روزشمار مذاکرات صلح افغانستان در ۲۰۱۸

خبرگزاری تسنیم: جنگ افغانستان همیشه توام با پیشبرد تلاش‌های مذاکرات صلح همراه بوده و هر کشوری نیز به نحوی که ثبات یا بحران افغانستان را به سود خود برشمرده، در همکاری برای صلح یا ایجاد موانع بر سر راه صلح این کشور اقداماتی انجام داده‌اند.

در حالی که از ماموریت واشنگتن در کابل هفده سال می‌گذرد و آمریکایی‌ها از طولانی شدن این جنگ در افغانستان کلافه شده‌اند، اما ۲۰۱۸ نیز دستاوردی برای آمریکا در حل بحران افغانستان و خروج با افتخار سربازان این کشور نداشت.

تلاش‌های «ترکیه» برای ایفای نقش در روند صلح افغان‌ها

در ژانویه ۲۰۱۸ گزارش‌هایی منتشر شد مبنی بر اینکه یک نشست غیررسمی برای بررسی مشکلات فراروی صلح افغانستان در استانبول برگزار شد.

این خبر حاکی از علاقمندی ترکیه برای ورود به قضیه حل بحران افغانستان و داشتن نقش میانجی میان افغان‌ها بود.

برخی منابع در این رابطه گفتند که این نشست ادامه مذاکرات چهارجانبه چین، آمریکا، افغانستان و پاکستان برای صلح دولت کابل و طالبان بوده است.

«اسماعیل قاسمیار» عضو شورای صلح نیز در گفتگو با «خامه پرس» گفت: برخی اعضای این شورا و برخی اعضای حزب اسلامی در این نشست غیررسمی شرکت خواهند کرد.

در نهایت به نظر رسید که تلاش‌های ترکیه با شکست روبرو شد و یک روز پس از برگزاری نشست در استانبول، سخنگوی گروه طالبان و همچنین معاون سخنگوی دولت افغانستان حضور نمایندگان خود در این نشست را تکذیب کردند.

گزارش‌هایی منتشر شد مبنی بر اینکه این نشست میان طالبان شاخه «ملا رسول» و اعضای حزب اسلامی «حکمتیار» انجام شده است.

«امرالله صالح» در این باره گفت: نشست ترکیه به ابتکار حکمتیار و سازمان اطلاعات پاکستان طرح شده است.

نشست صلح «اندونزی»؛ نشست مشورتی علما درباره افغانستان

در ماه می ۲۰۱۸، شهر «بوگور» اندونزی میزبان علمای افغانستان، پاکستان و اندونزی به منظور بحث و تبادل نظر درباره خشونت‌های جاری و صلح در افغانستان بود.

شرکت کنندگان این نشست، انجام حملات انتحاری را خلاف اصول اسلام خوانده و از طرف‌های درگیر در جنگ افغانستان خواستند که به روند صلح بپیوندند.

روحانیون سه کشور در بیانیه پایانی نشست تاکید کردند که نباید تروریسم و خشونت را به هیچ دین، ملت، قوم و گروهی نسبت داد و حمله‌های انتحاری و حمله به غیرنظامیان، خلاف اصول اسلام است.

شورای عالی صلح افغانستان که در این نشست حضور داشت، نقش علمای پاکستان و اندونزی را برای ایستادگی در برابر افراط‌گرایی مهم خواند.

اگرچه در بیانیه این نشست از گروه طالبان نام برده نشد، اما طالبان در واکنش به بیانیه نشست اندونزی گفت: جهاد جاری در مقابل تجاوز نظامی آمریکا یک حقیقت واضح است که هیچکس نه جرات انکار و نه دلیلی بر نامشروع بودن آن دارد.

نشست دو روزه علما در «عربستان» برای مشروعیت‌زدایی از طالبان

در ژوئیه ۲۰۱۸ نیز، یک اجلاس دو روزه توسط سازمان همکاری اسلامی با محوریت مسئله جنگ افغانستان در عربستان سعودی برگزار شد. این نشست «سازش در اسلام، نقش علما در صلح و ثبات افغانستان» نامگذاری شد.

