ریاض به بقای اسد رضایت داد؟

خبرگزاری مهر: آخرین اخبار و اطلاعات حاکی از آن است که عربستان سعودی پس از قریب به هشت سال از اتخاذ مواضع خصمانه خود علیه دولت سوریه، اخیراً تغییراتی را در استراتژی خود در قبال این کشور ایجاد کرده است؛ تغییراتی که به نظر می‌رسد معنایی جز پذیرش شکست سیاست‌های ریاض در قبال دمشق، نداشته باشد.

در همین ارتباط، بر اساس اطلاعات به دست آمده، مقامات سعودی یک فرد به عنوان کنسول و ۲ کارمند را به سفارتخانه این کشور در دمشق اعزام کرده اند. گزارش‌های رسانه‌ای حاکی از آن است که سفارت عربستان در دمشق هنوز در‌های خود را به روی مراجعان باز نکرده، اما همین اقدام نشان دهنده تغییر موضع ریاض در قبال دمشق است.

سازمان حج سوریه از ۳ ماه قبل درخواستی را به مقامات سعودی ارائه داده که طی آن خواهان تعیین زمان نشست با مسئولان سعودی برای رایزنی در خصوص اعطای مجوز به شهروندان سوری مقیم این کشور برای ادای فریضه حج شده است، اما مسئولان سعودی تاکنون پاسخی به این درخواست نداده اند. گفته می‌شود اعزام کنسول و کارمندان سفارتخانه عربستان به سوریه در همین راستا صورت گرفته و ممکن است شهروندان سوری بتوانند امسال مناسک حج را به جا آورند.

عربستان سعودی درحالی یک فرد به عنوان کنسول و ۲ کارمند را به سفارتخانه ریاض در دمشق اعزام کرده است که پیشتر بار‌ها و در مناسبت‌های مختلف مخالفت قاطع خود برای ازسرگیری روابط دیپلماتیک با دمشق را تکذیب کرده بود. سعودی‌ها از زمان آغاز بحران سوریه در سال ۲۰۱۱ تاکنون که قریب به ۸ سال از آن سپری می‌شود، همواره ضمن ارائه کمک‌های مالی و تسلیحاتی به تروریست‌های تکفیری مستقر در این کشور، تمامی کانال‌های روابط دیپلماتیک با دمشق را مسدود کرده بودند تا مقامات سوری بیش از پیش تحت فشار قرار گیرند.

اقدام تازه عربستان سعودی که نشان دهنده موضع جدید این کشور در قبال سوریه و تحولات این کشور است، در حالی رخ داد که ریاض طی ماه‌های گذشته تمام تلاش خود برای عدم سوق یافتن کشور‌های عربی به سمت سوریه را به کار بست، اما به هیچ نتیجه‌ای نرسید.

برهمین اساس، می‌توان از عدم موفقیت ریاض در این زمینه به عنوان یکی از عوامل مهم تغییر مواضع آن در قبال دمشق یاد کرد، چراکه اگر عربستان سعودی موفق به متقاعد کردن کشور‌های عربی به عدم ازسرگیری روابط‌شان با سوریه می‌شد، شاید امروز شاهد اعزام کنسول و ۲ کارمند به سفارتخانه عربستان در سوریه نبودیم.

درهمین ارتباط، مقامات سعودی به خوبی مشاهده کردند که طی ماه‌های گذشته روابط شماری از کشور‌های عربی با سوریه در مسیر عادی سازی قرار گرفته و فشار‌های ریاض بر این کشور‌ها برای بازگشت از حرکت به سمت سوریه جواب نداده است. به عنوان نمونه، «علی المملوک» رئیس دفتر امنیت ملی سوریه به تازگی طی سفری رسمی به قاهره، پایتخ مصر رفته است.

وی در جریان سفر خود به مصر با مقامات امنیتی عالیرتبه این کشور دیدار و گفتگو کرد. از جمله این مقامات امنیتی عالیرتبه می‌توان به «عباس کامل» رئیس سازمان اطلاعات مصر اشاره کرد که دیدار مشترکی را با المملوک داشته است. دو طرف در جریان این دیدار در خصوص تحولات امنیتی منطقه و راهکار‌های ازسرگیری مناسبات نظامی امنیتی دمشق و قاهره بحث و تبادل نظر کردند.

