گردنه‌ای سخت در برابر عراق پس از داعش

خبرگزاری مهر: شهر موصل مرکز استان نینوای عراق و آخرین سنگر رسمی تحت کنترل داعش، نهایتا پنجشنبه گذشته و پس از حدود هشت ماه درگیری شدید میان این گروهک تروریستی ـ تکفیری و نیروهای عراقی آزاد شد. این عملیات گسترده که از ۱۶ اکتبر ۲۰۱۶ با دستور حیدر العبادی نخست وزیر عراق کلید خورده بود، اگرچه با هزینه های زیاد مادی و معنوی برای ملت و دولت عراق همراه بود اما در نهایت به پیروزی بزرگی منجر شد که قطعا تغییرات عمده ای را در آرایش سیاسی و نظامی ماه های آینده منطقه به دنبال خواهد داشت. این عملیات بزرگ که از همان ابتدا با توجه به حضور فعال نیروهای حشد شعبی، پیروزی اش مسجل بود گرچه با کارشکنی های بسیاری در داخل و خارج خاک عراق مواجه شد اما قاطعیت بغداد جلوی هرگونه خدشه به جریان اصلی عملیات را گرفت تا موصل در نهایت به دست خود عراقی ها باز پس گرفته و آزاد شود. این اتفاق مهم البته به معنای پایان درگیری ها در موصل نیست، اما آنچه مهم است اینکه دیگر هیچ منطقه ای تحت کنترل داعش نیست و همین مسئله ضربه مهلکی را بر پیکره تکفیری ها وارد آورد، چه، این شهر به لحاظ سیاسی و موقعیت جغرافیایی اهمیتی استراتژیک دارد. از این پس تکفیریها دیگر نمی توانند همچون گذشته از فاصله جغرافیایی نزدیک میان موصل و بغداد، پایتخت عراق برای انجام عملیات های تروریستی در این شهر بهره برداری کنند. همچنین از دست دادن موصل، موجب ازهم پاشیدگی کامل روحیه و سازمان رزم آنها و دنباله هایشان در خاک سوریه شده و آنها به خوبی می دانند که دیر یا زود پایتخت دیگرشان در رقه سوریه نیز به همین سرنوشت دچار خواهد شد. جزئیات هشت ماه مجاهدت شبانه روزی ارتش و نیروهای حشد شعبی برای زدن سر افعی فرصت مبسوطی می طلبد که از حوصله این نوشتار خارج است، لذا در این مجال بیشتر به فضای کنونی تحولات منطقه و عراق پس از داعش خواهم پرداخت: عراق پس از داعش ۱ـ با توجه به عمق خباثت تروریست های داعش در طول مدت حضور در شهرهای مختلف عراق و به ویژه موصل، این شهرها عملا تبدیل به زمین های سوخته ای شده اند که دولت عراق باید با تمام توان به فکر بازسازی آنها باشد. این مسئله از آنجا اهمیت دارد که عناصر تفرقه افکن و ضد حاکمیت یکپارچه در عراق از پای ننشسته و در صورت فرسایشی شدن دوران بازسازی، مردم را نسبت به حکومت مرکزی بدبین خواهند کرد. ۲ـ دولت مرکزی عراق به کمک نیروهای مردمی نباید ماجرا را تمام شده بپندارد بلکه باید از حداکثر پتانسیل موجود برای ریشه کن کردن تروریسم و حامیان نفوذی آنها در داخل، بهره برده و تا تثبیت ثبات و آرامش از پای ننشیند، مسئله ای که قطع به یقین چندان آسان نخواهد بود. این نکته هنگامی بیشتر مورد توجه قرار می گیرد که بدانیم شهر موصل طی تنها ۲۴ ساعت و با خیانت عده ای از کارگزاران رسمی دولت مرکزی سقوط کرد و به دست داعش افتاد. ۳ـ عراق پس از داعش قاعدتا از دایره تمرکز دشمنانش خارج نخواهد شد و آنان هر مسیری را برای رسیدن به اهدافشان علیه دولت و ملت عراق پیگیری خواهند کرد. از جمله این موارد می توان به یارگیری در میان عناصر سیاسی و قومی ـ مذهبی داخل کشور از یک سو و حذف یا بدنام کردن عناصر و مجموعه های خدوم از سوی دیگر اشاره کرد. نفوذ همزمان در داخل بخشی از بدنه اهل سنت و برخی گروه های شیعی برای تکمیل پازل مطلوب و تلاش برای حذف و یا بدنام کردن حشد شعبی، تجربه ای گرانبهاست که باید در ادامه کار مد نظر دولت و سیاسیون عراقی قرار گیرد. ۴ـ حامیان منطقه ای و فرامنطقه ای تروریسم اکنون به ویژه در عراق به قدرت و نفوذ کلام مرجعیت شیعه بیش از پیش پی برده اند، بر این اساس؛ قطعا یکی از مهمترین نقاط هدفشان ضربه زدن به این عنصر وحدت بخش و اقتدار آفرین در این کشور است، چنانچه طی چند سال گذشته، تجربه نشان داد هرگاه خط سیر دشمن در راستای تضعیف و یا حذف نفوذ کلام مرجعیت قوت گرفت، به همان میزان از اانسجام سیاسی ـ اجتماعی داخل عراق کاسته و طبعا بر حجم ضربات وارده افزوده شد. ۵ـ یکی از مهمترین اهدافی که از ابتدای جنگ نیابتی در منطقه به ویژه در عراق و سوریه مد نظر پشتیبانان تروریستها علی الخصوص آمریکا و رژیم صهیونیستی بود، سناریوی تجزیه منطقه بود که در دولت اوباما مشخصا از سوی جو بایدن پیگیری می شد. این سناریو اکنون و در حالی که تروریستهای دست پرورده وهابیت عملا کارایی خود را برای سرنگونی دولت های محور مقاومت در منطقه از دست داده اند، از کانال سران اقلیم کردستان عراق در حال عملیاتی شدن است و این مسئله بیش از هر چیز دست به گریبان دولت مرکزی عراق خواهد شد. کلام آخر اینکه؛ عراق پس از داعش روزهای توأم با خوف و رجایی را پیش رو دارد که باید با وحدت و انسجام کامل از یک سو و تکیه بر توان داخلی از سوی دیگر از این گردنه سخت عبور کند.