دولت افغانستان نباید در مذاکرات صلح به حاشیه رانده شود

خبرگزاری ایسنا: به نقل از شبکه خبری الجزیره، در کنفرانس وزارتی ماه گذشته ژنو با محوریت افغانستان مشخص شد که تا انتخابات ریاست جمهوری کمتر از پنج ماه زمان باقی مانده است. اشرف غنی، رئیس‌جمهوری افغانستان تلاش زیادی به خرج داد تا اطمینان حاصل کند بهترین مرد در این پست است.

او از این فرصت بهره برد و لیستی از دستاورد‌ها در حوزه‌های امنیتی، حقوق زنان، عدالت و تلاش‌های ضد فساد ارائه داد. همچون معمول، حامیان مالی بین‌المللی این دستاورد‌ها را ستودند و مجددا از دولت افغانستان حمایت کرده و به ارائه کمک‌های نظامی و انسانی بیشتر وعده دادند.

اما رئیس‌جمهوری افغانستان همین‌جا متوقف نشد و در ادامه نقشه‌راه صلح دولتش برای برگزاری مذاکرات صلح با طالبان را اعلام کرد. براساس بخشی از آن طرح، او از تشکیل تیمی ۱۲ عضوی به ریاست رئیس دفتر ریاست جمهوری برای ورود به مذاکرات مستقیم با طالبان خبر داد. اشرف غنی آشکارا تاکید کرد که روند صلح باید "مال افغان‌ها و تحت امر افغان‌ها" باشد، بدین معنا که امکان مستثنی کردن دولتش از فرایند مذکور وجود ندارد.

رئیس‌جمهوری افغانستان در داخل با چالش‌های مهمی روبروست و در حوزه‌های سیاسی و امنیتی متحمل شکست‌هایی شده است. بر خلاف اوضاع متشنج داخلی اینطور به نظر می‌رسد که راه‌اندازی و مالکیت بر یک روند صلح تنها دستاوردی باشد که او بتواند برای حیات سیاسی و انتخاب دوباره خودش در سال آتی میلادی آن را تضمین کند.

در چنین موقعیتی، کنفرانس ژنو فرصتی برای اشرف غنی فراهم آورد تا جامعه بین‌المللی را متقاعد کند که دولت افغانستان از ظرفیت عملیاتی برای سازش سیاسی با طالبان از طریق ابزار‌های دیپلماتیک برخوردار است. غنی همچنین گفت: به منظور تکمیل کارش در انتخابات ریاست جمهوری آتی نامزد می‌شود و نسبت به تبعات وخیم رهاسازی اصلاحات و طرح صلحش به جامعه جهانی هشدار داد.

اما غنی با مرتبط کردن نامزدی خودش در انتخابات ریاست جمهوری آتی با موفقیت مذاکرات صلح دست به اقدام خطرناکی می‌زند. تلاش‌های پیشین برای آغاز مذاکرات با طالبان از سوی او و حامد کرزای، رئیس‌جمهوری سابق افغانستان ناکام مانده است و در حال حاضر غنی با شماری از چالش‌ها روبروست که موفقیت او را در هاله‌ای از تردید فرو می‌برد.

اول و مهمتر اینکه، شبه‌نظامیان طالبان بار‌ها نشان داده‌اند که دلیلی برای مذاکره با غنی نمی‌بینند. از نظر آن‌ها غنی عروسک خیمه شب‌بازی غرب است و ترجیح می‌دهند که مستقیما به سراغ اصلی‌ترین بازیگران بین‌المللی شامل ایالات متحده بروند.

دوم اینکه ابتکار عمل صلح غنی مورد انتقاد گروه‌های متفاوتی شامل چهره‌های سیاسی افغانستان و برخی جناح‌های جامعه مدنی قرار گرفته است. منتقدان بار‌ها نسبت به عدم شفافیت شرایط مذاکرات ابراز نگرانی کرده و نسبت به حصول توافقی که برخی از دستاورد‌های سال‌های اخیر شامل تحصیل دختران، مشارکت سیاسی و توسعه اقتصادی را به نابودی بکشاند، هشدار داده‌اند؛ و سوم، تعدادی از بازیگران جامعه بین‌المللی به دنبال گفت‌وگوی مستقیم با طالبان و دور زدن دولت غنی هستند. به عنوان نمونه، آمریکا و روسیه به تازگی مذاکراتی با طالبان، بدون مشارکت فعال دولت افغانستان، برگزار کردند.

رئیس‌جمهوری افغانستان با عدم مشارکت تلاش کرد تا کنفرانس تحت حمایت مسکو درباره کابل را تضعیف کند، اما زمانیکه با اصرار روسیه بر تعهدش مواجه شد به تعویق افتادن این نشست را خواستار شد. ماه نوامبر زمانیکه روس‌ها این نشست را با وجود اعتراضات اشرف غنی برگزار کردند، او وادار شد تا نماینده‌ای غیر رسمی اعزام کند. یک ماه پیش از آن، آمریکا در اقدامی استراتژیک دولت افغانستان را از نشست با طالبان در دوحه دور نگاه داشت. زلمای خلیل‌زاد، نماینده ویژه آمریکا در امور سازش افغانستان با نمایندگان طالبان ملاقات کرد و درباره شماری از موضوعات شامل خروج نیرو‌های آمریکایی به بحث نشست.

کشور‌هایی همانند آمریکا و روسیه با ورود مستقیم به مذاکرات با طالبان قادر می‌شوند تا منافع ژئو پولیتیکی خودشان را دنبال کنند. آمریکا مایل به برقراری ثبات در افغانستان و تضمین حضور مداومش در این کشور و کاهش نفوذ چین، ایران و روسیه در این منطقه است. روسیه هم به بهانه مقابله با ظهور داعش در جبهه جنوبی افغانستان و گشایش جبهه دیگری در رویارویی نرم با آمریکا به دنبال تقویت جای پایش در افغانستان پس از غیبت ۳۰ ساله است.

این کشور‌ها همچنین با ورود مستقیم به مذاکرات با طالبان نشان می‌دهند دولت اشرف غنی را ضعیف و ناتوان از ایجاد روند صلح پایدار می‌بینند؛ بنابراین جامعه بین‌المللی به رهبری آمریکا و روسیه عملا دولت افغانستان را نادیده می‌گیرند و به نفع خودشان به پای میز مذاکرات صلح با طالبان می‌روند. این فقط یک خبر بد برای اشرف غنی نیست، بلکه وضعیت بدی برای کل کشور افغانستان است.