از سوی دیگر، به تازگی رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی تصاویری را منتشر کرده اند که نشان می‌دهد امارات متحده عربی درحال بازسازی مقر سفارت خود در دمشق، پایتخت سوریه است. این اقدام در حالی صورت می‌گیرد که منابع خبری از گفت‌وگوی مقامات اماراتی و سوری برای از سرگیری روابط دیپماتیک خبر می‌دهند. مسأله بازسازی سفارت امارات متحده عربی در سوریه حتی با واکنش رسمی برخی مقامات این کشور نیز مواجه شده است.

در همین راستا، «فیصل المقداد» معاون وزیر امور خارجه سوریه اخیراً در این مورد گفته است: «تصمیم به بازگشایی سفارت امارات به خود این کشور بستگی دارد، چرا که کشوری مستقل است و حق اعلام و انتشار این خبر را دارد». بنابراین، کاملاً واضح و آشکار است که نمی‌توان خبر اقدام امارات برای بازسازی سفارتش در دمشق را صِرفا در زمره شایعات و اخبار جعلی شبکه‌های ارتباط جمعی قلمداد کرد.

درهمین حال، می‌توان از کشور اردن به عنوان یکی دیگر از جمله کشور‌های یاد کرد که پشت دروازه‌های سوریه به منظور عادی سازی روابط خود با این کشور در صف ایستاده است. اظهارات اخیر «عبدالله دوم» پادشاه اردن در خصوص سوریه و ماهیت روابط میان دمشق و امان با یکدیگر، می‌تواند بهترین منبع برای استناد به تمایل اردن به ازسرگیری روابط با سوریه باشد.

«عبدالله دوم» پادشاه اردن اخیراً در اظهارنظری تصریح کرده است: «روابطمان با سوریه به روال قبلی بازخواهد گشت. شاهد آن هستیم که اوضاع در سوریه در حال بهبود است و اردن برای سوریه آرزوی خیر و نیکی دارد. ان شاءالله اوضاع در سوریه به حالت عادی بر می‌گردد». اگر همکاری‌های تنگاتنگ اخیر میان امان و دمشق برای بازگشایی گذرگاه مرزی «النصیب» را نیز در کنار اظهارنظر پادشاه اردن قرار دهیم، به خوبی درخواهیم یافت که اتفاقات جدیدی در عرصه عادی سازی روابط با سوریه، در حال رخ داده است.

واقعیت آن است که عربستان سعودی پس از مشاهده این تحول عظیم در سیاست‌های کشور‌های عربی در قبال دمشق، حدود یک ماه پیش برگزاری نشستی میان سران عرب را در کشور اردن تدارک دید.

این کشور در نهایت موفق شد سران عرب را در کشور اردن در نشستی تحت عنوان نشست «بحر المیت» گردهم آورد تا با آن‌ها در خصوص مواضع‌شان در قبال سوریه بحث و تبادل نظر کند. با این حال، سعودی‌ها در آن نشست نیز موفق به متقاعد کردن اعراب به عدم سوق یافتن به سمت سوریه نشدند و بدین ترتیب، خود نیز هم اکنون مجبور به تغییر سیاستهایشان در قبال دمشق شدند.

مسأله بعدی آن است که اقدام عربستان سعودی در اعزام کنسول به سوریه و سیاست جدید این کشور در قبال دمشق نشان می‌دهد که ریاض به صورت تلویحی از بقای «بشار اسد» رئیس جمهوری سوریه در رأس هرم قدرت در این کشور مطمئن گشته است و تداوم تلاش‌ها برای کنار زدن وی از قدرت را بیهوده قلمداد می‌کند.

سعودی‌ها که پیشتر اشاره می‌کردند تنها راهکار برون رفت از بحران سوریه کناره‌گیری اسد از قدرت است، با تغییر موضع خود نشان دادند که استراتژی‌شان در سوریه و به ویژه در قبال دولت دمشق و ریاست آن یعنی بشار اسد دستخوش تحولات گسترده شده است.