گفت‌وگو با مردی که «جلیقه زرد» را نماد اعتراضات در فرانسه کرد
شش هفته پس از انتشار ویدئوی ژیسلان کوتار در فیس‌بوک، جنبش جلیقه‌زردها در فرانسه اینک دولت پاریس را با بحران روبرو کرده است؛ کوتار در ویدئوی خود خواسته بود تا معترضان به نشان همبستگی جلیقه‌های ایمنی شبرنگ به تن کنند.
ژیسلان کوتار یکی از معدود چهره‌های قابل شناسایی جنبش معترضان فرانسوی موسوم به جلیقه‌زردها است که از اواسط نوامبر در اعتراض به افزایش بهای مالیات سوخت به خیابان‌ها آمده‌اند. روز ۲۴ اکتبر کوتار در پاسخی به یک فراخوان، ویدیوئی از خودش در فیس‌بوک پست کرد. در این ویدئو او پیشنهاد کرد هر کسی که قصد پیوستن به نخستین تجمع اعتراضی در روز ۱۷ نوامبر را دارد، جلیقه ایمنی شبرنگ را که وجود آنها در تمامی خودروها در فرانسه الزامی است، به نشان همبستگی به تن کند.
این ویدئو به سرعت در شبکه‌های اجتماعی دست به دست و بیش از پنج میلیون بار دیده شد. ایده کوتار با استقبال همگانی مواجه شد و در نهایت این جنبش اعتراضی به جنبش جلیقه‌زردها شهرت یافت. فعالان مدنی نیز به کوتار «مرد جلیقه» لقب دادند.
چند هفته پس از انتشار ویدئوی کوتار، اعتراضات در فرانسه به خبر اول رسانه‌های جهان بدل شد؛ اعتراضاتی که با مرگ چهار معترض، بازداشت صدها تن و خساراتی به اماکن و اموال عمومی و همچنین اقتصاد کشور همراه بوده و به صنف‌های دیگر نیز کشیده شده است.
کوتار مکانیک است و اکنون به عنوان سخنگوی جلیقه‌زردها در شهر ناربون در جنوب فرانسه فعالیت دارد. شبکه خبری دویچه‌وله با او گفت‌وگویی داشته که به شرح زیر است.
- شما چطور به این فکر افتادید که از جلیقه‌های ایمنی شبرنگ به عنوان یک نماد استفاده کنید؟
خیلی ساده بود. وقتی داشتم ویدیوئی از خودم ضبط می‌کردم، نگاهم به جلیقه‌ای افتاد که همیشه موقع کار به تن دارم. با خودم فکر کردم، این جلیقه توی چشم می‌زند و همه ما طبق قانون باید یکی از آنها را در خودروهایمان داشته باشیم، پس چرا از آن به عنوان نوعی کد رنگی استفاده نکنیم؛ تنها برای این که ببینیم آیا مردم حاضر به بیرون آمدن و اعتراض کردن هستند یا نه، و این دقیقا چیزی است که رخ داد.
- شما گفتید از اریک دروئه، یک راننده کامیون، الهام گرفتید که فراخوان داده و خواسته بود مردم روز ۱۷ نوامبر برای نشان دادن اعتراض خود به خیابان‌ها بیایند.
درست است. من تازگی با او صحبت کردم و او به من گفت که فکر می‌کند جلیقه زرد درست همان چیزی بود که به آن احتیاج داشتیم. اریک دروئه فراخوان را داد و من هم ایده نماد را مطرح کردم و جریان به راه افتاد.
- شما این ویدیو را اواخر اکتبر ضبط کردید. حالا اعتراضات جلیقه‌زردها مهم‌ترین موضوع در فرانسه است. آیا اتفاقات چند هفته گذشته موجب بهت و تعجب شما شده است؟
بله، واقعا دیوانه‌کننده بوده است. من به خاطر شغلم دور تا دور فرانسه رانندگی می‌کنم و هر جا که جلیقه‌زردها را ببینم، می‌ایستم. خودم را معرفی می‌کنم و بیشتر اوقات آنها من را می‌شناسند. فوق‌العاده است. ایده خوبی به ذهن من رسید اما فکر نمی‌کردم که تعداد زیادی از آدم‌ها از این ایده استقبال کنند.
- آیا شما از تظاهرات شنبه هفته گذشته در پاریس شوکه شدید؟
من شوکه شدم اما رسانه‌ها تنها تصاویری از جلیقه‌زردها را نشان می‌دهند که در حال حمله کردن به مأموران هستند ولی شما می‌توانید ببینید که مأموران تنها به یک بهانه کوچک برای شلیک گازهای اشک‌آور احتیاج دارند. این درست نیست. از نظر من تاکتیک‌های پلیس یک شکست کامل بوده است.
