مواضع سعد حریری در قبال مناسبات لبنان و سوریه

خبرگزاری تسنیم: روزنامه لبنانی الاخبار در مقاله‌ای به بررسی مواضع و سیاست‌های سعد حریری نخست وزیر لبنان در خصوص مناسبات با سوریه پرداخته و این مواضع را به ویژه در زمینه طرح روسیه برای بازگشت آوارگان بررسی کرده است.

الاخبار در این گزارش می‌نویسد که حریری تصور می‌کند که مسکو می‌تواند چاره‌ای برای فرار حریری از همکاری آشکار با دولت سوریه باشد، اما ناگهان با این نکته مواجه می‌شود که روسیه اعتقاد دارد نباید در پرونده هماهنگی میان لبنان و سوریه تأخیر ایجاد شود.

دو هفته قبل بود که محمد زهیر خربوطلی وزیر انرژی سوریه وارد لبنان شد. این موضوع را علی حسن خلیل وزیر امور مالی لبنان در گفتگو با شبکه خبری المیادین اعلام و تاکید کرد که سوریه پیشنهادی به لبنان برای دریافت انرژی آسانتر با امکان تغذیه این کشور به ۳۵۰ مگاوات انرژی برق مطرح کرده است.

علی حسن خلیل ادامه داد: من در موقعیت خود به عنوان وزیر امور مالی موافقت خود را با این درخواست به سازمان برق لبنان اعلام کردم تا این طرح به اجرا گذاشته شود. البته معلوم نیست که آیا این خبر به گوش جریان المستقبل و حزب سوسیالیست ترقی خواه و حزب نیرو‌های لبنانی و جریان ۱۴ مارس رسیده باشد یا نه؟ چرا که آن‌ها مخالف هر نوع رابطه با سوریه هستند.

طبعاً آن‌ها این خبر را شنیده‌اند، اما از آنجایی که تا گردن در توطئه‌های انجام شده ضد سوریه دست داشته‌اند، ترجیح دادند سر خود را زیر برف کنند.

پرونده مناسبات میان سوریه و لبنان پرونده‌ای استراتژیک است تا حدی که برخی ارکان دولت لبنان اعتقاد دارند که از طریق اظهارات تبلیغاتی یا عوامفریبانه می‌توانند تکلیف این پرونده را مشخص کنند. سعد حریری نخست وزیر لبنان از جمله این افراد است. او تلاش دارد با این پرونده به صورت عوامفریبانه و فارغ از هر نوع منطق سیاسی یا منافع ملی رفتار کند. او حتی به این مقدار نیز بسنده نکرده و تلاش دارد افکار عمومی مردم لبنان را از طریق ارائه اطلاعات غلط منحرف کند.

رئیس جریان المستقبل در روز ۱۴ آگوست اعلام کرد که با بازگشت مناسبات لبنان و سوریه به مرز‌های طبیعی خود موافق نیست و این موضوع غیر قابل مناقشه است. البته وی بیش از دیگران به این نکته واقف است که مناسبات دو جانبه میان دو کشور همسایه در زمینه مبارزه با تروریسم و دشمن صهیونیستی همچنان وجود داشته و هیچگاه قطع نشده است. بلکه باید گفت: طرف لبنانی همواره از طریق راهکار‌های دیپلماتیک به دنبال تقویت این مناسبات بوده است.

این دولت سعد حریری بود که در جولای سال ۲۰۰۷ با تعیین سعد زخیا به عنوان رئیس هیئت لبنانی در دمشق موافقت کرد. این در حالی است که پیش از این سمت مذکور در اختیار فرح بزی کاردار لبنان در سوریه بود. اگر لبنان تلاش داشت پیامی منفی به دولت سوریه بدهد، باید سطح نمایندگی دیپلماتیک خود را در این کشور کاهش می‌داد، نه اینکه یک دیپلمات در رتبه سفیر را به سوریه بفرستد تا نماینده این کشور در دمشق باشد.

این موضوع تنها در ابعاد دیپلماتیک خلاصه نمی‌شود. هیچکس نمی‌تواند هماهنگی‌های دوجانبه میان دو کشور را نادیده بگیرد. هماهنگی‌هایی که در ابعاد امنیتی و انسانی و کشاورزی و صنعتی و انرژی برق به صورت علنی وجود دارد. در سپتامبر سال ۲۰۱۷ جبران باسیل و ولید معلم وزرای خارجه لبنان و سوریه با یکدیگر دیدار کرده و در رابطه با مناسبات دو جانبه بین دو کشور برادر از جمله هماهنگی‌ها و همکاری‌های سیاسی و اقتصادی گفتگو کردند.

