دوپینگ اردوغان در رفراندوم ۱۶ آوریل

روزنامه صبح نو: سرانجام پس از ماه‌ها کشمکش سیاسی، همه‌پرسی اصلاح قانون اساسی ترکیه برگزار شد و بیش از نیمی از شرکت‌کنندگان در انتخابات به تغییر قانون اساسی «آری» گفتند اما در این میان نباید دوپینگ اردوغان در کسب این پیروزی را نادیده گرفت. رجب طیب اردوغان برای رسیدن به اریکه قدرت باید از مسیر برگزاری همه پرسی قانون اساسی می‌گذشت؛ مسیری که چندان هموار نبود و موانعی پیش روی او وجود داشت. محبوبیت رهبر حزب کُردی دموکراسی و خلق (صلاح الدین دمیرتاش) و افزایش میزان رأی وی در انتخابات پارلمانی 2015، فعالیت بیش از 100شهردار کُرد در شهرهای جنوب شرق ترکیه، نداشتن متحد در میان احزاب ترکیه، قدرت ارتش لائیک، وجود رسانه‌های منتقد (که اغلب آنها وابسته به سیستم رسانه‌ای فتح‌الله گولن بودند) و کاهش محبوبیت وی در میان جامعه مسلمان از جمله موانعی بودند که سودای اردوغان برای رسیدن به حاکمیت خودکامه را بر هم می‌زدند. تحولات سیاسی اخیر در ترکیه سبب شد که به پای سخنان خانم ماجیده شیمشک معاون حزب دموکراسی خلق ترکیه نشسته و از وی در این‌باره بپرسیم. خانم شیمشک که اصالتاً از ترک‌های منطقه کارادنیز بوده و چند سالی است به حزب دموکراسی خلق پیوسته و اکنون معاون حزب دموکراسی در استانبول است، طی گفت‌وگویی با خبرنگار «صبح‌نو» به دلایل پیروزی اردوغان در همه‌پرسی پرداخته است که در پی می‌خوانید. اردوغان برای رسیدن به صندلی قدرت چه ترفند و حربه‌هایی به کار برد؟ اردوغان برای برداشتن مانع اول و دوم، اتهامات سنگینی به صلاح‌الدین دمیرتاش (رهبر حزب دموکراسی خلق) وارد کرد. حزب صلاح‌الدین دمیرتاش، توانسته بود برای نخستین‌بار در تاریخ ترکیه با پیروزی چشمگیر در انتخابات پارلمانی، شکست اردوغان را رقم زده و 80 کرسی مجلس را فتح کند. همین مساله خشم اردوغان را به همراه داشت و از این مقطع به بعد پرونده‌سازی علیه دمیرتاش شروع شد و در فاصله 6ماه مانده به انتخابات، وی به بهانه حمایت از پ‌ک‌ک، دستگیر و روانه زندان شد. با توجه به قدرت جذب رأی، سازماندهی و کاریزمای آقای دمیر تاش، اگر وی در ایام انتخابات آزاد بود پیروزی اردوغان نا‌ممکن بود. علاوه‌بر دمیرتاش، 11 نماینده این حزب همراه 84 شهردار کُرد به همان بهانه زندانی شدند. در‌صورتیکه آزادی این نمایندگان و شهرداران می‌توانست رأی قابل توجهی به خود جذب کرده و رفراندوم را به شکست بکشاند. حزب حرکت ملی و جمهوری خواه از دیرباز از مخالفان حزب عدالت و توسعه بودند و حتی در انتخابات ریاست جمهوری علیه اردوغان به ائتلاف رسیدند اما در رفراندوم،حزب حرکت ملی با حزب حاکم متحد شد و جبهه جدیدی تشکیل داد. دلیل این تغییر موضع حزب حرکت ملی چیست؟ درباره اتحاد غیر منتظره حزب ناسیونالیست حرکت ملی با حزب حاکم (عدالت و توسعه) نیز باید گفت که آقای باهچلی (رییس حزب حرکت ملی) پیش‌تر از مخالفان اردوغان بود و همانطور که شاهد بودیم در انتخابات ریاست جمهوری از اکمل‌الدین احسان اوغلو حمایت کرد اما به یکباره به متحد اردوغان تبدیل شد و در همه‌پرسی قانون اساسی، مردم را به دادن رأی «آری» ترغیب و تشویق کرد. دلیل این حمایت و تغییر موضع، وعده‌های اردوغان برای دادن برخی از پست‌های دولتی به وی و حزبش بود. حالا دیگر حزب اردوغان تنها نیست و یک متحد دارد. اقدامات اردوغان برای کاهش قدرت ارتش به گزارش «صبح نو» اردوغان برای کم‌کردن قدرت ارتش، اقدامات بسیاری انجام داد که ریشه آن را باید در رفراندوم 2010 جست. بعد از کودتای نافرجام 15 ژوئیه، اردوغان قدرت ارتش را به‌شدت کم کرد و تغییرات زیادی را در ارتش به‌وجود آورد تا هم از قدرت آن بکاهد و هم یک ارتش وابسته، خود تشکیل دهد. چه اینکه ژنرال حلوصی آکار (فرمانده ستاد کل ارتش) در میتینگ سیاسی ینی کاپی استانبول (8 آگوست 2016) سرسپردگی خود را با جملات تعریف گونه از اردوغان نشان داد. اردوغان برای رسیدن به سودای خود، نیاز به یک نظام رسانه‌ای همسو داشت که یکه تاز عرصه تبلیغات وی در ترکیه باشد. حزب عدالت و توسعه برای در اختیار داشتن این نظام رسانه‌ای، پول‌های فراوانی خرج کرد؛ شبکه‌های تلویزیونی و روزنامه‌های زیادی تأسیس کرد تا بتواند در سیاست داخلی اثر گذار باشد اما در این میدان، یک تیم رسانه‌ای قدرتمند حاضر بود که رهبری آن از پنسیلوانیا انجام می‌شد. اردوغان برای از میدان به در کردن این رسانه‌ها از همان سناریویی استفاده کرد که پیشتر برای سیاستمداران حزب کُردی استفاده کرده بود. اکثر این رسانه‌ها به حمایت از کودتاگران و فتح‌الله گولن متهم شده و مسوولان و روزنامه‌نگارانش روانه زندان شدند. با وجود سرکوب مخالفان و منتقدان، هنوز مسیر اردوغان برای جلوس بر تخت حکمفرمایی هموار نبود. اردوغان طی سال‌های گذشته به‌علت متهم شدن به حمایت از داعش با کاهش محبوبیت مواجه شده بود. حملات مشکوک داعش به فرودگاه آتاتورک، استادیوم فوتبال بشیکتاش و یک کلوب شبانه در استانبول باعث شد تا باور مردم مبنی بر حمایت اردوغان از داعش، کمرنگ شود. اردوغان از همین حملات بهترین استفاده را برای منزه جلوه دادن خود کرد و وجهه ضد داعشی به خود گرفت. در کنار تمامی اقدامات سلبی و ناجوانمردانه حزب حاکم، می‌توان به دو عامل ایجابی و مؤثر در افزایش سبد رأی اشاره کرد. اول هزینه‌های فراوان تبلیغاتی در شهرها و دوم بروز تقلب در اخذ رأی. بر اساس مستندات موجود، حزب عدالت و توسعه در برپایی میتینگ‌های انتخاباتی هزینه زیادی کرد تا با اقداماتی از جمله دادن غذا، هدیه تبلیغاتی، چاپ بنرهای بسیار بزرگ و فراوان از اردوغان توجه مردم را به خود جلب کند. ضمن آنکه شمارش تعرفه‌های بدون مهر در انتخابات عامل ایجابی دیگری در پیروزی اردوغان به‌شمار می‌رود. به هرحال رجب طیب اردوغان با این همه‌پرسی شرایط را برای ادامه کار خود در رأس قدرت فراهم کرد و این احتمال وجود دارد که بتواند پس از پایان دوره قانونی ریاست جمهوری‌اش در سال 2019، باز هم در عرصه قدرت بماند و این‌بار برای دو دوره پنج‌ساله با اختیاراتی بیش از گذشته در ترکیه حکومت کند.