زمینه‌سازی برای یکه تازی بن‌سلمان در عربستان

خبرگزاری تسنیم: به نقل از روزنامه الاخبار، فرمان پادشاه سعودی مبنی بر عزل و نصب های گسترده به دست محمد بن سلمان و با مهر پدرش صورت گرفت و به معنی کلید زدن کودتای سفید علیه محمد بن نایف و قبضه کردن قدرت تمام و کمال در عربستان است.

عزل ونصب های پادشاه سعودی که بیش از 40 نفر از مسئولان و وزیران این کشور را شامل شد، بحث و جدل زیادی را در بین تحلیلگران به دنبال داشت و همزمان با آن رسانه های رسمی سعودی تلاش کردند توجه مردم را به سمت بازگرداندن برقراری مجدد پاداش های مالی کارمندان که در پی بحران کاهش قیمت نفت حذف شده بود، معطوف سازند.

مسیر پادشاهی سعودی از واشنگتن می‌گذرد

محمد بن سلمان ولیعهد سعودی در چارچوب تلاشی جدید برای سد کردن راه محمد بن نایف ولیعهد سعودی در مسیر رسیدن به پادشاهی، گام بزرگی را در راستای محدود کردن وی آغاز کرد، حال آنکه هر دو محمد می دانند مسیر رسیدن به پادشاهی از واشنگتن می گذرد.

سکوت بن نایف در برابر تغییرات جدید

به نظر می رسد بن سلمان برای برداشتن هر مانعی در مسیر خود پافشاری دارد، درحالی که بن نایف همچنان در قبال تصمیات عزل و نصب های اخیر سکوت اختیار کرده است.

در این میان محمد بن نایف ولیعهد سعودی هیچ واکنشی به دستورات جدید پادشاهی نشان نداده است حال آنکه معمولا در خصوص تصمیمات حساس کشور اظهار نظر می کرد همانطور که پیش از این در واکنش به دیدگاه معروف به «دورنمای 2030» از محمد بن سلمان به عنوان بازو، برادر و دست راست یاد کرد و با این توصیفات کوشید از نقش بن سلمان کاسته و او را به عنوان یک معاون نشان دهد نه بیشتر.

تغییرات حکومتی به دست بن سلمان و به نام پادشاه

یک بخش از دستورات پادشاهی که به گفته کسانی که از مسائل نهاد حکومتی سعودی با خبر هستند، توسط بن سلمان و با استفاده از مهر پدرش صورت گرفته است، شامل تعیین خالد بن سلمان پسر پادشاه به عنوان سفیر عربستان در آمریکا است.

تلاش بن سلمان برای مطرح کردن نام خود به عنوان جانشین پادشاه

این تصمیمات نشان دهنده تمایل آشکار بن سلمان به استفاده از بهبود شرایط به نفع زنده کردن نام خود در نهادها و موسسات آمریکایی به عنوان جانشین پدرش است، آن هم در شرایطی که گزارش های متعددی آمریکایی با این مضمون منتشر شد که مراجع تصمیم گیر واشنگتن موضوع انتخاب یکی از دو محمد برای جانشینی ملک سلمان را تکذیب کردند، اما برخی از این گزارش ها همچنان تاکید دارند که آمریکایی ها به محمد بن نایف تمایل دارند زیرا وی تجربه زیادی دارد و واشنگتن نیز در تعامل با او به ویژه در خصوص پرونده جنگ علیه تروریسم، مهارت دارد.

در این میان چه بسا دیدار اخیر بن سلمان با دونالد ترامپ، جانشین ولیعهد سعودی را بیش از پیش برای بهره برداری از نزدیک شدن روابط خود با آمریکا تشویق کرد زیرا این امیر جوان در جریان این دیدار احساس کرد ترامپ برای شنیدن صحبت ها و کار با او در خصوص پرونده های مهم منطقه ای آمادگی دارد.

بن سلمان در جستجوی برقراری خط ارتباط مستقیم با واشنگتن

به این ترتیب بن سلمان فرصت را برای ایجاد خط ارتباط گرم و تضین شده با آمریکایی ها مغتنم شمرد؛ خطی که امکان تماس مستقیم با واشنگتن را فراهم می کند تا جایی که بن سلمان امیدوار است بتواند بن نایف را پشت سرگذشته و او را از سر راه زیاد خواهی هایش بردارد.