در ابتدای آگوست گذشته سزار ابو خلیل وزیر لبنانی ابراز داشت که هماهنگی‌های مستمر با وزیر انرژی سوریه برقرار است و تامین برق لبنان از طریق سوریه در دست بررسی است. همچنین پاسخ مثبت وزرای لبنانی به درخواست‌های صادر شده از سوی دولت سوریه نیز همچنان ادامه دارد. تازه‌ترین این اتفاقات مشارکت حسین الحاج حسن وزیر لبنانی در نمایشگاه بازرگانی و سرمایه گذاری در سوریه و جهان در سال ۲۰۱۸ بود. این وزیر لبنانی در سخنرانی خود در این مراسم از احداث چندین کارخانه مشترک میان دو کشور خبر داد که در مناطق مرزی در الهرمل و بعلبک و القاع احداث خواهد شد.

همچنین تعداد دیگری از وزرای لبنانی و نمایندگان بخش خصوصی این کشور نیز در نمایشگاه بین المللی دمشق که در سپتامبر آینده برگزار می‌شود، مشارکت خواهند داشت.

حتی حریری و متحدانش نیز از این واقعیت دور نیستند و برخی از آن‌ها امیدوار هستند که بتوانند در روند بازسازی سوریه مشارکت داشته باشند. البته این موضوع نیاز به میزبانی سعد حریری از بشار اسد و دست دادن گرم او با اسد ندارد، بلکه کافی است که عباس ابراهیم مدیرکل بخش امنیت عمومی لبنان از سوی دولت این کشور به صورت رسمی مامور پیگیری پرونده آوارگان شود تا همگرایی میان دو طرف به صورت مشروع و قانونی ادامه پیدا کند.

در خصوص طرح روسیه در مورد پرونده آوارگان یا دیگر مسائل، بدون اینکه دولت سوریه در محوریت این روند باشد، امکان گفتگو وجود ندارد. مسکو این موضوع را صراحتاً به حریری ابلاغ کرده است. دمشق هیچ موضوعی را جز در صورت احترام کامل به تمامیت ارضی سوریه در تمامی پرونده‌ها نخواهد پذیرفت. سوریه به دنبال پایان دادن به پرونده آوارگان و بازگرداندن آن‌ها به داخل کشور قبل از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در سال ۲۰۲۱ است.

در این شرایط توصیف آواره سوری از تمامی افراد خارج از سوریه سلب خواهد شد و تنها کسانی در انتخابات شرکت خواهند کرد که در داخل این کشور حضور دارند. به همین علت است که آمریکا و اتحادیه اروپا سعی دارند در روند بازگشت آوارگان به سوریه قبل از این مدت مانع‌تراشی کنند. حریری نیز در عرصه داخلی لبنان به دنبال همین موضوع است و بازگشت جمعی آوارگان را جز با مشارکت سازمان ملل متحد بر اساس راهکار‌هایی که در راستای منافع لبنان وسوریه نیست، رد می‌کند.

رویکرد قیمومیت عربستان سعودی برای حریری برخی را به این اعتقاد کشانده است که مواضع اخیر وی در خصوص هماهنگی‌های لبنان و سوریه نشان دهنده دیدگاه‌های عربستان است. البته برخی منابع سیاسی مطلع این فرضیه را مطرح می‌کنند که احتمالا نخست‌وزیر مأمور تشکیل دولت، دیدگاه‌های شخصی خود را بیان می‌کند، اما با زبان ریاض سخن می‌گوید. در هر صورت ریاض در شرایط کنونی سعی دارد سیاست سکوت را در پیش بگیرد. این در حالی است که گفته می‌شود عربستان در‌های سوریه را به صدا در می‌آورد، اما پاسخی نشنیده است.

موضع سعد حریری با واکنش میشل عون رئیس جمهور لبنان مواجه شد. کسانی که با عون دیدار می‌کردند، به شماره روز ۱۷ آگوست ۲۰۰۸ روزنامه الاخبار به نقل از وی اعلام کردند که دو طرف لبنانی و سوریه در زمان مناسب در خصوص راهکار رسمی برای بازگشایی گذرگاه نصیب به توافق خواهند رسید.

در ادامه، اظهارات سید حسن نصرالله دبیرکل حزب الله لبنان مطرح شد که در آن برخی رهبران را نصیحت کرده بود که موضوع مناسبات با سوریه را دنبال کنند. وی از این رهبران خواسته بود که خود را پایبند مواضعی نکنند که در آینده از آن عقب‌نشینی خواهند کرد.

نکته قابل توجه در این جا است که عون و نصرالله بین دو موضوع تشکیل دولت لبنان و پرونده مناسبات با سوریه تفکیک قائل شده‌اند. این برخلاف دیدگاه حریری است که معتقد است موضوع دوم باعث از بین رفتن موضوع اول خواهد شد.

منابع سیاسی مطلع توضیح می‌دهند که هدف از اظهارات عون و نصرالله این است که اینگونه تصور نشود که در کشور دیدگاه واحدی در خصوص عدم مناسبات با سوریه وجود دارد. البته بر اساس اعلام این منابع، منافع اقتصادی لبنان ایجاب می‌کند که مناسبات این کشور با سوریه تقویت شود.