تحلیلی بر سیگنال های جدید ریاض

خبرگزاری فارس: «حسین آجرلو» پژوهشگر موسسه مطالعاتی ابرار معاصر، طی یادداشتی نوشت: دیدارهای متعدد شاهزاده محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی با مقامات عراقی همچون حیدر العبادی نخست وزیر، قاسم الأعرجی وزیر کشور، مقتدی صدر و جبار لعیبی وزیر نفت (همگی از وزرا و مقامات شیعه)، ارسال پیام به مقامات عمان برای از سرگیری مذاکرات با انصارالله یمن در مسقط، مساعی در مذاکرات حج و اعزام حجاج با جمهوری اسلامی ایران، ارسال پیام به جمهوری اسلامی ایران برای کاهش سطح تنش و اخبار ضد و نقیض از تغییر وزیر خارجه عربستان سعودی نشان از تلاش ریاض برای ایجاد تغییراتی هر چند محدود در سیاست خارجی و منطقه ای خود دارد . به همین دلیل به دنبال حل برخی از پرونده های منطقه ای خود می باشد، که این پروندها عبارتند از: پرونده یمن: نزدیک به دو سال عربستان سعودی درگیر بحران یمن است و در این راستا هزینه های سیاسی، نظامی، امنیتی و اقتصادی زیادی متحمل شده ولی دستاورد خاصی به دست نیاورده است. به نظر می رسد مقامات عربستان سعودی به دنبال حل و فصل آبرومندانه این بحران هستند؛ پرونده عراق: سعودی ها در موضوع عراق برای جلوگیری از حضور و نفوذ جمهوری اسلامی ایران اقدامات فراوانی انجام دادند که این اقدامات منجر به ایجاد بحران‌های متعدد در عراق شد اما این بحران نه تنها موجب کاهش نقش جمهوری اسلامی ایران نشد بلکه باعث تسری این بحران‌ها به مرزهای عربستان سعودی و اردن شد و با نزدیک شدن پایان کار داعش در عراق، این کشور از یک سو احساس تهدید بیشتری از ناحیه گروه های تکفیری می کند و از سوی دیگر، ترس از دست رفتن موقعیت خود را در عراق دارد، به نظر می رسد عربستان سعودی به دنبال این است که به گونه ای در عراق حضور و نفوذ خود را حفظ کند تا در معادلات منطقه ای و توازن قوا از جمهوری اسلامی ایران عقب نماند. پرونده سوریه: نظام سوریه بعد از شش سال بحران همچنان قدرتمندترین عنصر این کشور است به نظر می رسد اکثر طرف ها و متحدین عربستان سعودی به این نتیجه رسیده اند که حفظ نظام سوریه برای حفظ ثبات منطقه غرب آسیا ضروری است و این کشور برای احیای نقش خود نیازمند اتخاذ تدابیر جدیدی برای حفظ جایگاه خود در آینده سوریه می باشد. نگاه اقتصادی آمریکا و نگاه سیاسی عربستان برای حل و فصل پرونده‌های ذکر شده که یک طرف جدی آن جمهوری اسلامی ایران است ابتدا عربستان سعودی قصد داشت با حمایت ویژه ایالات متحده آمریکا اقدام کند ولی در چند سال اخیر راهبرد سیاست خارجی آمریکا در منطقه غرب آسیا به سویی پیش رفته که تلاش دارد از درگیر شدن جدی در مسائل غرب آسیا پرهیز کند، بعد از روی کار آمدن دونالد ترامپ، شاهزاده محمد بن سلمان امیدوار به تغییر سیاستهای آمریکا شد و در همین راستا در سفر مارس ۲۰۱۷ به واشنگتن تدارک دیدار ترامپ را داد. در تاریخ ۲۰ تا ۲۲ می ۲۰۱۷، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در اولین سفر خارجی خود به کشور عربستان سعودی رفت. در این سفر دو روزه مقامات عالی‌رتبه دو کشور با هم دیدار کردند و چندین تفاهم‌نامه‌ و قرارداد در حوزه‌های سیاسی،‏ اقتصادی، زیربنایی و نظامی به ارزش نزدیک به سیصد و پنجاه میلیارد دلار به امضا رساندند. دراین‌راستا به‌نظر می رسد اصلی‌ترین هدف عربستان سعودی از تدارک سفر ترامپ، تلاش در جهت درگیر کردن بیشتر آمریکا در معادلات منطقه‌ای غرب آسیا است تا بدین‌وسیله جایگاه خود را نسبت به رقیب منطقه‌ای خود یعنی جمهوری اسلامی ایران بهبود بخشد. سرخوردگی از توافق آمریکا و روسیه بدون در نظر گرفتن خواست عربستان به نظر می رسد موضع گیری متناقض ایالات متحده آمریکا در بحران قطر و همچنین توافقات این کشور با روسیه در مورد سوریه بدون در نظر گرفتن خواست عربستان سعودی در تغییر بشار اسد، مقامات سعودی را به این نتیجه رسانده است که سیاست های دونالد ترامپ مانند سیاست‌های باراک اوباما در عدم درگیری جدی در تحولات منطقه ای غرب آسیا است و این کشور باید مشکلاتش را با رقبای منطقه ای خود حل و فصل کند. عدم موفقیت عربستان سعودی در همراه کردن آمریکا با خود نیز یکی از علل احساس نیاز عربستان سعودی در تغییر هرچند محدود در سیاست خارجی خود می باشد. فرجام سخن در جمع بندی مطالب فوق باید گفت شاهزاده محمد بن سلمان که هم‌اکنون قدرت اصلی را در دست دارد یکی از ضد ایرانی‌ترین افراد خاندان آل سعود است که تاکنون در این خاندان به قدرت رسیده است و برای کاهش نفوذ جمهوری اسلامی ایران از هیچ اقدامی دریغ نمی‌کند که این امر را ما در سیاست‌های ضد ایرانی بی‌سابقه عربستان سعودی در سالهای اخیر شاهد هستیم، این کشور اکنون به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم (نیابتی توسط گروه‌های تروریستی) به منافع جمهوری اسلامی ایران در کل منطقه غرب آسیا حمله می‌کند و در عرصه اقتصادی نیز تلاش زیادی در ایجاد محدودیت و تحریم کشورمان می‌کند. با توجه به این سطح از اختلافات ، بعید است که شاهد چرخش در سیاست خارجی و منطقه ای ضد ایرانی عربستان سعودی باشیم و تغییرات احتمالی کنونی ناشی از تلاش این کشور برای حل برخی از چالش های پیرامونی خود باشد.