در این میان برادرش خالد بن سلمان (متولد 1985) را برای جایگزینی عبدالله بن فیصل آل سعود سفیر ریاض در واشنگتن گزینه مناسبی دید، هرچند سن او پایین است و هیچ گونه تجربه سیاسی و یا دیپلماتیک ندارد و به این ترتیب کوچکترین سعودی است که در این پست تعیین می شود.

خالد افسر نیروی هوایی سعودی است که در جنگ یمن و ائتلاف بین المللی علیه داعش شرکت کرد.

پرش بن سلمان از اختیارات و قدرت بن نایف

محمد بن سلمان به این اقدامات اکتفا نکرد بلکه در چارچوب پشت سرگذاشتن محمد بن نایف، جنگ فراگیری را کلید زد که وزارت اطلاعات و نفت و نیز امنیت داخلی را به عنوان آخرین محل استقرار بن نایف و تنها پرونده باقی مانده در اختیارش را نیز شامل شد.

حرکت بن سلمان به سمت محاصره بن نایف

بن سلمان از اختیارات بن نایف و پیش از همه وزارت کشور و شورای امور سیاسی و امنیتی که مدت زیادی از تشکیل آن نمی گذرد، پرش ناگهانی داشت و یک مرکز رقیب آن به نام «امنیت ملی» را ایجاد کرد که به طور مستقیم با دیوان پادشاهی در ارتباط است و محمد بن الغفیلی را به عنوان مشاور امنیت ملی با درجه عالی در آنجا تعیین کرد؛ گامی که به سمت محاصره بن نایف و کاهش اختیارات و نفوذ او در کشور پیش می رود.

ارتقا دادن موقعیت عسیری

بن سلمان در گامی که خطر آن از اقدام بالا کمتر نیست، تصمیم گرفت موقعیت احمد عسیری را به عنوان مردی که بیش از دیگران به او نزدیک بوده و حامی اوست، ارتقا دهد، به این معنی که پست معاون رئیس اطلاعات را به عنوان یکی از حساس ترین نهادها برای تضمین حمایت ازخود به عسیری بخشید و او را جایگزین یوسف الادریسی کرد.

محمد بن سلمان با تعیین احمد بن فهد بن سلمان برادر زاده خود و نوه ملک سلمان که مشاور سابق سفارت عربستان در لندن بود به عنوان معاون سعود بن نایف بن عبدالعزیز امیر منطقه الشرقیة در برانگیختن خشم محمد بن نایف و آزار او کوتاهی نکرد.

قبضه کردن ثروت نفتی

در خصوص پرونده نفتی نیز جریان بن سلمان با ایجاد وزارت جدیدی به نام امور انرژی و تعیین امیر عبدالعزیز بن سلمان یکی از پسران ملک سلمان برای ریاست این وزارت، روند تسلط بر ثروت نفتی را کامل کردند. تفاوت عبدالعزیز با برادرش خالد این است که وی در بخش نفتی مهارت و تجارت زیادی دارد.

با اختراع این وزارت برای عبدالعزیز روند تکمیل قدرت و پست های تصمیم گیری در دست خانواده کوچک سلمان بن عبدالعزیز کامل می شود.

جریان سلمانی و مایوس کردن سایر فرزندان عبدالعزیز

این تصمیمات اخیر زمینه را برای تعیین پست های مختلف فراهم کرد حال آنکه تا پیش از این، عزل مسئولان در پست های مختلف با رضایت اکثر فرزندان عبدالعزیز صورت می گرفت در نتیجه به نظر می رسد جریان سلمانی در خودکامگی تعیین مناصب تا جایی پیش رفته است که سایر فرزندان عبدالعزیز را از هرگونه فرصتی برای رسیدن به میراث موسس سعودی مایوس کرده است.

زمینه سازی برای یکه تازی بن سلمان در قدرت

به هر حال فصل جدید انقلاب سفید بن سلمان علیه بن نایف با بمب دودزایی آغاز شده است که با چند تصمیم مردمی وبازارگرمی رسانه ای همراه بوده است که مهم ترین آن برقرای مجدد پاداش های و مزایای مالی کارمندان دولت است.

پیش از تصمیمات مربوط به عزل و نصب های روز یکشنبه، روزنامه واشنگتن پست با بن سلمان مصاحبه کرد که به مثابه هشدار به وی بود و در جریان آن تصویری از خود به عنوان یکه تاز صحنه قدرت ترسیم کرد.

پس از این مصاحبه دستورات پادشاهی صادر شد و نظر این روزنامه مبنی بر اینکه فرضیه تنش سیاسی در عربستان منتفی است، درست از آب در نیامد.