یورش داعش به شهر نفت خیز کرکوک

خبرگزاری مهر: در حالی که نیروهای عراقی سرگرم نبرد آزاد سازی موصل بودند به ناگاه اخباری درباره نفوذ داعش به کرکوک شنیده شد. صدها داعشی با یورش به کرکوک قصد داشتند که مواضع نظامی و مراکز دولتی را به کنترل خود درآورند و بر این شهر مسلط شوند اما با واکنش قوی نیروهای عراقی راه به جایی نبردند. داعشی ها با عوامل انتحاری و تک تیراندازان به مراکز امنیتی و دولتی یورش آورند از ساختمان امنیتی، دفتر حزب اتحادیه میهنی کردستان و ایستگاه برق الدبس در شمال غرب شهر کرکوک را هدف قرار دادند. در این یورش ناجوانمردانه قریب ۵۰ نفر کشته و ۱۳۳ نفر دیگر زخمی شدند اما همانطور که گفته شد، نیروهای عراقی کنترل اوضاع را در دست گرفتند. اصولا یکی از تاکتیک های تکفیری ها این است که زمانی که در یک منطقه تحت فشار قرار می گیرند می کوشند که با فعال کردن هسته های پنهان خود در دیگر مناطق یا حملات انتحاری و خودروهای بمبگذاری شده از زیر فشار خارج شوند. یورش به کرکوک نیز در این راستا بود همانطور که یورش به منطقه الرطبه در استان الانبار در غرب عراق نیز با هدف مشغول نیروهای عراقی و کاستن از فشار است. البته این موضوع قابل پیش بینی بود. بخش دیگر موضوع به مشکلات امنیتی و مسئولیت ناپذیر بودن و بی توجهی به گزارش های اطلاعاتی است. به نظر می رسد که مسئولان امنیتی در کرکوک توجه زیادی به گزارش های اطلاعاتی درباره تحرکات داعش نداشته اند تا تکفیری ها با استفاده از سیاست همیشگی یعنی جنایت و کشتار و ایجاد رعب و وحشت بتوانند اندکی از فشار در جبهه موصل بکاهند. البته برخی ناظران امور عراق بر این باورند که اگر ابتدا عملیاتی در الحویجه در جنوب غرب کرکوک علیه داعشی ها در این منطقه انجام می گرفت و این عملیات در اولویت قرار می گرفت شاید این مشکلات کمتر به وجود می آمد. به اعتقاد تحلیلگران با توجه به اینکه جنگ در چند جبهه دشوار است باید اولویت به آزاد سازی شهرالحویجه در شرق عراق و شهرهای راوه، عنه و القائم در غرب عراق و اطراف بغداد داده می شد و آنگاه نوبت عملیات آزاد سازی موصل می رسید، شرایط مطمئن تر بود. داعش به طور حتم برای رهایی از فشار از همه عوامل پنهان و آشکار خود استفاده می کند و تلاش خواهد کرد که دست به اقداماتی در برخی مناطق بزند. داعشی ها در بغداد و منطقه الکراده فاجعه رقم زدند و در الانبار و کرکوک نیز اقداماتی انجام داده اند. به اعتقاد کارشناسان نظامی،عملیات کرکوک در واقع نمایانگر نگرانی ها درباره احتمال بازگشت تکفیری ها به حمله به غیرنظامیان، یورش به شهرها، فعال کردن هسته های پنهان است عملیات کرکوک در واقع نمایانگر نگرانی ها درباره احتمال بازگشت تکفیری ها به حمله به غیرنظامیان، یورش به شهرها، فعال کردن هسته های پنهان است. احتمال گشودن جبهه جدید از سوی داعشی ها در دیگر مناطق از جمله بغداد یا شهرهای نزدیک آن وجود دارد. قبلا نیز همانطور که گفته شد با هدف قرار دادن غیرنظامیان، نیروهای امنیتی را به خود مشغول کرده است. داعش به این امید به غیرنظامیان یورش می برد تا زمینه نارضایتی از اوضاع امنیتی را ضد دولت عراق فراهم آورد و تلاش های نظامی ضد این گروهک را با اختلال روبرو سازد. در واقع ایجاد رعب و فن توحش از استراتژی های داعش است. تکفیری ها در برابر نیروهای سازماندهی شده، شانسی ندارند کما اینکه در برابر حشدالشعبی و نیروهای مبارزه با تروریسم راه به جایی نبردند. اما؛ داعش در زمینه بمبگذاری، خودروهای بمبگذاری شده، عوامل انتحاری و انفجار بازارها و شهرها، شگرد دارد و می تواند با یورش های ناگهانی کار را سخت و دشوار کند. اهداف داعش از یورش به کرکوک اهداف تکفیری ها از یورش به کرکوک عبارت است از؛ قطع امداد رسانی ارتش عراق، ضربه وارد کردن به کُردها، رهایی از فشار عملیات موصل، اخلال در آمادگی برای