تحلیل همکاری ترکیه با ایران و روسیه در سوریه و تأثیر آن بر آمریکا

خبرگزاری فارس: روزنامه فرامنطقه‌ای «القدس العربی» در یادداشتی با عنوان «تضمین‌های ایران برای همکاری ترکیه در سوریه» نوشت: اظهارات «سلیمان سویلو»، وزیر کشور ترکیه در مورد همکاری ایران و ترکیه در رابطه با PKK (پ. ک. ک) ممکن است اولین نشانه‌های مثبت ورود تفاهمات نشست سه جانبه اخیر (۱۴ فوریه) در سوچی به مرحله همکاری نتیجه‌بخش باشد.

سویلو خبر داد که کشورش عملیات مشترک امنیتی را با ایران برای رویارویی با عناصر حزب کارگران کردستان پ. ک. ک، آغاز خواهد کرد، موضعی که با هیچگونه انکار یا تکذیبیه‌ای از طرف ایران همراه نبود که این نشانه جدی بودن همکاری مزبور است که محدود به عملیات امنیتی پیش بینی شده نیست، بلکه شروع ایران برای ساخت دیوار حائل بین دو کشور از چند ماه پیش و با هدف جلوگیری از نفوذ عناصر کُردی بین دو کشور از جمله نمود‌های آن است.

به نوشته القدس العربی، واضح است که ایران به خوبی نگرانی ترکیه در مورد مسئله کردها، چه در داخل ترکیه و چه در مناطق شرق فرات سوریه تا شمال سوریه را درک می‌کند و می‌تواند کمک زیادی به کاهش نگرانی ترکیه در این زمینه بکند، به گونه‌ای که از روابط تاریخی با احزاب کُردی و طرف‌های کُرد در منطقه کردستان عراق و کُرد‌های ترکیه استفاده کند علاوه بر نفوذی که بر کُرد‌های سوریه صرف نظر از نفوذ آمریکا بر آن‌ها دارد.

این روزنامه افزود: از زمان آغاز بحران سوریه در سال ۲۰۱۲ هنگامی که تهران تصمیم گرفت وارد خط حمایت از سوریه شود، پیام‌های واضح و روشن به دولت ترکیه درباره جدی بودن پیامد‌های مداخله در سوریه بر شرایط داخلی و ترکیب قومی و نژادی که جامعه ترکیه و به ویژه جامعه کُرد‌ها را تشکیل می‌دهد، فرستاد.

به نوشته القدس العربی، هشدار ایران در آن زمان مبتنی بر آگاهی تهران از میزان نفوذ آن در داخل احزاب کُردی به طور کلی و به ویژه ترکیه‌ای بود و برای اینکه مجبور نشود به استفاده از این اهرم متوسل شود، خویشتنداری زیادی نشان داد و منتظر رسیدن به تفاهمی شد که راه را برای هرگونه پیامد‌های جدی در روابط خود با آنکارا به دلیل بحران سوریه ببندد.

نویسنده تاکید کرد: تحولات منطقه‌ای و بخصوص تحولات مصر که منجر به برکناری اخوان المسلمین از قدت در این کشور شد ناکامی طرح ترکیه در منطقه را رقم زد، طرحی که قرار بود با سرنگونی رژیم اسد و به قدرت رسیدن گروه‌های نزدیک به اخوان المسلمین در سوریه تکمیل شود.

وی افزود: پیامد‌های تحولات مصر به ایران فرصت داد تا روند دستیابی به تفاهم با ترکیه در بحران سوریه بر سر راه حلی میانه آغاز کند به گونه‌ای که به ایران کمک کند به آنچه در سوریه می‌خواهد دست یابد و آنکارا هم به نوبه خود ضمانت‌هایی درباره حفظ نقش آن در سوریه و رفع نگرانی‌هایش از کُرد‌ها دریافت کند.

منابع ایرانی که با پرونده سوریه مرتبط هستند می‌گویند که ایران با کمک روسیه برای دستیابی به تفاهمی با ترکیه درباره راه حل سوریه تلاش‌های زیادی کرده‌اند و فرآیند آستانه موجب شد تهران و مسکو آنکارا را درباره فواید همکاری مثبت در پرونده سوریه متقاعد کنند صرف نظر از نفوذ آمریکا که هنوز در تردید ترکیه برای همکاری سه جانبه با روسیه و ایران یا پذیرش وعده‌های آمریکا نمود دارد.

