اردوغان از سعودی چه می‌خواهد/ رمزگشایی از بازی ترکیه در ماجرای جمال خاشقجی/بعید است اردوغان از کشته شدن یک روزنامه‌نگار ناراحت شده باشد/خاشقجی فرصتی است برای به‌زانو درآوردن یک رقیب منطقه‌ای
با قطعیت بالایی می‌توان گفت او داستان خاشقجی را فرصتی می‌داند برای به‌زانو درآوردن یک رقیب منطقه‌ای و پیشبرد هدفش برای اینکه ترکیه را به یک قدرت مسلط مسلمان سنی تبدیل کند. او سودای احیاء امپراتوری عثمانی را در سر دارد. در حالی که به لحاظ نفوذ سیاسی چنین رؤیایی امکان‌پذیر است اما بعید است بتواند قلمرو ترکیه را به میزان زیادی گسترش دهد باوجود اینکه به شمال سوریه لشکرکشی کرده تا با آنچه به نظر وی جدایی‌طلبان کردی هستند که مرزهای ترکیه را ناامن کرده‌اند بجنگد.
پایگاه خبری تحلیلی فردا:
رئیس‌جمهور رجب طیب اردوغان پرونده‌ي جمال خاشقجی را شانسی برای بازدارندگی عربستان سعودی، رقیب مذهبی و منطقه‌ای‌اش، می‌داند.
ترکیه با اجازه ندادن به عربستان سعودی برای سلب مسئولیت در پرونده‌ي قتل جمال خاشقجی قضیه‌ی اجرای عدالت را در این خصوص پیش کشیده است.
گزارش‌های قطره‌چکانی اردوغان از طریق رسانه‌های دولتی در سه هفته‌ی گذشته، جزئیات وحشتناکی را آشکار کرد و توجهات جهانی را به بی‌رحمی شاهزاده‌ی جوان محمد بن سلمان جلب کرد حتی وقتی دولت ترامپ تمام تلاشش برای نادیده گرفتن موضوع را به کار گرفت.
در سه‌شنبه آقای اردوغان مجدداً با پرداختن تفصیلی به این موضوع شنیع برای اولین بار در سخنرانی‌اش در جمع اعضای حزبش توجه افکار عمومی را به خود جلب کرد.
او از این قتل به عنوان «قتلی از پیش طراحی شده» نام برد و ترتیب زمانی وقایع را شرح داد. او ضمناً از عربستان خواست جزئیات بیشتری را در اختیار بگذارد- بسیاری از سؤالات بی‌جواب مانده- و ۱۸ مظنونی را که عربستان دستگیر کرده است را برای اجرای عدالت به ترکیه مسترد کند. اردوغان اظهار کرد که شاهزاده محمد یا یک نفر نزدیک به او این حمله در کنسولگری عربستان در استانبول را رهبری کرده است.
آقای اردوغان پرسید: «به دستور چه کسی آن افراد آنجا رفتند؟»
آغاز چنین چالشی با عربستان سعودی که روابط نزدیکی با ترامپ و دامادش جرد کوشنر دارد، حرکتی متهورانه است. اردوغان امیدوار است چه چیزی از این حرکت نصیبش شود؟
خیلی بعید است آقای اردوغان از کشته شدن یک روزنامه‌نگار انقدر ناراحت شده باشد، با توجه به اینکه خود ایشان هم سابقه‌ی طولانی در اذیت و آزار روزنامه‌نگاران و محدودیت آزادی مطبوعات دارد. سال گذشته یک بار دیگر گروه‌های آزادی رسانه، ترکیه را بزرگ‌ترین متخلف به خاطر به زندان انداختن گزارشگران به خاطر کارشان اعلام کردند.
اگر آزادی مطبوعات نیست، پس آقای اردوغان از چه اصولی دفاع می‌کند؟
شکی نیست که اردوغان از اینکه یک قدرت خارجی چنین قتل وحشیانه‌ای در داخل مرزهای ترکیه انجام داده عصبانی است- آن هم در استانبول که شهر زادگاه رئیس‌جمهور است. عربستان سعودی یک گروه قاتل ۱۵ نفره را با هواپیما به داخل ترکیه فرستاده تا جنایت را انجام دهند و جسد خاشقجی هنوز هم پیدا نشده است.
و شاید آقای اردوغان آن‌طور که مقامات آمریکایی و دیگر کارشناسان گمان کرده‌اند به دنبال این است که از قضیه‌ی قتل خاشقجی برای پول درآوردن از سعودی‌ها برای کمک به اقتصاد رو به سقوطش استفاده کند و در عوض کاری کند که در آخر تقصیری متوجه رژيم سعودی نشود. لیر ترکیه مستمراً ارزشش سقوط می‌کند و تورم بالا می‌رود و همین کارگران ترکیه و دولت آن را تحت فشار گذاشته است.
