چشم امید فلسطینی‌ها به روسیه و چین

باشگاه خبرنگاران: با ناامید شدن فلسطینی ها از آمریکا برای حل مناقشه رژیم صهیونیستی و فلسطینی‌ها و ناتوانی اروپا برای اعمال نقشی کارآمد در این خصوص، راهبرد تشکیلات خودگردان فلسطین اکنون بر این تعلق گرفته است که به فکر شریک های راهبردی مهم دیگری مانند چین و روسیه باشد.

روزنامه لاکروا فرانسه با انتشار مطلبی در پایگاه اینترنتی خود به معضلی که پرونده فلسطین برای اروپایی ها به وجود آورده است پرداخت و نوشت محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین و فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در همین خصوص در 22 ژانویه امسال نشستی را در بروکسل برگزار کردند.

رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین با درخواست از اروپایی ها برای به رسمیت شناختن سریع کشور مستقل فلسطینی در واقع انتظار دارد که اروپایی ها پاسخ روشنی در این خصوص به او بدهند. این مقام 82 ساله فلسطینی که بیش از 13 سال در راس تشکیلات خودگردان بوده است در حالی این درخواست را مطرح می کند که خودش بارها در این خصوص شاهد اختلاف نظر جدی اروپایی ها درباره مناقشه اسرائیلی ها و فلسطینی ها بوده است.

رئیس دستگاه سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ضیافت صبحانه که با حضور وزیران امور خارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپا و محمود عباس برگزار شده بود به وی اجازه داد بار دیگر درخواست خود را مبنی بر به رسمیت شناختن کشور مستقل فلسطینی به پایتختی قدس توسط اروپایی ها مطرح کند. اینکه محمود عباس اینگونه مصرانه از اروپایی ها می خواهد که در مناقشه اسرائیلی ها و فلسطینی ها نقش ایفا کنند بیشتر به این خاطر است که آنها امید خود را به دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، از دست داده اند.

دونالد ترامپ، ششم دسامبر 2017، قدس را به عنوان پایتخت اسرائیل به رسمیت شناخت و اعلام کرد روند انتقال سفارت آمریکا از تل آویو به قدس آغاز خواهد شد. این تصمیم ترامپ خشم کشورهای عربی و اسلامی را برانگیخت و اتحادیه اروپا و جامعه بین المللی نیز درباره پیامدهای این تصمیم رئیس جمهور آمریکا هشدار دادند.

فلسطینی ها بعد از این تصمیم دونالد ترامپ حس می کردند جا برای اعمال نقش اروپایی ها در این مناقشه باز شده است. اما مشکلی که در این خصوص وجود دارد این است که اروپایی ها نمی خواهند جای آمریکا را در پرونده بگیرند. هرچند که اروپایی از نظر مالی، بزرگترین حامی فلسطینی ها هستند. اتحادیه اروپا در سال 2017 در مجموع 359 میلیون یورو به فلسطینی ها کمک کرد. موضع رسمی اتحادیه اروپا درباره مناقشه اسرائیلی ها و فلسطینی ها در چند کلمه خلاصه می شود: تنها راهکار حل مناقشه اسرائیلی ها و فلسطینی ها، امضای توافقنامه ای است که به اشغال سرزمین های اشغال شده در سال 1967 توسط اسرائیل و مطالبات آنها در این خصوص پایان دهد و در همین راستا، آرزوهای دو طرف را برآورده کند. اما اصل تشکیل کشور مستقل فلسطینی چیزی نیست که با خواست اسرائیلی ها همخوانی داشته باشد.

هیو لووات (Hugh Lovatt) تحلیلگر شورای روابط خارجی اروپا در این باره می گوید: «مشکلی که در این خصوص وجود دارد این است که اروپایی ها این موضع خود را در عمل باور ندارند. در واقع شکافی عمیق میان گفتمان اروپایی و عملکرد آنها برای پیشبرد راه حل دو کشور وجود دارد. هر کدام از کشورهای عضو اتحادیه اروپا در سطح ملی موضع متفاوتی درباره راهکار دو کشور برای حل مناقشه اسرائیلی ها و فلسطینی ها دارند.»

وی در گواه این تحلیل خود گفت: «برخی از کشورهای اروپایی مانند سوئد کشور مستقل فلسطینی را پذیرفته اند و اسلوونی نیز آماده است این کار انجام دهد. برخی از کشورهای اروپایی نیز برای این کار آمادگی دارند اما مایلند گروهی این کار را انجام دهد تا دچار پیامدهایی نشود که گریبانگیر سوئد شد. از زمانی که سوئد این موضع خود را درباره مناقشه اسرائیلی ها و فلسطینی ها اعلام کرده است روابط سیاسی، اقتصادی و مالی اش با اسرائیل به شدت تیره شده است.»

امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه، در اظهاراتی در ماه دسامبر به طور ضمنی اعلام کرد فرانسه منتظر فرصت مناسب برای به رسمیت شناختن کشور مستقل فلسطینی است. علت اینکه اتحادیه اروپا نمی تواند در این خصوص یکجا عمل کند این است که برخی از کشورهای عضو آن روابط سیاسی، اقتصادی و مالی خیلی نزدیکی با اسرائیل دارند. یونان به عنوان مثال طرح گازی مشترکی با اسرائیل دارد. یک خط لوله گازی اسرائیل، قبرس، ایتالیا و یونان را به هم وصل می کند.

نکته جالب توجه آنکه حتی در زمینه محکومیت تصمیم دونالد ترامپ در به رسمیت شناختن قدس به عنوان پایتخت اسرائیل و اعلام اینکه سفارتخانه آمریکا از تل آویو به قدس انتقال خواهد یافت میان کشورهای اروپایی اختلاف نظر جدی وجود داشت. به عنوان مثال بیشتر کشورهای عضو اتحادیه اروپا در مجمع عمومی سازمان ملل متحد به قطعنامه رد تصمیم دونالد ترامپ درباره جایگاه سیاسی - حقوقی قدس رای مثبت دادند. برخی کشورهای اروپایی نیز برای آنکه از زیر مسئولیت شانه خالی کنند به دنبال آن هستند که به فلسطینی ها، توافقنامه همکاری را پیشنهاد دهند.

اما توافقنامه همکاری نیز مشکلات خاص خود را دارد. طبق قوانین اتحادیه اروپا، توافقنامه همکاری، توافقنامه ای است که میان اتحادیه اروپا و یک کشور سوم بسته می شود که به موجب آن روابط سیاسی، اقتصادی، مالی، اجتماعی، فرهنگی و امنیتی میان دو طرف گسترش خواهد یافت. اما چنین توافقنامه ای طبق پیمان اتحادیه اروپا باید با یک کشور بسته شود. به عبارت دیگر در چنین حالتی نیز اتحادیه اروپا باید کشور مستقل فلسطینی را به رسمیت شناخته باشد.

با توجه به این شرایط و اوضاع و احوال کنونی، محمود عباس همه امید خود را به اروپا نبسته است. وی نمی‌خواهد انحصار آمریکا در مناقشه اسرائیلی ها و فلسطینی ها را با انحصار اروپایی ها جایگزین کند. از همین رو، راهبرد تشکیلات خودگردان فلسطین اکنون بر این تعلق گرفته است که به فکر چند شریک راهبردی مهم از جمله چین و روسیه باشد.