حماقت عربستان، یک پیروزی دیگر نصیب ایران کرد

خبرگزاری فارس: در حالی که وزیر خارجه عربستان سعودی در تازه‌ترین اظهارنظر درباره تنش‌ها با قطر گفته که ریاض توان ادامه این بحران تا دو سال دیگر را دارد، تحلیلگر آمریکایی می‌گوید که این بحران، یک پیروزی بزرگ برای ایران محسوب می‌شود. استاد روابط بین‌الملل در دانشگاه ایالتی میشیگان و عضو ارشد کنونی اندیشکده «مرکز سیاستگذاری جهانی» در این باره نوشته است: « در جنگ سرد سعودی-ایران که اخیرا بر چشم انداز سیاسی خاورمیانه مسلط شده، ایران یک دور(راندِ) دیگر را پیروزی شده است». این یادداشت در «نشنال اینترست» با این عنوان منتشر شده است: «بحران سعودی-قطر برای ایران یک پیروزی بزگ محسوب می‌شود». یادداشت «محمد ایوب» را در متون زیر بخوانید: «پیروزی ایران در این دور، تا حد زیادی نتیجه حماقت خود عربستان سعودی است. ریاض قطر را به انزوای دیپلماتیک سوق داد و فکر می‌کرد که دوحه در پاسخ به قرنطینه تحمیلی توسط عربستان سعودی و متحدان خلیج(فارس) آن، در حالی که کلاهش را به نشانه احترام از سرش برداشته، به سوی برادر بزرگ(ریاض) برخواهد گشت. این فرض و تصور بر این فهم مبتنی بود که قطر کوچک، برای تجارت، حمل و نقل هوایی، مواد غذایی و دیگر کالاهایش، به شدت به همسایه بزرگترش(عربستان سعودی) وابسته بوده و اینکه قادر به تحمل کردن محاصره و تحریم اقتصادی و سفر نخواهد بود. اما آنچه که اتفاق افتاد، دقیقا برعکس این موضوع بود. قطر بالاجبار همه درخواستهای سعودی از قبیل تعطیلی شبکه الجزیره و مهمتر از همه، برچیدن روابطش با ایران را رد کرد؛ کشوری که قطر با آن در بزرگترین میدان گازی جهان شریک است. قطر به دو دلیل توانست چنین کند. اول اینکه ایران و البته تا حدی به طرز خارق العاده ترکیه‌ای که روابط خوبی با عربستان سعودی داشت، به سرعت برای غالب شدن بر تحریمهای تحمیلی به کمک قطر آمدند. دوم، عربستان سعودی در حساب کردن میزان اهمیتی که واشنگتن به روابطش با قطر می‌دهد، ناکام ماند در درجه اول این اهمیت، به موضوع بزرگترین پایگاه هوایی آمریکا موجود در منطقه که در قطر مستقر است برمی‌گردد؛ پایگاهی که برای عملیات پنتاگون در هر دو کشور افغانستان و سوریه ضروری و واجب است. علی رغم اظهارات ضد قطر رئیس‌جمهور ترامپ که ناشی از بی توجهی کامل او به ارزش استراتژیک قطر برای آمریکا بوده، پاسخ وزارت خارجه آمریکا در محافل عمومی و خصوصی، بسیار متفاوت بود. ریاض متوجه شد که هرگونه تهدید به توسل نظامی علیه قطر، با مخالفت آمریکا مواجه خواهد شد و به اهداف بزرگتر این کشور در ارتباط با مشارکت استراتژیکش در خلیج فارس با واشنگتن آسیب خواهد زد. با توجه به این دو عامل، قطر توانست سعودی‌ها را مورد تمسخر قرار دهد. قطر اکنون با ذوق و لذت، دقیقا همان کاری که باید می‌کند. 23 آگوست بود که قطر تصمیمش را برای "تقویت روابط دو جانبه با جمهوری اسلامی ایران در تمام زمینه‌ها" و بازگرداندن سفیرش به تهران را اعلام کرد. این یک پیروزی قابل توجه و پیشرفت غیرمنتظره بزرگ برای ایران در تلاشش به منظور عادی سازی روابطش با اعضای شورای همکاری خلیج فارس است. آنچه که به همان اندازه دارای