بازسازی سوریه و منافع اقتصادی آن

روزنامه ایران: کشور سوریه پس از شش سال جنگ داخلی ویران‌کننده و خانمان‌‌سوز، آرام‌آرام باید کمرش را راست کرده و اقتصادش را دوباره از نو بسازد. طبیعی است که در چنین شرایطی، دولتمردان سوری به دنبال سرمایه‌گذاران و منابع مالی جدید باشند و به‌طور حتم از ورود آنها به کشورشان استقبال خواهند کرد.

همه اینها در حالی است که اقتصاد سوریه برای بازایستادن روی پای خود، به چیزی بیشتر از امید و خبرهای خوش نیاز دارد. چند هفته پیش شاهد حضور نخست‌وزیر سوریه و هیئت اقتصادی همراهش در ایران بودیم. «عماد خمیس» خواستار حضور سرمایه‌گذاران و تجار ایرانی برای فعالیت و بازسازی کشورش بود. سوریه در حوزه نفت و گاز، معادن و کشاورزی حرف‌های بسیاری برای گفتن دارد. حاصل این سفر، امضای پنج سند همکاری اقتصادی میان دو کشور بود.

مسئله سوریه از آن جهت ویژه و کلافی سردرگم برای بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای بود که جنگی است میان همه و هیچ‌کس... انگار که این کشور بهانه‌ای بوده برای تسویه‌حساب‌های شخصی کشورهای منطقه و خارج از منطقه.

باید بپذیریم که از‌بین‌رفتن زیرساخت‌ها، شهرها، روستاها، آوارگی جمعیت و انهدام ساختارهای اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی موضوعی نیست که با یک توافق و آتش‌بس بتوانیم امیدوار باشیم که به روزهای قبل از جنگ بازگردد. طبق رده‌بندی سازمان توسعه تجارت، سوریه در اولویت اول در بازار هدف تجارت ایران قرار دارد.

قبل از آغاز جنگ داخلی این کشور و در سال ١٣٨٩، میزان مبادلات تجاری ایران و سوریه به رکورد ٥٤٥ میلیون دلار رسید که نزدیک به ٥١٦ میلیون دلار آن صادرات ایران به سوریه بود. با این حال، آغاز جنگ داخلی این کشور و مشکلات امنیتی و بحران‌های به‌وجودآمده، مبادلات دو کشور را در سال ١٣٩٣ به حدود صد میلیون دلار کاهش داد. هرچند در سال ١٣٩٤، ‌سطح مبادلات دو کشور اندکی بهبود یافت و به مرز ١٥٧ میلیون دلار رسید. اما هنوز فاصله بسیاری تا آمار و ارقام سال ١٣٨٩ وجود دارد.

هرچند سهم سوریه از تجارت ایران رقم کوچکی است، اما ایران همواره یکی از شرکای اصلی اقتصاد سوریه بوده است. به این دلیل پیش‌بینی می‌شود با توجه به ایجاد زیرساخت‌های مناسب روابط اقتصادی و تجاری از قبل از وقوع بحران و حضور شرکت‌های ایرانی در بازار این کشور این شرکت‌ها بتوانند در زمینه نهایی‌کردن پروژه‌های قبلی و همچنین مشارکت در بازسازی این کشور نقش داشته باشند؛ البته با توجه به عدم توانایی مالی کافی این کشور سعی شده است با توافق دولت‌های دو طرف از طریق اختصاص خط اعتباری، زمینه برای ورود شرکت‌های ایرانی و مشارکت در بازسازی این کشور فراهم شود. چند سال پیش از جنگ داخلی سوریه، ‌شرکت‌های ایرانی مختلفی در سوریه فعالیت داشته‌اند. به نظر می‌رسد اکثر این شرکت‌ها در صورت استقرار امنیت و ثبات در سوریه، آمادگی حضور دوباره در آن بازار را دارند. با این حال در حال بررسی زمینه‌ها، راهکارها و ارزیابی مشکلات و موانع موجود هستند. تجربه نشان داده شرکت‌ها خود مراقب شرایط و اهدافشان هستند و بی‌گدار به آب نمی‌زنند.

بخش دولتی سوریه آمادگی و علاقه‌مندی بالایی برای همکاری با ایران در همه زمینه‌ها دارد. چنان‌که گفته شد در گذشته همکاری ایران در زمینه‌های تولید خودرو، کارخانه سیمان، نیروگاه برق، آب‌رسانی، ‌سد، تونل و... بوده است. در حوزه صادرات کالا نیز عمده صادرات، در زمینه‌هایی مانند آرد گندم، روغن‌های سبک، ‌شیرخشک، اوره، شیرآلات بهداشتی و... بوده است. در آینده پیش‌رو نیز فرصت‌های زیادی از جمله تأمین نیازهای غذایی، دارویی و صنعتی و همچنین مشارکت در بازسازی سوریه برای ایران وجود خواهد داشت. حضور پرقدرت ایران در بازار سوریه می‌تواند به یک مانور قدرت در منطقه بدل شود.

متأسفانه در چند سال اخیر رسانه‌های عربی و غربی سعی در تخریب نقش ایران در غائله سوریه داشته‌اند و سال‌ها دوستی ایران و سوریه را نادیده گرفتند. سرمایه‌گذاری اقتصادی و رفاهی ایران به همراه فرستادن نیروی کار ماهر و متخصص برای بازسازی سوریه، می‌تواند موجب ترمیم چهره ایران و همچنین تقویت قدرت نرم شود؛ نکته‌‌ای که به‌طور حتم از چشم دولتمردان ایرانی پنهان نخواهد ماند. نیاز به کالا و خدمات می‌تواند سوریه را به یک چالش جدی برای ایران بدل کند، تصور اینکه ما بازار این کشور را به ترکیه و سایرین واگذار کنیم، بسیار سخت و عذاب‌آور خواهد بود.