شناخت انتخابات در ساختار پیچیده کشور بوسنی و هرزگوین/ کشوری که با شورای سه نفره ریاست جمهوری اداره می‌شود/ ایران ترجیح می‌دهد کدام گروه به ریاست جمهوری برسد؟ /کاندیدایی که گفت شما نماینده‌ی بوسنی نیستید نماینده ایرانید!

پایگاه خبری تحلیلی فردا؛ مهدی حیدری پژوهشگر حوزه بالکان و فرزند اولین شهید ایرانی در بوسنی:

بعد از جنگ دهه‌ی نود در این کشور، صلحی به‌نام صلح دیتون بین آن‌ها امضاء که طبق آن کشور به دو بخش تقسیم شد. بخشی به‌نام جمهوری صربسکا که 49 درصد کشور و بخشی دیگر با 51 درصد به‌نام فدارسیون بوسنی که دست مسلمان‌ها و کروات‌ها می‌باشد. مجموع این دو جمهوری کشور بوسنی و هرزگووین است.

قسمت صرب‌نشینِ کشور مجلس و دولت جدا و قسمت مسلمان و کروات‌نشین کشور نیز مجددا مجلس و دولت مختص به‌خود با انتخابات جداگانه‌ای دارند. پس از آن کل این کشور دوباره یک مجلس و دولت مجزا دارد. یعنی سه دولت و مجلس برای یک کشور!

ریاست جمهوری کشور بوسنی به‌صورت شوراست که در آن یک‌نفر صرب،یک‌نفر کراوات و یک نفر مسلمان حضور دارند. یعنی هر گروهی به نماینده‌ی خودشان رای می‌دهند. هر سه‌گروه نیز چند حزب دارند که باعث رقابت برای گرفتن کرسی در شورای ریاست جمهوری می‌شود.

انتخابات اخیر را می‌توان اصلی‌ترین انتخابات بوسنی و هرزگویین نام برد چرا مختص کل کشور بود و در آن مشخص می شد افراد حاضر در شورای ریاست جمهوری چه کسانی خواهند بود.

شورای ریاست جمهوری

در این شورای هر سه نفر می‌بایست برای امورات کشوری با هم تصمیم‌گیری کنند. در دوره‌ای که این افراد عضو شورا هستند هر هشت‌ماه یک نفر از این سه نفر، به‌صورت چرخشی رییس شورا می‌شود.

رقابت مسلمانان

مهم‌ترین حزب مسلمانان SDA نام دارد که این حزب که مواضعش بسیار به ایران نزدیک و یکی از قدیمی‌ترین حزب‌هاست. ایران نیز ترجیح می‌دهد رئیس جمهور از این حزب باشد. SDAاز زمان «علی عزت بگوویچ»که رییس جمهور آن‌ها بوده تشکیل شده و پس از آن پسرش «باقر عزت بگوویچ» ریاست این حزب را برعهده می‌گیرد، باقر عزت بگوویچ در دوره‌ی قبل نماینده‌ی مسلمان‌ها در شورای ریاست جمهوری نیز بوده است، ولی به علت عدم امکان حضور در چند دوره پشت سر هم در این دوره شرکت نداشتند و به‌جایش یک گزینه به‌نام «شفیق جعفرویچ» معرفی کردند. بزرگترین رقیب او فردی به‌نام« فخرالدین رادونچیچ» بود که درحزب SBB فعال و یکی از پولداران و تاجران اصلی بوسنی است. ویژگی اصلی وی دشمنی‌اش با ایران می‌باشد. که البته شفیق انتخابات را برد.

یکی از کارهای رادونچیچ که باعث سرو صدای بسیاری شده این بوده که در زمان وزارت امنیت‌اش در بوسنی، اخراج کردن دو دیپلمات ایرانی پس از سال‌ها فعالیت بوده‌است که باعث شکرآب شدن روابط ایران و بوسنی برای مدت زیادی شد. مدتی بعد هم به‌دلیل اتهامات اقتصادی استیضاح شد و چند سالی هم اجازه گرفتن پست‌های دولتی را نداشت.

امسال او اجازه شرکت در انتخابات را داشت و کاندیدای ریاست جمهوری شد. روزی که مجلس او را استیضاح کرد به پشت تریبون رفت و گفت: «شما نماینده‌ی بوسنی نیستید نماینده ایرانید!»اگر رادونچیچ انتخابات را می‌برد سطح روابط ایران و بوسنی بسیار کاهش پیدا می‌کرد و این از نظر نمایندگی مسلمانان در ریاست جمهوری برای ما بهتر شد.