حدود صد عالم دین از ۳۷ کشور اسلامی عضو این سازمان در این اجلاس شرکت کردند. نشست این دو روز در جده و سپس در ریاض برگزار شد.

در این نشست، جنگ جاری در افغانستان حرام اعلام شد. طالبان در واکنش به این اجلاس با نشر بیانیه‌ای گفتند که جنگ در افغانستان علیه اشغال آمریکا است.

طالبان تاکید کردند که جنگ افغانستان، بین‌الافغانی و بین مسلمانان نیست.

این گروه افزود: هر کسی اگر تلاش کند تا به خاطر خوشحالی آمریکا احکام دینی را باطل اعلام کند، کمکی است به اشغال آمریکا در افغانستان.

سفر طالبان به «ازبکستان» برای گفتگو‌های صلح

در ماه اگوست سال گذشته میلادی، دفتر طالبان اعلام کرد که اعضای این گروه به ازبکستان رفته و با مقامات این کشور در رابطه با وضعیت افغانستان گفتگو کرده‌اند.

این نشست حاصل برخی رایزنی‌ها توسط مقامات ازبکستان در هماهنگی دولت افغانستان صورت گرفت.

نماینده ویژه رئیس جمهور ازبکستان پیش از این نشست گفته بود که کشورش به درخواست دولت افغانستان با طالبان تماس برقرار کرده است تا زمینه مذاکرات دو طرف فراهم شود.

البته حدود پنج ماه پیش از برگزاری این نشست و حین رایزنی‌ها در این باره، سخنگوی طالبان در گفتگو با «دیلی تایمز» پاکستان گفته بود: به دلیل حمایت ازبکستان از ائتلاف شمال علیه طالبان این گروه روابط خوبی با ازبکستان ندارد.

اما علاقمندی ازبکستان برای میانجی‌گری صلح افغانستان تا اندازه‌ای بود که نماینده ویژه ازبکستان برای افغانستان اعلام کرد در صورت تمایل دولت کابل، کشورش برای گشایش دفتر طالبان آمادگی دارد. پیش از این اندونزی و ترکمنستان نیز برای گشایش دفتر طالبان در کشورشان اعلام آمادگی کرده بودند.

ناتوانی آمریکا و حضور جدی «مسکو» در مسئله صلح افغانستان

روسیه در ۹ نوامبر سال گذشته میلادی دومین دور از نشست‌های صلح به رهبری خودش را برگزار کرد. طرح اولیه این نشست در ۲۰۱۶ با همکاری چین و پاکستان ریخته شده بود و اولین دور این نشست‌ها با حضور نمایندگان ۱۱ کشور منطقه در سال ۲۰۱۷ برگزار شده بود.

در این نشست علاوه بر گروه طالبان، کشور‌های افغانستان، هند، پاکستان، ایران، چین، ترکمنستان، قزاقستان، ازبکستان، تاجیکستان، قرقیزستان، آذربایجان و آمریکا به شکل رسمی دعوت شدند. افغانستان، آمریکا و هند از شرکت در نشست به دلیل حضور طالبان خودداری کردند و تنها به اعزام ناظر و مقامات غیر رسمی اکتفا کردند.

«راشا تودی» گزارش داد که صندلی نماینده آمریکا در این نشست خالی بود.

نمایندگان دفتر سیاسی گروه طالبان به ریاست «عباس استانکزی» برای اولین بار به صورت رسمی در یک نشست منطقه‌ای حضور پیدا کردند و پس از برگزاری جلسه، با رسانه‌های بین‌المللی مصاحبه کردند و دیدگاه خود را در مورد شروط‌شان برای صلح ابراز کردند؛ این نشست، نقطه عطفی در فعالیت‌ها و دیپلماسی طالبان بود که به نحوی مشروعیت زیادی عاید حال رهبری طالبان گردید.