اهمیت است، آن است که این نزدیکی و روابط حسنه رسمی بین ایران و قطر، احتمالا اثرات مهمی بر جبهه سوریه هم دارد. ایران و قطر تاکنون در طرف‌های متفاوتی در درگیری سوریه حضور داشته‌اند و ایران از رئیس‌جمهور بشار اسد حمایت می‌کند و قطر مانند عربستان سعودی و ترکیه، از مجموعه‌ای مختلط و متنوعی از نیروهای اپوزیسیونی حمایت کره بود که تحت تسلط افراطیون سُنی قرار داشتند. قطر حالا درگیر و مشغول نزاعش با عربستان سعودی است؛ نزاعی که در آن از حمایت ایران برخوردار است و همین موضوع احتمالا مداخله قطر در سوریه و احتمالا کمک مالی به نیروهای مخالف اسد را کم خواهد کرد اگر نگوییم متوقف کند. نزدیکی و ایجاد روابط حسنه ایران با قطر، از منظر بهبود روابط آن با قطر هم حائز اهمیت است. اقدامات بی ملاحظه عربستان سعودی علیه قطر، همچنین به نزدیکی آنکارا و تهران کمک کرده است. ترکیه در قطر با مخاطرات بزرگی مواجه است. ترکیه در راستای نمایش قدرت در خاورمیانه، در حال استقرار پایگاه نظامی در قطر است. علاوه بر این امیر قطر و رئیس‌جمهور اردوغان روابط نزدیکی دارند و در گزارش‌ها آمده بود که امیر قطر برای حفاظت از اردوغان در بحبوحه کودتای نافرجام جولای 2016، 150 نظامی زبده قطری را به ترکیه اعزام کرده بود. حالا نوبت ترکیه است که محبت را جبران کند و پارلمان ترکیه به استقرار سه تا پنج هزار نظامی ترکیه‌ای در قطر مجوز داده است. ترکیه قاطعانه از عربستان سعودی جدا شد و علی رغم اختلافاتش با ایران بر سر سوریه، در موضوع قطر در کنار و صفبندی با ایران قرار گرفت. البته هم آنکارا و هم تهران در حال کار و همکاری کردن برای کاهش این اختلافاتشان هم هستند و آنکارا به نظر می‌رسد که دارد همه سازش‌ها را انجام می‌دهد. آنکارا این واقعیت را که امکان کنار زدن (بشار) اسد از راه توسل به زور نیست، پذیرفته است. این تغییر در سیاست ترکیه که طی یک سال اخیر در حال ایجاد شدن بوده است، توسط نخست وزیر ترکیه در تاریخ بیستم آگوست اعلام شد و او اعلام کرد که ترکیه مایل و آماده است تا "با حضور و مشارکت همه بازیگران کلیدی شامل رئیس‌جمهور بشار اسد در سوریه بحران را حل کند". این یک پیروزی بزرگ برای ایران است. عربستان سعودی در نتیجه سوءمحاسباتش که بیشتر از هر چیزی برآمده از غرور و گستاخی بوده، راه را برای تازه‌ترین پیروزی دیپلماتیک ایران هموار کرده است. دیپلماسی استادانه و صبر نامحدود تهران، سرانجام در حال نتیجه دادن است. نزدیکی و روابط حسنه همزمان ایران شیعه با قطر و ترکیه که هر دو اکثریت سُنی دارند، در حال ایجاد تردید و سایه افکندن بر این افسانه و اسطوره است که اساس درگیری در خاورمیانه بر مبنای تنش و اختلاف 1400 ساله بین شیعه و سنی می‌باشد. با توجه به اینکه سُنی‌ها در اکثریت جهان اسلام هستند، چنین موضوعی(اختلاف بین سنی و شیعه) سلاحی در زرادخانه پروپاگاندای سعودی بود. چنین سلاحی به طور فزاینده‌ای در حال بی اعتبار شدن است چرا که روشن‌ شده رقابت عربستان سعودی و ایران به دلیل خصومت‌های فرقه‌ای نیست بلکه چنین موضوعی ناشی از استفاده دولتی از موضوع اختلاف سنی و شیعه و به دلایل صرفا مرتبط با سیاست مبتنی بر قدرت است».