«خاشقچی» گره کور در روابط آمریکا و عربستان

رئیس جمهوری آمریکا پس از یک هفته سکوت خود را در مورد سرنوشت مبهم خاشقچی شکست و ابراز «نگرانی» کرد. ترامپ در کاخ سفید به خبرنگاران گفت: «بسیار نگرانم. دوست ندارم چیزی در مورد آن بشنوم. امیدوارم این موضوع روشن شود. در حال حاضر هیچ کسی در مورد آن چیزی نمی داند.» موضع او چندان تند و کوبنده نبود؛ شاید این پاسخ به لطفی بود که آل سعود در حق وی کرده بود. سعودی ها روزگاری خاشقچی را از انتقاد از ترامپ منع کرده و مهر سکوت بر دهانش زده بودند. **روز غم انگیز معاون ترامپ پا رافراتر نهاد و سعی کرددنیا رابرای گوشمالی دادن آل سعود آماده کند.او درتوئیتی نوشت:«وقتی گزارش ها درباره روزنامه نگار عربستانی جمال خاشقچی را شنیدم، عمیقا ناراحت شدم. اگر گزارش ها صحت داشته باشد این روزی غم انگیز است. خشونت علیه روزنامه نگاران در سراسر دنیا تهدیدی علیه آزادی مطبوعات و حقوق بشر است. دنیای آزاد سزاوار گرفتن پاسخ است.» «مایک پمپئو» وزیرخارجه آمریکا نیز در بیانیه ای اعلام کرد: مقام های ارشد وزارت خارجه از طریق کانال های دیپلماتیک درباره این مساله با عربستان سعودی صحبت کرده اند. ما از دولت عربستان می خواهیم که از تحقیقات کامل در خصوص ناپدید شدن آقای خاشقچی حمایت کرده و در مورد نتایج تحقیق با شفافیت عمل کند.» این داستان سیاسی-جنایی دنبال کنندگان زیادی دارد که برخلاف ترامپ، دوست دارند تمام جزئیات آن را بشنوند. واشنگتن پست که همواره یادداشت های خاشقچی را منتشر می کرد، در سرمقاله روز سه شنبه خود نوشت: «سند اتفاقاتی که برای جمال خاشقچی رخ داده، موجود است و باید منتشر شود.» این روزنامه نوشته تصاویری که دوربین های مداربسته از ورود خاشقچی به کنسولگری عربستان در استانبول و سایر اتفاقات مربوط به وی ثبت کرده اند، جزو اسنادی است که می تواند واقعیت را روشن کند؛ فقط کافی است که مجال انتشار پیدا کنند. **خشم سنا متحدان رئیس جمهوری آمریکا به ویژه آنهایی که کمیته روابط خارجی سنا را در اختیار دارند، آستین بالا زده اند تا به واقعیت پی ببرند؛ واقعیتی که پتانسیل تخریب روابط ریاض و واشنگتن را دارد. «لیندسی گراهام» سناتور متحد ترامپ که همواره از مناسبات نزدیک رئیس جمهوری آمریکا با عربستان حمایت کرده است، راه تازه ای در پیش گرفت و هشدار داد که اگر اتهام دست داشتن ریاض در قتل خاشقچی صحت داشته باشد، این اتفاق تاثیر ویران کننده ای بر اتحاد واشنگتن و ریاض خواهد داشت. این سناتور جمهوریخواه از ایالت کارولینای جنوبی در توئیتی نوشت:«اگر اتهام خرابکاری دولت سعودی واقعیت داشته باشد این امر برای روابط آمریکا وعربستان ویرانگرخواهد بود و بهای سنگینی باید برای آن پرداخت شود؛ هزینه اقتصادی و چیزهای دیگر.» گراهام که عضو ارشد کمیته روابط خارجی آمریکاست، تاکید کرد، ریاض باید «پاسخ های صادقانه ای» درباره قتل این ستون نویس روزنامه واشنگتن پست بدهد. وی افزود: «ارزش های کشورمان باید سنگ بنای سیاست خارجی ما در مقابل دوست و دشمن باشد.» گراهام روابط گرمی با ترامپ دارد و همینطور با اعراب. از سیاست ترامپ برای ایجاد اجماع و ائتلاف علیه ایران حمایت کرده است. امروز با اتفاقی که برای خاشقچی افتاده است، به نظر نمی رسد که گراهام از این پس سعودی ها را شریک قابل اعتمادی بیابد. «باب کورکر» رئیس کمیته روابط خارجی سنا هم در توئیتی به دولت هایی که خبرنگاران را هدف قرار می دهند، هشدار داد. این سناتور جمهوریخواه پیام خود را در توئیتر منتشر کرد و نوشت: «من مساله ناپدید شدن جمال را شخصا با سفیر سعودی در میان گذاشتم. ما منتظر اطلاعات بیشتر می مانیم اما بدانید هر دولتی که خبرنگاران را در خارج از کشور هدف قرار می دهد پاسخ متناسبی به آن خواهیم داد.» به نظر نمی رسد که سعودی ها جواب درستی به کورکر بدهند زیرا «خالد بن سلمان» پسر 30 ساله پادشاه سعودی و سفیر عربستان درآمریکا همه درها رابه روی جویندگان حقیقت بسته است.