احزاب سیاسی افغانستان نیز در رابطه با این نشست واکنش نشان دادند. «محمد محقق» رهبر حزب وحدت مردم و معاون ریاست اجرایی تصریح کرد که احزاب به نشست مسکو دعوت شده بودند، اما به دلیل مخالفت رهبران دولت، نتوانستند در نشست شرکت کنند و این فرصت مهم را از دست دادند.

این در حالی است که رئیس دفتر سیاسی طالبان در قطر گفت: آماده‌ایم تا با احزاب و جریان‌های سیاسی درباره صلح مذاکره کنیم.

نشست سه‌جانبه وزرای خارجه افغانستان، چین و پاکستان به ابتکار چین

دومین دور نشست سه جانبه وزرای خارجه افغانستان، چین و پاکستان که به ابتکار چین در سال ۲۰۱۷ در پکن برگزار شده بود، در اگوست ۲۰۱۸ در کابل برگزار شد.

در این کنفرانس مطبوعاتی مشترک پس از این نشست، صلاح‌الدین ربانی وزیر خارجه افغانستان گفت: اسلام‌آباد باید با انجام اقدامات عملی نشان دهد که به تعهداتش در روند صلح افغانستان عمل می‌کند.

وزیر خارجه پاکستان تعهد سپرد که در راستای تسهیل گفتگو‌های صلح بین افغانستان و طالبان تلاش کند.

این نشست زمانی برگزار شد که دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا طی نامه‌ای از عمران خان، نخست وزیر پاکستان خواسته بود اسلام‌آباد همکاری‌های بیشتری در زمینه رسیدن افغانستان به صلح از خود نشان دهد.

نشست ابوظبی؛ مذاکراتی که دولت افغانستان را در حاشیه قرار داد

نشست ابوظبی که گفته می‌شد حاصل رایزنی‌های زلمی خلیلزاد، نماینده ویژه وزارت خارجه آمریکا با شماری از کشور‌های منطقه بود، در ماه اگوست در امارات انجام شد.

در این نشست خلیلزاد با اعضای دفتر سیاسی گروه طالبان دیدار و پیرامون دست کشیدن این گروه از جنگ به مذاکره پرداختند. همچنین گروه طالبان با نمایندگان کشور‌های پاکستان، عربستان و امارات نیز دیدار‌هایی داشتند.

اگرچه که از دولت افغانستان در این نشست‌ها دعوت به عمل نیامد، اما ارگ ریاست جمهوری اعلام کرد که یک هیئت ۱۱ نفری را به منظور گفتگو با طالبان به امارات فرستاده است؛ اما گروه طالبان حاضر به دیدار با این هیئت نشد.

خلیلزاد در ماه سپتامبر ۲۰۱۸ از سوی «مایک پامپئو» وزیر خارجه آمریکا به سمت نمایندگی آمریکا در امور صلح افغانستان تعیین شد.

این دیپلمات جمهوری‌خواه افغان‌تبار، وعده داد که تلاش می‌کند تا پیش از رسیدن افغانستان به انتخابات ریاست جمهوری بهار سال آینده، طالبان را وادار به مذاکره با دولت افغانستان کند.

او ابتدا در ماه اکتبر در سفر اولش به منطقه پس از دیدار با مقامات افغان و کشور‌هایی همچون پاکستان، با نمایندگان طالبان در قطر دیدار کرد.

دور دوم سفر خلیلزاد به منطقه نیز در ماه نوامبر صورت گرفت و در کنار سفر به برخی کشور‌های منطقه از جمله پاکستان و روسیه، با نمایندگان طالبان در قطر مذاکرات فشرده‌ای که گفته می‌شود سه روز به طول انجامید، گفتگو کرد.

