سیاست مهار ترکیه در دستور کار اروپا

روزنامه ایران: با پیوستن هلند وسوئیس به سیاست مهار ترکیه در اروپا، مناقشه آنکارا با شرکای غربی‌اش که در یک سال گذشته با تنش‌های کلامی آنها بر سر مهاجران شروع شد، ابعاد تازه‌ای یافته‌ است.

گمانه‌زنی‌های فراوانی درباره ریشه‌ها وعلل شکل‌گیری چنین بحرانی مطرح می‌شود. این مناقشه که اگر بی‌نظیر نباشد، کم نظیر است، حاکی از شکل‌گیری اراده‌ای قوی در اروپا برای مهارقدرت طلبی‌ها و توسعه طلبی‌های نرم و روزافزون اردوغان است. اروپایی‌ها برپایی تجمعات و اردوگاه‌های سیاسی و تبلیغاتی وزیران کابینه اردوغان برای همه پرسی قانون اساسی در کشورهای خود را تنها پوششی تبلیغاتی برای اهداف بلند ترکیه در اروپا می‌دانند. آنان معتقدند ۱۶ آوریل ۲۰۱۷ که روز همه پرسی اصلاح قانون اساسی ترکیه است، نه تنها روزی استثنایی برای آینده سیاسی اردوغان است که آثار و تبعات آن با توجه به حضور میلیون‌ها شهروند ترکیه‌ای حامی اردوغان در اروپا می‌تواند تهدیدی برای آینده سیاسی وامنیتی این قاره باشد.

در حقیقت سیاست صف آرایی محکم و پرقدرت اروپایی‌ها در برابر ترکیه که اردوغان از آن به نازیسم تعبیر کرد بیش از هرچیزحاکی از درک درست اروپا از عمق استراتژی‌های سودجویانه آنکارا در این قاره است. این در حالی‌ است که همه چیز به رد درخواست عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا در دسامبر ۲۰۰۴ توسط شورای اروپا باز می‌گردد. آنکارا پس از چهار دهه سیاست انتظار برای کسب عضویت در اتحادیه اروپا مجبور شد پشت دروازه‌های بلند اروپا همچنان با وضعیتی تحقیر‌آمیز به انتظار بنشیند. به همین سبب با بازگشت رسمی به سیاست عثمانی گری، بدون برخورداری از ساختار و پتانسیل لازم بدترین نوع سیاست خارجی دوران خود را در برابر اروپا و همسایگان خود به بوته آزمایش گذاشت. تأسیس دوباره امپراتوری عثمانی که با بهار عربی امکان تنفس و تحقق نسبی یافت به دنبال شکست این بهار و تبدیل آن به پاییز عربی همه اهداف و آمال عثمانی گری اردوغان را به باد فنا داد. این در حالی بود که آنکارا همچنان با بسیج همه امکانات خود و تشکیل قوی‌ترین ائتلاف ترکی-عربی بویژه با عربستان سعودی و قطر و اسرائیل امکان دستیابی به دوران قدرت عثمانی را واقعی‌تر از هر زمانی برای خود به تصویر می‌کشید.

داعش و پیشروی‌های سریع آن در سوریه، عراق، لبنان و سراسر خاورمیانه از ترکیه قدرتی پوشالی ساخت. اما پدیده داعش باعث شد، اردوغان از یکسو به سیاست سودجویی حداکثری از اروپا و همسایگان خود بخصوص ایران، عراق و سوریه روی آورد و با بازی با ته مانده شبکه‌های هوادار داعش در اروپا امتیازاتی از اروپا دریافت کند. درحقیقت ترکیه که تبدیل به دالان عبور و مرور و ترانزیت هواداران داعش از اروپا به خاورمیانه و در جهت عکس، ترانزیت سیل میلیونی پناهندگان و همچنین هواداران داعش از خاورمیانه به اروپا بدل شده بود، عملاً امنیت اروپا را به مخاطره انداخت. در واقع ارتباطات وسیع و شبکه سازی‌های گسترده با تقویت مساجد هوادار عثمانی گری اردوغان و همین طور تأسیس شبکه‌های سیاسی نیرومند متکی به میلیون‌ها مهاجر ترکیه در سراسر اروپا بویژه آلمان، به آنکارا قدرت امتیاز‌گیری ویژه‌ای از اروپا داد.

اردوغان اما به یکباره به دنبال بروز کودتا به سیاست‌های تهاجمی تری علیه اروپا روی آورد. تعمیم و گسترش روابط سیاسی-نظامی با روسیه ودستگیری دنیز یوجل روزنامه نگار آلمانی ترک تبار و انجام حملات سیاسی مکرر به سران اروپا عملاً زمینه دور جدید مناقشات با اتحادیه اروپا را رقم زد. با این حال آنکارا هرگز فکر نمی‌کرد، اروپایی‌ها تصمیم به صف آرایی نیرومند سیاسی در برابر ترکیه بگیرند. اکنون آنکارا باید بین دو راهی ادامه جنگ سرد بی‌پایان در برابر اتحادیه اروپا و اعلام رسمی شکست سیاست بی‌اساس عثمانی گری مدرن یکی را انتخاب کند.