این کار او یک دلیل دارد و آن اینکه برادرش«محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی مظنون اصلی در پرونده ناپدید شدن خاشقچی است. خالد گفته که اطلاعی از سرنوشت خاشقچی ندارد. او حتی از ارائه کوچک ترین سند برای ادعاهایش طفره رفته و اعلام کرده است دوربین های کنسولگری سعودی در استانبول فعال است اما تصویری ضبط نمی کند. بنابراین، واشنگتن پست دوربین های امنیتی ترکیه را در کانون توجه قرار داده و خواستار انتشار تصاویر ضبط شده آنها شده است. **ائتلاف ضدسعودی با وجود انکارهای سعودی ها،ائتلاف ضدعربستان در میان اعضای کنگره نیروهای بیشتری جذب کرده است. سناتور جمهوریخواه «رند پال» از ایالت کنتاکی، سناتورهای دموکرات «کریس مورفی» از ایالت کانتیکت و «کریس کونز» از ایالت دلاور و همچنین «جری کانلی» عضو دموکرات مجلس نمایندگان آمریکا از ایالت ویرجینیا جزو مقام های برجسته کنگره هستند که از همان ابتدا به پرونده خاشقچی واکنش نشان دادند. مورفی حتی پیشنهاد داده که آمریکا باید در روابطش با عربستان بازنگری کند. رند پال هم روز یکشنبه در توئیتر نوشته بود: «آیا سعودی ها معارض برجسته و منتقد جنگ خود در یمن را کشته اند؟» جری کانلی نیز توئیت کرد که گزارش ها در مورد قتل خاشقچی ایجاب می کند «عربستان سعودی پاسخ فوری بدهد. اف.بی.آی و وزارت خارجه آمریکا باید فورا برای بررسی این موضوع اقدام کرده و مساله را با بالاترین سطوح دولت سعودی مطرح کنند.» «مارکو روبیو» سناتور جمهوریخواه از ایالت فلوریدا که او هم عضو کمیته روابط خارجی آمریکاست، روز یکشنبه در توئیتی نوشت: «اگر گزارش های نگران کننده تایید شود، آمریکا و دنیای متمدن باید قویا به آن پاسخ دهد. ما همه گزینه ها را در سنا بررسی خواهم کرد.» **افشاگری دوستان خاشقچی دوستان خاشقچی می گویند که این روزنامه نگار ماه ها پیش از ناپدید شدنش بابت اینکه از سوی «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی هدف قرار گیرد، عمیقا نگران بود. خاشقچی 59 ساله، بعد از آنکه محمد بن سلمان در ژوئیه 2017به عنوان ولیعهد عربستان منصوب شد این کشور را ترک کرده و به آمریکا رفت. او در واشنگتن پست مقالات انتقادی زیادی در مورد عربستان به ویژه حمله به یمن نوشت. «برت روبین» پژوهشگر ارشد «مرکز همکاری های بین الملل» در دانشگاه نیویورک که دوستی 30 ساله با خاشقچی دارد، به ان.بی.سی نیوز گفت که این روزنامه نگار معتقد بود ولیعهد سعودی یک تهدید است. او یک سال پیش در ایمیلی به روبین درباره محمد بن سلمان نوشته بود: «این بچه خطرناک است. همسر و فرزندانم من را تحت فشار قرار داده اند که عاقل باشم و سکوت کنم.» خاشقچی به حلقه درونی خاندان حاکم در عربستان نزدیک بود. هنگامی که برخی ناظران بین المللی ولیعهد سعودی را فردی اصلاح گر می دانستند، خاشقچی به او بدبین بود. حق با این روزنامه نگار بود. اصلاحات بن سلمان صوری بود. او بار دیگرسرکوب فعالان زن،دانشگاهیان و علمای مذهبی را از سر گرفت. ولیعهد، صاحب منصبان و ثروتمندان