و البته شعار امسال این روز هم است، آنقدر است که بدانیم برخی کشور‌ها مانند آلمان موفق شده‌اند ۸۸ درصد آمار ابتلا به دیابت را در کشور خود کاهش‌دهند.

 این در حالی است که در خاورمیانه و محدوده جغرافیایی‌ای که ما در آن قرار گرفته‌ایم، آمار دیابت بالاست و این امر به ژن مردم در این منطقه، نوع تغذیه و افزایش چاقی مردم بستگی دارد و مشکلاتی که به‌وجود می‌آورد خطرناک است. به عنوان مثال عوارض دیابت مثل مشکل قلبی ۲۴‌برابر برای فرد دیابتی که قند خونش کنترل نشده، خطرناک‌تر از فردی است که انسولین بدنش تحت کنترل است.

 بر اساس آمار فدراسیون بین‌المللی دیابت در سال ،۲۰۲۱ بیش از ۵۳۱ میلیون بزرگسال بالای ۲۰ سال گرفتار دیابت بوده‌اند و بیش از ۵۴۱ میلیون نفر در مرحله پیش‌دیابت قرار دارند. پیش‌بینی‌های این سازمان بین‌المللی نشان می‌دهد که سال ۲۰۴۵ رقم ابتلای افراد به دیابت به ۷۸۳ میلیون نفر برسد. اما یکی از عجیب‌ترین آمارها درباره این بیماری مربوط به تعداد آنها در ایران است. آن طور که انجمن دیابت ایران اعلام کرده در ایران ۱۴.۵درصد از افراد بزرگسال به دیابت مبتلا هستند که به‌صورت تقریبی حدود ۱۱میلیون نفر می‌شوند اما نیمی از آنها از بیماری خود مطلع نیستند و زمانی به پزشک مراجعه می‌کنند که به یکی از عوارض دیابت دچار شده‌اند! در کنار این آمار مبتلایان باید بدانیم بیش از ۱۸ درصد از افراد در معرض خطر ابتلا به دیابت قرار دارند که اگر مراقبت نکنند، دچار دیابت می‌شوند. در واقع می‌توانیم این طور بگوییم که ۳۰ درصد مردم یا دیابتی هستند یا در آینده دیابتی می‌شوند. 

آنچه باعث نگرانی از وضعیت این بیماری در ایران شده؛ یکی ناآگاهی شش میلیون فردی است که دیابت دارند و از آن باخبر نیستند و دیگری مربوط به رشد شیوع آن در سال‌های اخیر است. بر اساس پیمایش ملی عوامل خطر بیماری‌های غیرواگیر که در سال‌های ۱۳۹۵ و ۱۴۰۰ در کشور انجام شده است شیوع دیابت در کشور از ۱۱ درصد در سال ۹۵ به ۱۴ درصد شیوع در سال۱۴۰۰ رسیده که یعنی شیوع دیابت در کشور به فاصله پنج سال حدود ۳۰ درصد افزایش یافته است و به نظر می‌رسد که این روند افزایشی همچنان ادامه دارد. آمارهای جالب دیگری هم در این رابطه وجود دارد. به عنوان مثال بر اساس این پیمایش حالا می‌دانیم بیشترین شیوع دیابت در استان‌هایی است که در نوار مرکزی کشور از شمال تا جنوب واقع شده است. استان‌های تهران، مازندران، گیلان، یزد، مرکزی، اصفهان، سمنان، خوزستان و فارس در نقاط مرکزی شیوع بالای دیابت را دارند و شیوع دیابت در استان‌های شرقی و غربی کمتر است. به طور کلی پنج استان اول از نظر ابتلا به دیابت به ترتیب شامل مازندران، گیلان، یزد، خوزستان و سمنان هستند و البته شیوع این بیماری با فاصله‌ای اندک میان زنان بیشتر از مردان است. آن طور که این پیمایش نشان می‌دهد، درصد بروز دیابت نوع ۲ در خانم‌ها ۱۵ درصد و در آقایان ۱۳ درصد است.