گرچه این مورد هنوز محقق نشده اما این احتمال هم وجود دارد نوعی توافق بین عربستان و ترکیه برای سری نگه داشتن جزئیات بیشتر قتل ایجاد شود تا حقیقت کامل و مسئولیت قاتلان مخفی باقی بماند. جینا هاسپل مدیر سیا در روز سه‌شنبه در استانبول بود تا در جریان جزئیات پرونده قرار بگیرد.
اردوغان با سخنرانی روز سه‌شنبه شهرت شخصی‌اش را با دروغ خواندن این ادعای سعودی که قتل نتیجه‌ی یک عملیات خودسرانه یا یک نزاع ناگهانی بوده به خطر انداخته است. (حتی ترامپ هم موافقت کرد که این ادعاها بدترین سرپوش ممکن بوده است).
اگرچه نکته‌ی مهم این است ک اردوغان آن‌قدرها که می‌خواست پیش نرفت. او انگشت اتهام را فقط به شکلی غیرمستقیم به سمت شاهزاده بن سلمان اشاره رفت و با احترام از شاه سلمان پدر شاهزاده و حاکم اصلی پادشاهی عربستان سخن گفت؛ نشانه‌ای بر اینکه او همچنان امیدوار است از یک قطع رابطه‌ی کامل با عربستان اجتناب کند.
این فضا را برای ترکیه و عربستان جهت حصول به یک توافق باز می‌گذارد. یکی از دیپلمات‌ها درباره‌ي سخنان اردوغان گفت: « او فقط چانه‌زنی کرد و قیمت را بالا برد».
اگر اردوغان مدعی داشتن آن نوع شواهد گزارش شده است - یک فایل صوتی از قتل یا دیگر اسناد سری - می‌توانست شاهزاده‌ی ۳۳ ساله‌ی سعودی را از صحنه به در کند. حتی با وجود اینکه شاهزاده در اجلاس اقتصادی روز سه‌شنبه در ریاض مورد تحسین و ستایش زیادی قرار گرفت، او به‌سرعت در حال تبدیل‌شدن به شخصی منفور و مورد توطئه در کاخ سعودی است.
درواقع شاید هدف واقعی اردوغان هم همین باشد. با قطعیت بالایی می‌توان گفت او داستان خاشقجی را فرصتی می‌داند برای به‌زانو درآوردن یک رقیب منطقه‌ای و پیشبرد هدفش برای اینکه ترکیه را به یک قدرت مسلط مسلمان سنی تبدیل کند. او سودای احیاء امپراتوری عثمانی را در سر دارد. در حالی که به لحاظ نفوذ سیاسی چنین رؤیایی امکان‌پذیر است اما بعید است بتواند قلمرو ترکیه را به میزان زیادی گسترش دهد باوجود اینکه به شمال سوریه لشکرکشی کرده تا با آنچه به نظر وی جدایی‌طلبان کردی هستند که مرزهای ترکیه را ناامن کرده‌اند بجنگد.
اردوغان از گروه‌هایی مانند اخوان‌المسلمین که نوعی اسلام پوپولیست را نمایندگی می‌کنند و در انتخابات مصر و تونس حضور داشتند، حمایت می‌کند. عربستان سعودی اما اخوان‌المسلمین را گروهی تروریست می‌داند و شکل حکمرانی آن‌ها را تهدیدی برای حکومت موروثی خود می‌داند.
اردوغان ضمناً با ایران که دشمن اصلی عربستان است و با قطر که توسط سعودی‌ها و دیگر کشورهای عربی بر سر یک اختلاف سیاسی بایکوت شده در ارتباط است. اردوغان در طی ۱۵ سال حکمرانی‌اش به تدریج قدرت داخلی را با محبوس کردن مخالفان و از بین بردن رسانه‌های مستقل قبضه کرده است.
اما او حالا به بحرانی تضعیف‌کننده دچار شده است. ترکیه تحت سوء مدیریت اردوغان و بر اثر اعمال شیوه‌های اقتدارطلبانه، فساد و بی‌توجهی به قانون دچار واماندگی اقتصادی و انزوای دیپلماتیک شده است.
ترکیه از ایالات‌متحده فاصله گرفته و به خاطر قضیه‌ی دستگیری کشیش اوانجلیک آمریکایی که اوایل این ماه آزاد شد مورد تحریم این کشور واقع شده است. همچنین از دیگر متحدان اروپایی عضو ناتو هم منزوی شده است.
برای همه‌ی این مشکلات ادامه‌دار ترکیه، اردوغان حالا راهی برای بهبود روابطش با ترامپ و آغاز معکوس کردن رکود اقتصادی پیدا کرده است.
و با برجسته کردن عربستان سعودی به عنوان یک همسایه‌ی قاتل زورگو، اردوغان می‌تواند مردم ترکیه را علیه یک دشمن مشترک پشت سر خود متحد کند، راهکاری مجرب برای همه‌ي خودکامگان. احتمال زیادی وجود دارد که اردوغان از دل این تقابل قوی‌تر خارج شود.
منبع
دیدگاه تان را بنویسید