- آیا شما از راهی که این جنبش اعتراضی پیش گرفته، خرسند هستید؟
بله، کاملا. ما کم‌کم در حال مشاهده نتایج هستیم. رییس‌جمهور طرح افزایش مالیات سوخت برای سال ۲۰۱۹ را متوقف کرد.
- پس چرا با وجود رسیدن به هدف، همچنان در حال سازماندهی اعتراضات هستید؟
برای این که این کافی نیست. ما هنوز باید بر سر میزان کنونی مالیات بجنگیم که چند سال پیش تعیین شده و به اجرا درآمده است. ما باید سال‌ها پیش از خواب بیدار می‌شدیم و حالا باید جبران آن سال‌هایی را بکنیم که از دست داده‌ایم.
- چه اتفاقی باید بیافتد تا رضایت جلیقه‌زردها جلب شود؟
فکر می‌کنم رییس‌جمهور باید از غارش بیرون بیاید و با مردم فرانسه روبه‌رو شود؛ نه با انتشار بیانیه مطبوعاتی بلکه در واقعیت، در میانه میدان. با این حال، فکر نمی‌کنم این اتفاق هرگز رخ بدهد. او (امانوئل ماکرون) خیلی فاصله گرفته و به این‌که یک گام هم به عقب برنداشته، افتخار می‌کند. مشکل اینجاست که هم او و هم ما یک‌دنده هستیم. یک جایی در نهایت یک نفر باید تسلیم شود و ما روی این حساب می‌کنیم که او تسلیم شود.
- این جنبش در مقابل موضع‌گیری سیاسی یا تأثیرپذیری سیاسی مقاومت کرده است. آیا اختلاف نظر و اصطکاکی میان فعالان جلیقه‌زرد که نظرات سیاسی متفاوتی دارند، به وجود آمده است؟
بله، ما واقعا در این که از یکدیگر درک اشتباه داشته باشیم، موفق هستیم. ما می‌توانیم به راحتی دچار تفرقه شویم. برای مثال در ناربون، شهری که من در آن زندگی می‌کنم، سه حوزه فعالیت وجود دارد و ما نتوانسته‌ایم این سه حوزه را به هم نزدیک کنیم و از دل آنها یک حوزه بسازیم. هر کس می‌خواهد حوزه خودش را مدیریت کند و به سبک خودش کار کند. این یکی از عیب‌های فرانسوی‌هاست. ما نمی‌توانیم به راحتی با هم به توافق برسیم. این بزرگ‌ترین مشکل جلیقه‌زردهاست؛ این که به توافق برسند و در یک جهت حرکت کنند اما فکر می‌کنم در چند هفته آینده به این نقطه خواهیم رسید.
- گرایش سیاسی شما چیست؟
من اصلا فردی سیاسی نیستم. دوست دارم که در مورد قوانین مهمی که تصویب می‌شوند، حق رأی داشته باشم. ما حق تصمیم‌گیری در مورد این مسائل را نداریم؛ فقط هر پنج سال یک‌بار حق انتخاب یک رییس‌جمهور را داریم.
- چرا شما شخصا درگیر اعتراضات علیه افزایش مالیات سوخت شدید؟
قیمت سوخت در مقایسه با سال‌های گذشته باورنکردنی شده است. حقوق من کفایت می‌کند اما دوستان زیادی دارم که حقوقشان اندکی از من کمتر است و به شدت در تنگنای مالی هستند. وقوع کوچک‌ترین ایراد در خودرو فاجعه‌بار می‌شود و باید زیر بار قرض‌هایی بروید که هرگز تمام نمی‌شوند.
- آیا شما مخالف تلاش ماکرون برای بهبود وضعیت محیط زیست هستید؟
نه، در واقع ما دوست داریم که سوار بر خودروهایی با انرژی پاک شویم اما برنامه دولت کارایی ندارد. از این طریق ما به جایی نمی‌رسیم. ما حتی نمی‌توانیم در حال حاضر از عهده مخارج خودروهایمان بربیاییم؛ به همین خاطر برای همه غیرممکن است که بتوانند خودروهای برقی یا هیبریدی بخرند.
- در مورد آینده این جنبش چه فکر می‌کنید؟
فکر می‌کنم به خشونت کشیده شود که این امر اجتناب‌ناپذیر است. به نظر من خشم عمومی بسیار شدید است. ماکرون خیلی دیر واکنش نشان داد. بیشتر کسانی که با آنها در خیابان صحبت کرده‌ام، خواستار کناره‌گیری او هستند. دیدن این که مردم در بلژیک، ایتالیا و آلمان هم جلیقه‌های زرد را به عنوان نماد استفاده می‌کنند، دلگرم‌کننده است. امیدوارم این جنبش تبدیل به حرکتی بین‌المللی شود. هر زمان که خشمگین هستیم، جلیقه‌های زرد را به تن می‌کنیم تا این خشم را نشان دهیم.
دیدگاه تان را بنویسید