تحلیل عطوان از فروپاشی قریب‌الوقوع دلار

باشگاه خبرنگاران جوان: عبدالباری عطوان، سردبیر روزنامه الکترونیکی رای الیوم، در مقاله‌ای نوشت: ترامپ در تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۶ متعهد شد که "عظمت" را به آمریکا برگرداند و سیاست حمایتی در پیش بگیرد و آتش جنگ تجاری با چین و روسیه و اتحادیه اروپا را روشن کند، اقدامی که همه این کشور‌ها را ضد یک هدف آشکار یعنی پایان دادن به سیطره اقتصادی آمریکا و جستجوی ارز‌های جایگزین دلار متحد کرد.

در این مطلب آمده است: چین تصمیم گرفت از ابتدای سال نو بیشتر نیاز‌های خود در بخش انرژی یعنی نفت و گاز را به ویژه از ایران با ارز داخلی خود یعنی یوان خریداری کند و روسیه هم در اقدامی اساسی برای دور زدن تحریم‌های آمریکا، ارز داخلی خود یعنی روبل یا ارز‌های شرکای تجاری خود مانند ترکیه و هند را به عنوان جایگزین دلار در همه معاملات تجاری استفاده می‌کند که این اقدام موجب شکست تحریم‌های آمریکا، بارزترین نمونه آن ضدایران، و به نوعی خنثی کردن تهدید‌های ترامپ به ویران کردن اقتصاد و لیره ترکیه شده است.

داده‌هایی که وزارت خزانه‌داری آمریکا اواخر نوامبر گذشته منتشر کرد نشان می‌داد که چین به عنوان بزرگ‌ترین بدهکار آمریکا و نیز روسیه دارایی‌های خود را از اوراق قرضه آمریکا کاهش داده‌اند و عربستان سعودی نیز همین کار را کرده و از فهرست ده کشور بزرگ دارنده این اوراق بیرون رفته است.

ارزش اوراق قرضه آمریکا که در اختیار چین است در نوامبر گذشته به ۱.۲۱ تریلیون دلار رسید حال آن که این میزان در اکتبر ۱.۳۸ بود به این معنا که مقدار آن ظرف فقط یک ماه حدود دو میلیارد دلار کاهش یافته است. خبرگزاری آمریکایی بلومبرگ گزارش داد روسیه نیز سهم دارایی‌های خود از این اوراق را حدود ۱.۸ میلیارد دلار ظرف یک ماه کاهش داده است.

این کاهش‌های شتاب زده در چارچوب طرحی با هدف دور شدن از دلار انجام می‌گیرد که به سبب افزایش درخواست‌ها برای ایجاد ارز جایگزین، در حال فروپاشی است. سران کشور‌های اروپایی روند صدور مجوز به شرکت‌های موجود در کشور‌های خود را برای تعامل با شرکت‌هایی در کشور‌های در حال توسعه از جمله شرکت‌های ایرانی آن هم با سازوکار پرداخت با ارز‌های داخلی آغاز کرده‌اند تا تحریم‌های آمریکا را دور بزنند.

سیطره دلار آمریکا در کنفرانس معروف برتون وودز آغاز شد که در سال ۱۹۴۴ با حضور کشور‌های پیروز در جنگ جهانی دوم -به رهبری آمریکا و با حضور ۴۴ کشور دیگر- برگزار گردید. در این کنفرانس دلار آمریکا به عنوان یک کشور با ثبات با اقتصادی قدرتمند که ۷۵ درصد از ذخایر طلای جهان را در آن زمان داشت به عنوان معیار تعیین ارزش سایر ارز‌ها و قیمت طلا (۳۲ دلار برای هر اونس) انتخاب شد، اما ریچارد نیکسون -رئیس جمهور وقت آمریکا- سال ۱۹۷۳ تصمیم گرفت ارتباط دلار با طلا را قطع کند و دولت‌های آمریکا مقادیر مورد نظر خود را برای مقابله با اقساط بدهی‌های خود و بحران‌های اقتصادی چاپ می‌کردند.

عطوان در ادامه نوشت: قدرت واقعی آمریکا ناشی از سیطره ارز این کشور بر اقتصاد کل جهان است و نه آن چنان که برخی گمان می‌کنند از نیروی نظامی آن. هرچند نیروی نظامی آمریکا را نیز نباید کم‌اهمیت دانست، زیرا قدرت‌های بزرگی هستند که کلاهک‌های هسته‌ای و موشک‌های بالستیک آن‌ها برتر از مجموعه زرادخانه‌های هسته‌ای آمریکاست و منظور ما اینجا روسیه و چین و حتی کره شمالی است که با دکمه کوچک هسته‌ای خود به تهدیدی برای آمریکا تبدیل شده است.

در ادامه این مطلب آمده است: ترامپ با سیاست‌های سبک‌سرانه خود و جنگ‌های تجاری و تحریم‌های اقتصادی، خدمات بزرگی به بشریت کرده است که یکی از بارزترین آن‌ها نشان دادن خطر سیطره دلار بر اقتصاد کشور‌های جهان و امنیت و ثبات آن‌ها بود و باعث یکپارچه شدن قدرت‌های بزرگ موازی به رهبری روسیه و چین برای پایان دادن به این سیطره در سریع‌ترین زمان ممکن بود. شاید به همین سبب است که دولت در سایه آمریکا تحرکاتی را در کنگره برای محدود کردن حماقت‌های ترامپ و اقدام او در نقض همه مصوبات از جمله عقب‌نشینی از سوریه و افغانستان، ساخت دیوار در مرز‌های مکزیک، گشایش پرونده دخالت روسیه در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و اتهام محمد بن سلمان به دست داشتن در ترور جمال خاشقجی آغاز کرده است.

سردبیر رای الیوم افزود: ما عرب‌ها و مسلمانان بارزترین قربانیان سیطره سیاسی و اقتصادی آمریکا هستیم که عامل همه جنگ‌های منطقه، پراکندن بذر خونریزی و هرج و مرج در منطقه، کاهش قیمت‌های نفت به منظور محروم کردم ملت‌ها از فواید آن، سیطره مستقیم یا غیرمستقیم بر بیشتر درآمد‌های اقتصادی ملت‌های منطقه با مطرح و برجسته کردن خطر ایران به عنوان ابزار فشار در این چارچوب است. فروپاشی دلار آمریکا و از بین رفتن سلطه اقتصادی آن موجب خوشحالی همه ملت‌های ستمدیده چه در خاورمیانه، چه آفریقا یا آمریکای جنوبی خواهد شد که از محاصره و شیوه‌های باج‌خواهانه آمریکا رنج برده و می‌برند.

اگر فروپاشی دلار به طاعون آمریکایی که دنیا را ویران کرده و هزاران بیگناه را در ویتنام، عراق، لیبی و سوریه را به کام مرگ کشانیده است، منجر شود از آن استقبال می‌کنیم و به تمام کسانی که برای رسیدن به این هدف تلاش می‌کنند خوشامد می‌گوییم. همان طور که بیشتر کارشناسان اتفاق نظر دارند، اقتصاد عامل فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی بود البته منکر تاثیر عوامل دیگر در این حادثه نیستیم. فروپاشی دلار چنانچه رخ دهد موجب کشیده شدن نیش و کوتاه شدن چنگال‌های آمریکای وحشی خواهد شد؛ و همه ما اطمینان داریم که شمارش معکوس برای تحقق این مسئله آغاز شده است و به زودی زود شاهد چنین روزی خواهیم بود. آن روز، دور نیست.