را در هتل «ریتس کارلتون» زندان کرد و میلیاردها دلار از حساب های آنها را خالی کرد. او منتقدانی مانند خاشقچی را هم از کشور راند. «رندا اسلیم» یکی از مدیران اندیشکده «موسسه خاورمیانه» در واشنگتن می گوید، وقتی خاشقچی هنوز در عربستان بود «یک فرد نزدیک به محمد بن سلمان با او تماس می گیرد و می گوید، نباید توئیت کنی، نباید به تلویزیون بروی و نباید بنویسی. تمام.» علت آن بود که او از سیاست های منطقه ای ترامپ انتقاد کرده بود. حتی پسر خاشقچی از عربستان ممنوع الخروج شد. اما هزینه های شخصی که خاشقچی پرداخت و همچنین دلتنگی اش برای وطن باعث نشد که علاقه او به نوشتن و انتقاد از آل سعود کم شود. این روزنامه نگار احساس کرده بود که شاید اتفاق بدی برایش رخ دهد. یکی از دوستانش که خواست نامش فاش نشود، به ان.بی.سی نیوز گفت: «او از ورود به کنسولگری عربستان نگران بود. حتی در واشنگتن هم نگران بود.» اما چاره ای جز دیدار دوباره با عوامل سعودی نداشت. خاشقچی برای انجام امور مربوط به طلاق همسر سابقش و ازدواج با نامزد ترکیه ای خود (خدیجه چنگیز) وارد کنسولگری عربستان در استانبول شده بود. چرا این روزنامه نگار از واشنگتن به استانبول رفت تا امور مربوط به ازدواجش را انجام دهد؟ او تلاش کرده بود تا ثبت طلاق و ازدواجش را درسفارت عربستان در واشنگتن انجام دهد.اما به وی گفته شدکه بایدبه استانبول برود.او بار اول به کنسولگری رفت و قرار شد یک روز دیگر مراجعه کند. در مراجعه دوم بود که ناپدید شد. نامزدش تا پاسی از شب در مقابل کنسولگری منتظر می ماند ولی خبری از روزنامه نگار معروف نیست. **رویه نامبارک منتقدان آل سعود بر این باورند ناپدید شدن خاشقچی که زمانی به این خاندان نزدیک بود، نشان می دهد که سرکوب مخالفان ریاض شدت گرفته است. «مداوی الرشید» استاد «مدرسه اقتصاد لندن» که خود جزو معارضان عربستانی است، می گوید که بعد از ناپدید شدن خاشقچی، عربستان «وارد مرحله تازه ای از ترور شده است.» بلومبرگ این نکته را تایید کرد و نوشت: «اگر شواهد نشان دهد که دولت سعودی در قتل یا ناپدید شدن خاشقچی نقش داشته است، این نشان دهنده سطح تازه ای از خشونت مقام ها برای ساکت کردن انتقادها از محمد بن سلمان است.» «یحیی عسیری» معارض سعودی که در لندن مستقر است، تاکید می کند که دنیا باید این اتفاق را جدی بگیرد «در غیر این صورت،محمدبن سلمان هرکسی راکه دوست نداشته باشد،ترور می کند؛مثلا معارضان سعودی،روزنامه نگاران بین المللی و یا شاید یک دیپلمات را.» او هشدار داد که اگر جامعه بین الملل در مقابل این اقدام موضعگیری نکند ممکن است سایر خودکامه ها نیز دست به اقدامات مشابهی بزنند. آمریکا در ایجاد چنین رویه ای بی تقصیر نیست. مقام های آمریکایی همان کسانی هستند که به سادگی از کنار دخالت سعودی ها در حملات یازدهم سپتامبر 2001 به برج های دوقلوی مرکز تجارت جهانی در نیویورک و یک ساختمان پنتاگون در «ارلینگتون» ایالت ویرجینیا گذشتند و اسناد آن را پنهان کردند. آمریکایی ها به حمله سعودی ها به یمن کمک کردند و بلندپروازی های خطرناک ولیعهد سعودی در داخل و خارج کشور را نادیده گرفتند. بن سلمان خود رادرآغاز راه می بیند و ازسرکوب مخالفان ابایی ندارد.تردیدی نیست که چشم پوشی واشنگتن از تندروی های وی سرانجام بدتری خواهد داشت. وقت آن است که واشنگتن هم اندکی از ادعاهای حقوق بشری خود را در رابطه با عربستان پیگیری و اجرا کند و هم بن سلمان را از رویاپردازی بازدارد. شبک**9423**1708