این منابع افزودند: نشست‌های سه‌جانبه‌ای که در روسیه، ایران و ترکیه بین این سه کشور برگزار شده است در بسیاری مواقع جدیتی در تصویب حداقل تفاهمات فیمابین نداشتند و برخی از آن بخصوص اجلاس تهران به توافقی درباره موضوع برخورد با مساله ادلب منجر نشد تا جایی که طرف روسی با تفاهم تهران مجبور شد نشستی خصوصی بین ولادمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه و رجب طیب اردوغان، همتای ترکیه‌ای وی بگذارد که نتیجه آن وضع ساز و کار هماهنگی امنیتی، نظامی و سیاسی درباره ادلب و مناطق کاهش تنش بود.

این منابع می‌گویند نشست سه جانبه اخیر به تفاهماتی عملی بین طرف‌ها بر سر سازوکار راه حل نظامی درباره مناطق نفوذ گروه‌های مسلح در استان ادلب و پیرامون آن و همچنین موضوع کمیته تدوین قانون اساسی جدید سوریه منجر شد، علاوه بر اینکه، حمایت از مسائل اساسی که در کانون توجه تهران و مسکو بود، به همراه داشت که شامل نهایی شدن وحدت خاک سوریه، سازوکار‌های بازسازی و بازگشت آوارگان بود.

به گفته این منابع، در نشست سوچی توافق شد که امکان ایجاد منطقه بی‌طرف وجود ندارد و تنها چیزی که آنکارا می‌تواند به دست آورد بازگشت به توافق «آدانا» است به گونه‌ای که به ترکیه آزادی حرکت در نواری به عمق تنها پنج کیلومتر می‌دهد آن هم مشروط به اینکه ارتش سوریه در همه بخش‌های نوار مرزی با ترکیه مستقر شود در کنار آن ترکیه هم در قضیه یکسره کردن پرونده شهر ادلب همکاری کند بخصوص در مرحله نخست آن که تسهیل عملیات نظامی است که احتمالا از طرف سوریه و ایران و با موافقت روسیه اجتناب ناپذیر است به گونه‌ای که مانع از وقوع فاجعه‌ای انسانی شود.

القدس العربی آورده است: در این نشست روسیه و ایران به طور مشترک به ترکیه تضمین داده‌اند که امکان ایجاد منطقه خودمختار کُرد در مناطق شرق فرات سوریه وجود ندارد و راه حل بحران سوریه در بازگشت این مناطق به زیر سلطه و نفوذ دولت دمشق است و بدین ترتیب نگرانی ترکیه از ایجاد نهاد کردی-سوری که منشا اضطراب و هراس آنکارا در آینده باشد پایان می‌پذیرد.

این روزنامه افزود: به دنبال این بهانه‌های ترکیه چه در ایجاد منطقه بی‌طرف یا اشاره ضمنی به عملیات نظامی علیه کُردها، رفع می‌شود و به نظر می‌رسد که توافق‌های سوچی با موانع جدی از سوی آمریکا مواجه است آمریکایی که به نظر می‌رسد در تصمیم خود برای عقب‌نشینی کامل از سوریه تجدید نظر کرده و ترجیح می‌دهد پایگاه التنف را به عنوان مکان نفوذ خود در سوریه و ادامه نفوذ بر فرایند راه حل سیاسی بحران سوریه نگاه دارد و بدین ترتیب ایران و روسیه می‌توانند فرصتی پیدا کنند که ترکیه را وادار به قطعی کردن گزینه‌هایش کنند صرف نظر از اینکه آمریکا هنوز از امکان ایجاد منطقه کُردنشین در سوریه سخن می‌گوید.

به نوشته القدس العربی، در همین حال تهران هم سیگنال‌هایی هم به ترکیه داده درباره اینکه مذاکرات جدی تحت نظارت ایرانی‌ها بین دمشق و کُرد‌ها برای ایجاد ساز و کار‌های بازگشت آن‌ها به آغوش دولت سوریه وجود دارد و از همین رو تهران از طریق وزیر خارجه خود در پیامی آشکار به واشنگتن تاکید کرد که به درخواست دولت سوریه در این کشور باقی خواهد ماند و دیگر طرف‌ها باید خیال راه حل نظامی علیه موجودیت ایران در سوریه را از سر بیرون کنند و به راه حل سیاسی برای پایان دادن به بحران سوریه و ایجاد صلح و امنیت در منطقه بازگردند.