رقابت صرب‌ها

بحث اصلی رقابت میان صرب‌ها در انتخابات این است که آیا طرفدار تمامیت بوسنی هستیم یا نیستیم! بعضی موافق جداشدن صرب‌های بوسنیو متصل شدنشان به صربستان و یا استقلال‌شان هستند. بعضی دیگر می‌گویند که نه در همین ساختار فعلی بوسنی و هرزگوین باقی بمانیم.

دسته‌ی دوم حتی از عملکرد صرب‌ها در زمان جنگ دفاع میکنند. در جنگی که بسیار از مسلمانان را کشتند.بعضی‌هایشان هم البته تکذیب می‌کنند و می‌گویند ما کسی را نکشتیم و از طرف دیگر به جنایت‌کاران جنگی دادگاه لاهه هم احترام می‌گذارند. این‌جا هم باز چند حزب بود.

شخصی‌که از حزب SNSD رای آورد نامش«دودیک» است. او جزء صرب‌های تندرو و از موافقان تجزیه‌ی بوسنی است. از آن‌جایی که روسیه‌ای‌ها هم ارتدکس‌اند به صرب‌ها بسیار نزدیک می‌باشند و بیشتر دستورات‌شان را از روسیه می‌گیرند.

رقابت کروات‌ها

از طرف کروات‌ها فردی به‌نام«ژلیکو کمشیچ» حضور داشت. کروات‌ها نیز دقیقا مانند صرب‌ها بعضی‌هایشان دوست داند که مستقل شوند و یا به کرواسی وصل شوند. کروات‌های دیگر دوست دارند در ساختار بوسنی و هرزه‌گووین باقی بمانند. کمشیچ که در زمان جنگ در ارتش بوسنی بوده، جنگیده و دو بار نیز زخمی شده و نشان لیلیان هم گرفته‌است، جزء کروات‌هایی‌ست که دوست دارد در ساختار بوسنی باقی بماند.

این سه نفر که رای آوردند، دو نفرشان طرفدار این ساختار بوسنی و هرز‌گوین هستند، یکی‌شان خیر. مشکل جایی شروع می‌شود که قرار باشد برای حکومت تصمیم‌گیری‌هایی شود. چرا که باید هر سه نفرشان رای مثبت بدهند. حتی نسبت دو به یک نیز قبول نمی‌باشد. این قضیه کشور را با یک بن‌بستی مواجه می‌کند. سه نفر در شورای ریاست جمهوری هستند که یکی از آن‌ها کلا کشور را قبول ندارد.

به‌طور کلی از زمانی که آمریکا «صلح دیتون» را در بوسنی اجرا کرد، همه چیز بوسنی قفل شد. هر روزه آمار بیکاری‌شان بالا می‌رود، مهاجرت‌هایشان زیاد شده و اساسا کشور با یک بحران مواجهه شده‌ است.

سه قومی که چندسال باهم جنگیده‌اند و یکدیگر را کشته‌اند باید بنشینند و کشورداری کنند! قانون اساسی‌ این کشور مشکل دارد و باید حل شود ولی این مسئله بسیار سخت است چراکه هر تغییری ممکن است موجب جنگ شود.

نتیجه‌گیری انتخابات اخیر این می‌شود که هر سه نفر پیشین که در شورای ریاست جمهوری حضور داشتند، ساختار بوسنی را می‌پذیرفتند و بالاخره به‌نحوی می‌گذشت، در حال حاضر اما یکی از سه‌نفر جدید، نه‌تنها وضعیت کنونی را قبول ندارد بلکه مواضعش بسیار تند است. ولی به‌هرصورت از جهت نماینده‌ی مسلمانان حزبی‌ که نزدیک به ایران بود پیروز شد. برای کروات‌ها هم حزبی که موافق استقلال تمامیت بوسنی بود، پیروز شد.

سیاست جمهوری اسلامی نیز حفظ تمامیت بوسنی است. پس این دو گروه هم‌مواضع با ایرانند. اما بحث این‌که آیامواضع «دودیک» به ایران نزدیک است یا دور، در این مقال نمی‌گنجد.