موج بازداشت مخالفان برای رسیدن بن سلمان به پادشاهی

خبرگزاری فارس: یک وبگاه عربی به راه افتادن موج بازداشت‎های خودسرانه در عربستان را در راستای آمادگی برای کناره گیری شاه سعودی به نفع فرزندش از قدرت دانست. وبگاه عربی «نون پست» در یادداشتی با عنوان «آیا موج بازداشت‌ها در عربستان نشانه هراس از چیز بزرگی است»، بازداشت های اخیر چهره‌های دینی، آکادمیک و رسانه ای در عربستان را نشانه قوی احتمال وقوع تحول سیاسی بزرگ در این کشور دانست. در این یادداشت آمده است: موج بازداشت‌ها در عربستان طی روزهای گذشته بالا گرفته و دامنه آن مبلغین، روحانیون دینی، دانشگاهیان، خبرنگاران و پژوهشگران را هم فراگرفته است؛ «عصام الزمل»، پژوهشگر اقتصادی، «عبدالله المالکی»، پژوهشگر دینی، «بن نحیت» شاعر و «فهد السنیدی» استاد دانشگاه در عربستان از جمله 20 فعالان معارض بازداشتی ظرف چند روز اخیر هستند. این در حالی است که حتی «خالد بن فهد العوده»، برادر «سلمان العوده»، مبلغ بازداشتی در عربستان هم نمی‌دانست که همبستگی با برادرش هم اتهامی است که مستوجب بازداشت است، خالد این پیام را در توئیتر منتشر کرده بود که «دیر یا زود حقیقت روشن می‌شود و سلمان العوده سربلند بیرون می‌آید آن زمان آنهایی که فوری العوده را محکوم کرده و مجرم شناختند چه خواهند گفت.» وی افزود: موج بازداشت‌ها تمایزی بین افراد نزدیک یا دور خاندان حاکم یا طرفداران یا معارضان قائل نمی‌شود چرا که بن بحیت که از طرفداران خاندان حاکم است و قصیده‌ای هم در مدح بن سلمان سروده بود از جمله بازداشتی‌هاست. هجمه سنگین مقامات سعودی که با بازداشت سلمان العوده، علی العمری و عوض القرنی در یکشنبه گذشته آغاز شد جامعه عربستان را تا حد زیادی در بهت فروبرده بخصوص که این بازداشت‌ها بی ذکر دلیل و از طریق یورش یگان‌های امنیتی بن سلمان به خانه ها انجام می شود این هجمه محدود به بازداشتهای خودسرانه نیست بلکه شاهزادگان و شخصیتهای بانفوذ عربستانی هم اخیرا از سفر بدون دریافت مجوز از سوی بن سلمان منع شدند. ناظران بر اوضاع کنونی در عربستان پیش بینی می‌کنند که موج بازداشت‌ها طی روزهای آتی گسترش یافته و شمار بازداشتی‌ها به 2 برابر تعداد کنونی افزایش یابد . همه در انتظار یک پاسخ رسمی درباره بازداشت‌های خودسرانه در عربستان و توضیح درباره حوادث برهه اخیر بودند اولین واکنش را دوشنبه گذشته یک منبع مسئول در بیانیه‌ای برای خبرگزاری رسمی عربستان اعلام کرد و گفت: ریاست امنیت کشور طی مدت گذشته موفق به رهگیری فعالیت‌های جاسوسی گروهی از افراد به نفع طرف‌هایی بیگانه شده که علیه امنیت کشور و منافع آن عمل می‌کردند. در حالی که در این بیانیه به صراحت نام افراد بازداشتی نیامده است اما منظور از گروهی که در بیانیه به آن اشاره شده 20 نفر بازداشتی از بین مبلغان، پژوهشگران و دانشگاهیان و غیره هستند که به دلیل ارتباط با طرف‌هایی خارجی علیه امنیت این کشور و منافع آن بازداشت شدند. این بیانیه افزود: این گروه ازجمله شهروندان عربستانی یا خارجی هستند که بازجویی از آنها برای اطلاع کامل از واقعیت فعالیت‌ها و دیگر حلقه‌های ارتباطی با آنها ادامه داد و هر چیز جدیدی در این باره به موقع اعلام خواهد شد. واقعیت این است که برای مثال سلمان العوده پس از تماس تلفنی که اخیرا بین امیر قطر و ولی عهد سعودی برقرار شد در توئیت خود گفت:«پروردگارا تو را سپاس می‌گوییم قلوب آنها را به هم پیوند بده به گونه‌ای که خیر مردمانشان در آن باشد». پس از انتشار این توئیت العوده بازداشت شد و به نظر می‌رسد که مقامات سعودی از توئیت العوده متوجه شدند که وی از باور آشتی بین کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس خوشحال است و از آنجایی که برادرش خبر بازداشت وی را منتشر و در توئیت خود تاکید کرد که وی سربلند آزاد خواهد شد مقامات سعودی او را نیز فورا بازداشت کردند و به دنبال آن کسانی که تحت امر دربار پادشاهی وادار به حمله علیه قطر و حمایت از نظام آل سعود شدند، در معرض بازداشت قرار گرفتند. به گفته منابع متعدد فهرست بازداشتی‌ها طی 2 روز آینده به 2 برابر شمار کنونی که بیست نفر است افزایش پیدا کند. این منابع گفتند مخالفت با فرامین دربار پادشاهی مبتنی بر حمله به قطر از زمان آغاز بحران بین کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس با دوحه در ژوئن گذشته دلیل اصلی به راه افتادن موج بازداشت‌هاست که به طور مشخص از زمان تماس تلفنی بین امیر قطر و ولی‌عهد سعودی آغاز شد . با ظهور نشانه‌های صلح و گشایش بحران قطر و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس برخی نسبت به آن ابراز شادی کردند و این قضیه خارج از چارچوب منافع مقامات سعودی بود چون همه باید طبق فرمان دربار مطابق خواسته مقامات سعودی و نه عقاید خود حرف بزنند که این امر سرکوب آزادی بیان و خاموش کردن اعتراضات شمرده می‌شود. موید این رویکرد مقامات سعودی انفصال از کار جمال خاشفجی از نویسندگی برای روزنامه الحیات است که ریاست آن را خالد بن سلطان برعهده دارد در حالی که خاشفجی پس از مدتی طولانی به نویسندگی بازگشته بود و همان گرایش‌های معارض دولت سعودی را دنبال می‌کرد، آخرین مقاله وی در الحیات شنبه گذشته با عنوان «من سعودی هستم اما فرق می‌کنم» به چاپ رسید. در بعد سیاسی احتمالا شکل و سیاق حکومتی در عربستان در مرحله پیش رو لائیک خواهد بود به گونه‌ای که دین از حکومت جدا می‌شود و بن سلمان در آن نخست وزیر عربستان خواهد بود و خادم حرمین شریفین هم فرد دیگری متعلق به نهادی دینی خواهد بود که ویژه نظارت بر مکه و مدینه است و ریاست آن را یکی از شاهزادگان برعهده خواهد داشت. در همین حال مضاوی الرشید، نویسنده معارض عربستانی در واکنش به موج بازداشت‌ها در عربستان گفت: این اقدام بازتاب شکست رژیم آل سعود در نبرد علیه قطر است به گونه‌ای که قطر تسلیم نشد هم اکنون آل سعود می‌خواهد ملت خود را به زانو درآورد و دلیل بازداشت سلمان العوده و عصام الزامل پژوهشگر اقتصادی عربستان این است که آنها تفکر دارند. ناظران معتقدند این بازداشت‌ها و ایجاد خفقان‌ها واکنشی به فراخوان‌های عمومی برای برپایی تظاهرات امروز جمعه از سوی جنبش 15 سپتامبر در عربستان است و معلوم می‌شود که بازداشت مبلغین و چهره‌های سرشناس اقدامی نظام‌مند از سوی دولت و حمله‌ای پیش دستانه به اعتراضات روز جمعه بوده باشد. این در حالی است که برخی معتقدند دولت عربستان بیش‌تر از اینکه قضیه برپایی تظاهرات‌های اعتراضی در 15 سپتامبر برایش اهمیت داشته باشد برای اتفاقی بزرگ‌تر آماده می‌شود و آن هم تحولی بزرگ و قابل انتظار در آینده بسیار نزدیک است. اتفاق بزرگ این است که شاه سعودی به نفع فرزندش محمد بن سلمان از قدرت کناره گیری کند همان گونه که مجتهد هم چند روز پیش گفت که بن سلمان ترتیبات لازم برای پادشاهی خود را کامل کرده و طی روزهای آتی این قضیه اعلام می‌شود. فعالان سعودی معتقدند که عربستان و بالاخص شهرهای ریاض و جده شاهد آماده باش امنیتی بی سابقه‌ای است و چه بسا بن سلمان می‌خواهد اطمینان خاطر پیدا کند که در مدت تحویل گرفتن مقام پادشاهی کشورش با اعتراضات شخصیت‌های برجسته معارض روبرو نشود از همین رو موج بازداشت‌ها را به راه انداخته است. تحولات پیش رو با سند چشم انداز 2030 که بن سلمان به تصویب رساند مرتبط است که بر اساس آن عربستان از لحاظ اقتصادی به کشوری غیرمتکی بر عواید نفت مبدل می‌شود و به طور قابل توجهی به صنعت گردشگری اتکا داشته و سیاست‌های لیبرالی بکار می‌گیرد. به هر حال به نظر نمی‌رسد که این برنامه هم سلسله‌وار پیش برود چون محمد بن سلمان با موانع بزرگی روبرو است که برجسته‌ترین آن افراد خاندان پادشاهی آل سعود هستند که می‌خواهند از تسلط شبه مطلق این شاهزاده جوان بر اقتصاد، ارتش و پست‌های کلیدی کشور خلاصی یابند و همین امر هم به تاخیر افتادن اجرای مقاصد بن سلمان است. چیزی که تحول پیش رو در عربستان را تقویت می‌کند سفر محرمانه بن سلمان به سرزمین‌های اشغالی بود آن هم در شرایط کنونی و رسانه‌های اسرائیلی هم به آن اذعان داشتند با وجود اینکه چیزی که از این دیدار فاش شده این بود که دستور کار آن پیشبرد صلح منطقه‌ای بوده اما مطمئنا بن سلمان اسرائیل را در جریان آینده کشورش و اقداماتی که می‌خواهد انجام بدهد قرار داده وگرنه سفری شخصی و تنهایی به اسرائیل نداشت. چه بسا مرحله آتی نشانه‌های بیش‎تری از روابط بین عربستان و اسرائیل برملا می‌شود که در نهایت عادی سازی کامل این روابط و توسعه آن در سطوح اقتعصادی، سیاسی و امنیتی را به همراه خواهد داشت.