اهداف پنهان ترکیه در نشست آستانه

خبرگزاری مهر: مذاکرات شهر آستانه قزاقستان مورد اهتمام بسیاری از طرف های منطقه ای و بین المللی است زیرا در صورتی که آتش بس دائمی در سوریه ایجاد شود در واقع سکو و زمینه ای برای شروع رایزنی های سیاسی برای حل بحران سوریه فراهم می آید. این مذاکرات در ۲۳ ژانویه شروع می شود و در جلسه افتتاحیه کشورهای دعوت شده حضور دارند و در ادامه نشست میان هیئت وابسته به مخالفان و دولت سوریه شروع می شود. با وجود موارد نقض آتش بس، استمرار این وضعیت یعنی نقض نشدن گسترده آن نوعی امید را برای حل بحران شش ساله سوریه ایجاد کرده است به طوری که خشونت ها از زمان آتش بس موقت کمتر شده است. امیدها برای موفقیت زیاد نیست زیرا به اعتقاد تحلیلگران ممکن است برخی طرفها به دنبال شکست گفتگوها باشند زیرا برخی کشورها دعوت نشده اند. این در حالی است که برخی دیگر تضمین روسیه و ترکیه را در این زمینه موثر می دانند. بدون شک گروههای مسلح باید به حرف ترکیه گوش کنند زیرا ادامه فعالیت نظامی آنها بدون حمایت ترکیه ممکن نیست. برخی تحلیلگران بر این باورند که ترکیه به دنبال مکر و فریب است و به حمایت از جبهه النصره ادامه می دهد برخی تحلیلگران بر این باورند که ترکیه به دنبال مکر و فریب است و به حمایت از جبهه النصره ادامه می دهد و بسیاری از فعالیت هایی که ضد ارتش سوریه می شود، سرمنشاء آن ترکیه است. در مقابل عده ای دیگر بر این باورند که مسئولان ترکیه متوجه خطری که آن را تهدید می کند، شده اند و از همین رو در صدد هستند که آتش بس تثبیت شود. برخی از ناظران امور بر این باورند که ترکیه به دنبال تحقق دو هدف است؛ نخست حفظ منافع خود در سوریه که زمانی بخشی از امپراتوری عثمانی بود و دوم مهار کُردهایی که آن را دشمن سرسخت خود می داند. ترکیه زمانی که بشار اسد با فتح حلب ضربه قوی به گروههای مسلح مورد حمایت ترکیه زد به همکاری گسترده با مسکو برای اینکه بتواند به مانور در شمال سوریه ادامه بدهد، روی آورد. ترکیه علاوه بر اهداف پنهانی که در سوریه دنبال می کند به دنبال این است که مانع از قدرت گرفتن کُردها سوریه و گستردگی قلمرو مناطع تحت نفوذ آنها شود. اگر ترکیه در جریان فتح حلب به دست ارتش سوریه و همپیمانانش سکوت اختیار کرد در واقع به خاطر این بود که بتواند به تحرکات خود در شمال سوریه ادامه دهد. هدف از همکاری ترکیه با روسیه و در واقع هدف اصلی آنکارا مهار کُردهاست. در این میان ترور سفیر روسیه در ترکیه نیز مانعی در مسیر ادامه همکاری های مسکو-آنکارا ایجاد نکرد. اما موضوع دیگری که درباره نشست آنکارا وجود دارد موضوع مشارکت آمریکاست که هنور مشخص نیست. این مذاکرات یعنی رایزنی های شهر آستانه قزاقستان سه روز پس از اینکه ترامپ قدرت را در دست می گیرد، شروع می شود این مذاکرات یعنی رایزنی های شهر آستانه قزاقستان سه روز پس از اینکه ترامپ قدرت را در دست می گیرد، شروع می شود. به هر حال آنچه در حال حاضر انجام می شود نوعی مقدمه سازی برای این نشست است که قرار است در ۲۳ ماه ژانویه ۲۰۱۷ برگزار شود و نمایندگان گروههای مسلح و ائتلاف معارض و احتمالا برخی طیف های معارضان سوری در داخل و خارج حضور در آن داشته باشند. هنوز به طور کامل ماهیت هیئت مخالفان مشخص نیست و برخی احتمال می دهند که اگر این وضعیت ادامه داشته باشد، آنکارا و مسکو مجبور به تعویق زمان برگزاری نشست تا حصول آن هستند. به عبارت دیگر اعلام زمان برگزاری نشست به این مفهوم نیست که همه مقدمات لازم انجام شده است باید نمایندگان گروههای مسلح و مخالفان در این نشست مشخص شود. از سویی احتمال می رود که نمایندگان هیئت وابسته به ریاض در این نشست حضور نیابند زیرا این هیئت پیش شرط گذاشته است که این مورد پذیرش دولت سوریه نیست. همچنین گروههای مسلحی که در فهرست تروریسم قرار دارند از جمله جبهه النصره هرگز در این نشست حضور نمی یابند. آنچه تاکنون به عنوان احتمال وجود دارد این است که برخی گروههای مسلح از جمله احرار الشام، جیش الاسلام و جیش الحر که عمدتا مورد حمایت ترکیه هستند در این نشست حضور یابند و اینکه شماری از شخصیت های گروههای مسلح و مخالفان در این نشست حاضر شوند. اما آنچه تاکنون وجود دارد بحث عملیات مقدماتی است که شامل تماس های روسیه و ترکیه با گروههای مسلحی است که شرکت می کنند تا اسامی مشخص شود و دیگر اینکه رایزنی های مداوم میان