در رابطه با محتوای نشست ابوظبی، خبرگزاری «رویترز» به نقل از منابع طالبان نوشت: آمریکایی‌ها از طالبان خواسته‌اند این گروه یک آتش بس شش ماهه را بپذیرد.

بر اساس این گزارش، منابع طالبان به رویترز گفتند: در صورتی که عربستان، امارات و پاکستان به ما تضمین بدهد که آمریکا در افغانستان دولت موقت اعلام کند و رهبری این دولت را به فرد منتخب طالبان واگذار کند، هیئت گفتگو کننده با آمریکا نیز اعلام آتش بس شش ماهه خواهند کرد.

اما طالبان در بیانیه‌ای اعلام کرد مذاکرات این گروه با آمریکا در ابوظبی درباره پایان اشغال آمریکا در افغانستان ادامه دارد و در مورد موضوعات داخلی نظیر آتش بس بحثی انجام نمی‌شود.

افغانستان در حالی وارد سال ۲۰۱۹ می‌شود که چهارمین سفر خلیلزاد به منطقه نیز نزدیک است و قرار است دور بعدی نشست‌ها میان نماینده آمریکا با نمایندگان دفتر سیاسی طالبان در شهر جده عربستان سعودی برگزار شود، شورای عالی صلح افغانستان ابراز امیدواری کرده است که این بار اتفاق ابوظبی تکرار نشود و نمایندگان دولت افغانستان نیز همانند نمایندگان پاکستان، عربستان و امارات، در جریان این مذاکرات قرار داشته باشد.

اما طالبان گفته است که در نشست جده نیز با دولت افغانستان مذاکره نخواهد کرد.

مذاکرات هیئت طالبان با معاون وزارت خارجه ایران

ترافیک مذاکرات صلح افغانستان در واپسین روز‌های سال ۲۰۱۸ به اوج خود رسید و در آخرین روز از سال گذشته میلادی، «بهرام قاسمی» سخنگوی وزارت خارجه ایران اعلام کرد که یک روز پیشتر هیئتی از گروه طالبان به تهران سفر کرده و با «عباس عراقچی» معاون وزیر خارجه ایران، دیدار و گفتگو داشته است.

سخنگوی وزارت خارجه تصریح کرد که این دیدار‌ها در راستای تسهیل مذاکرات بین‌الافغانی صلح و در هماهنگی با دولت افغانستان صورت گرفته است. طالبان نیز این سفر را تایید کرد و گفت که سفر به تهران در راستای جلب حمایت‌های سیاسی کشور‌های منطقه است.

این دیدار پس از آن صورت می‌گیرد که حدود یک هفته پیش از آن «علی شمخانی» دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران نیز در راس یک هیئت دولتی به کابل سفر کرد و با همتای افغان خود پیرامون بحران افغانستان به گفتگو پرداخت.

دبیر شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی در این سفر اعلام کرد که ایران با گروه طالبان در حال مذاکره است و این مذاکرات همچنان ادامه خواهند داشت؛ وی افزود که این دیدار‌ها با اطلاع دولت افغانستان صورت می‌گیرد.

آغاز ۲۰۱۹ و ادامه ماموریت فرسایشی و چالش‌زای آمریکا در افغانستان

سال ۲۰۱۹ آغاز شد، اما ماموریت هفده ساله آمریکا در افغانستان که با شعار مبارزه با تروریسم همراه بود منجر به پیچیدگی‌ها و بحران‌های بسیار برای مردم افغانستان شد.

«دونالد ترامپ» می‌خواهد فرجامی برای این ماموریت بیابد، با این حال، سیاست‌های غلط ایالات متحده و همفکری متحدان منطقه‌ای‌اش همچنان نمی‌تواند راهی برای برون رفت از این وضعیت بیابند، مگر اینکه اجازه دهند صلح افغانستان توسط مردم و احزاب سیاسی این کشور و با همکاری کشور‌های منطقه رقم بخورد؛ نه دخالت قدرت‌های سلطه‌طلب که صرفا به دنبال منافع خود هستند.