مسکو، آنکارا و تهران برای سازو کارهای آماده سازی و گروههای مسلح و غیر مسلحی که دعوت می شود وجود دارد. ن نوعی هماهنگی روزانه میان روسیه و ایران و سوریه درباره نشست مذکور و هر آنچه با بحران سوریه در ارتباط است وجود دارد وعی هماهنگی روزانه میان روسیه و ایران و سوریه درباره نشست مذکور و هر آنچه با بحران سوریه در ارتباط است وجود دارد. اینکه برخی رسانه های وابسته به کشورهای حوزه حاشیه خلیج فارس تلاش می کنند که ماهیت نشست را زیر سئوال ببرند و از اختلافات سخن بگویند، نادرست است. اینکه نظام سوریه به ترکیه اعتماد نداشته باشد به این دلیل است که به بسیاری از تعهدات خود عمل نکرده است و آنکارا به دنبال بهتر کردن شرایط خود و در اختیار گرفتن برگه های بیشتر و برگه های گروههای مسلح قبل از نشست است. تحرکات نظامی گروههای مسلح وابسته به ترکیه در همین راستا تعریف می شود و دمشق و همپیمانان نسبت به ورود گروههای مسلح به هر نقطه تحت کنترل ارتش سوریه شدیدا هشدار داده اند. قدر مسلم ان است که موفقیت نشست آستانه منوط به جدیت گروههای مسلح و آمادگی آنها برای راهکار سیاسی حل بحران سوریه است قدر مسلم ان است که موفقیت نشست آستانه منوط به جدیت گروههای مسلح و آمادگی آنها برای راهکار سیاسی حل بحران سوریه است. آنها باید به سوریه متعهد باشند و سلاح خود را بر زمین بگذارند و وارد فاز سیاسی شوند. از سویی نباید از تلاش های ریاض و دوحه برای تحریک گروههای مسلح مورد حمایت خود غافل ماند. آنها به دنبال این هستند که مانع برگزاری نشست شوند و اگر هم نتوانستند حداقل شروط خود را تحمیل کنند؛ موضوعی که سوریه و همپیمانانش آن را نمی پذیرند. برخی از ناظران امور بر این باورند که ترکیه برای همکاری با روسیه دست پیش را گرفته است تا مبادا دونالد ترامپ در این زمینه وارد عمل شود. به اعتقاد این دسته از تحلیلگران؛ ترکیه پس از کودتای نافرجام در این کشور از آمریکا که فتح الله گولن را تحویل نمی دهد و از سویی از کُردهایی حمایت می کند که ترکیه چشم دیدن آنها را ندارد، آزرده خاطر است. اما در مقابل دیدگاه دیگری وجود دارد و اینکه نوعی نگرانی از بابت رفتارهای ترکیه، نزد دمشق وجود دارد و اینکه آنچه ترکیه از طریق نظامی و گروههای مسلح وابسته به خود نتوانسته است به دست بیاورد این بار از طریق دیگر به دست آورد و اینکه به طور جدی به دنبال حل سیاسی و توقف حمایت از گروههای مسلح نباشد. برخی رفتارهای ترکیه و اینکه وانمود می کند که قطب اصلی نشست است نیز در این راستاست. برخی دعوت از آمریکا را نیز در این راستا تعریف می کنند تا به عبارت دیگر هم، وزنه خود را سنگین تر کند و هم از موقعیت بهتری برخوردار شود. به عبارت دیگر ترکیه شاید به گونه ای به دنبال تکمیل نقشی است که غرب و همپیمانان منطقه ای آن از تحقق اش عاجز مانده اند. به اعتقاد برخی تحلیلگران دعوت ترکیه از آمریکا شاید مفهوم دیگرش عدم تمایل آنکارا برای وارد شدن در محور روسیه بر خلاف همه گمانه زنی های قبلی باشد. از سویی سعودی ها و دیگر طرف هایی که در نشست آستانه حضور ندارند یا به دنبال شکست آن هستند تحرکات خود را شروع کرده اند. از جمله اقدامات رژیم اسرائیل که مایل به ادامه سیاست تخریب در سوریه و ضد هر گونه تلاش برای حل بحران آن است. یورش داعش به دیرالزور و حومه شرقی حمص و نیز تروریستهای جبهه النصره در حومه دمشق در این راستاست. نشست آستانه در واقع افق جدیدی مغایر با آنچه آمریکا دنبال می کرد یعنی جنگ فرسایشی در سوریه و ادامه کشتار و ویرانی این کشور پس از ناتوانی در براندازی نظام سوریه و تجزیه این کشور با هدف دست اندازی بر آن است. این در واقع روند مورد نظر آمریکا مبنی بر تحویل قدرت به گروههای مسلح و انتقال قدرت و دولت انتقالی را کنار می زند و اصل احترام به اراده ملت سوریه و اصل مشروع قانون اساسی و واقعیت کنونی را مورد توجه قرار می دهد. اما نکته دیگر این است که معمولا قبل از هر نشست سیاسی با توجه به اهمیت جغرافیای سیاسی و مناطقی که هر یک از طرفهای مذاکره کننده در اختیار دارند، تحرکات در جبهه میدانی تشدید می شود تا طرفین برگه های بیشتری در گفتگوها در اختیار داشته باشند. در واقع ژئوپلتیک سوریه ارتباط تنگاتنگی با نشست شهر آستانه و نشست های احتمالی متعاقب آن دارد است. به هر حال نشست آستانه قدم نخست می تواند، باشد تا زمینه برای تثبیت آتش بس فراهم شود.