آزاد سازی الحویجه، ایجاد شکاف میان اربیل و بغداد، اخلال در عملیات موصل، تسلط بر استان نفت خیز کرکوک، منحرف کردن رسانه های از شکست های داعش و تلاش برای بالا بردن روحیه تکفیری های فراری، دست یابی به منابع مالی جدید با تسلط بر چاههای نفت کرکوک. داعش به خوبی از اهمیت شهر کرکوک و تاسیسات عظیم نفتی آن آگاه است و به دنبال گشودن جبهه های جدید با هدف از بین بردن تمرکز نیروهای عراقی در موصل است. علل رخنه داعش به کرکوک درباره چرایی رخنه و یورش داعش به کرکوک می توان به مواردی از قبیل؛ اهمال در تدابیر امنیتی، غافل ماندن از هسته های پنهان داعش و نکوبیدن سر افعی داعش در الحویجه در جنوب غربی کرکوک. قطع نکردن عقبه داعش در کرکوک، نقش آمریکایی ها. داعش به خوبی از مشکلات کرکوک و نزاع دولت مرکزی و اقلیم کردستان عراق آگاه است. برخی ناظران امور عراق بر این باورند که بحث ورود داعش به کرکوک بی ارتباط با عملیات موصل و نقش آمریکایی ها نیست. به اعتقاد این دسته از تحلیلگران ماجرای کرکوک در واقع در اتاق عملیات ائتلاف بین المللی ترتیب و برنامه ریزی شده بود و هدف آن منحرف کردن نگاهها از خروج سرکرده های داعش از موصل به سوی سوریه بو تحلیلگران ماجرای کرکوک در واقع در اتاق عملیات ائتلاف بین المللی ترتیب و برنامه ریزی شده بود و هدف آن منحرف کردن نگاهها از خروج سرکرده های داعش از موصل به سوی سوریه بود د به ویژه که برخی از نقشه های خاص آمریکا برای استفاده ابزاری از داعش برای ضربه زدن به نظام سوریه خبر می دهند. از نگاه این ناظران، هدف نجات سرکرده های داعش از موصل و فراهم آوردن شرایط امن برای آنها در سوریه از جانب آمریکایی ها و همپیمانان آنهاست. سئوالی که هنوز بدون جواب مانده این است که چگونه ستون داعش و فراریان از جنگ موصل به سمت اراضی سوریه می رود به ویژه که حرکت آنها در دشت ها و اراضی باز و بدون ناهمواری است و هیچ تحرکی از جانب ائتلاف تحت سرکردگی آمریکا ضد این فراریان صورت نمی گیرد؟ سئوالات دیگری که در زمینه یورش تروریستهای داعش به کرکوک وجود دارد این است که چگونه ممکن است که وجود نیروهای زیاد امنیتی، تکفیری ها بتوانند به کرکوک نفوذ کنند؟ جنگنده های ائتلاف کجا بودند؟ چرا آمریکایی ها با در اختیار داشتن پیشرفته ترین ابزار رصد و اطلاعات قوی اقدامی در این زمینه انجام ندادند؟ نقش ترکیه ترکیه به دنبال بهره برداری از نابسامانی در کل خاورمیانه است. ترکیه اهداف خاصی در عراق دارد و وجود پایگاه های متعدد نظامی و ارسال محصولات و تولیدات ترکیه به بازارهای اقلیم کردستان عراق با هدف مهار کردهاست. به اعتقاد برخی از ناظران امور منطقه، هدف ترکیه از اصرار برای مشارکت در عملیات موصل این است که ولایت موصل زمان عثمانی ها را به چنگ آورد. موصل از نگاه تحلیلگران طرح «الف» و کرکوک طرح «ب» است تا ولایت موصل عثمانی احیا شود. پس از اینکه با مشارکت نیروهای ترکیه در آزاد سازی موصل مخالفت شد، اردوغان به دنبال اجرایی کردن طرح ب که همان حملات هوایی و توپخانه ای و یورش به کرکوک، برآمده است. رسانه های عراقی، اعترافات یکی از بازداشت شدگان داعش در جریان یورش اخیر به کرکوک را منتشر کرده اند که در آن وی اعلام کرده است که هواپیماهای ترکیه تروریستها را به اطراف شهر کرکوک آورده اند. نهله الهبابی نماینده ائتلاف دولت قانون اعلام کرده است: "ترکیه در ورای این عملیات است و برخی از عوامل را مسئول این کار کرده است تا زمینه برای دخالت نیروهای ترکیه در کرکوک به بهانه حمایت از ترکمن ها در این منطقه فراهم شود". اما بحث دیگری در موضوع یورش داعش به کرکوک، این است که از آنجا که داعش زاییده یک تفکر افراطی است از این رو باید اقداماتی برای از بین بردن بسترهای افراطی در عراق و منطقه انجام شود و تنها با راهکار نظامی صرف نمی توان تفکرات افراطی را نابود کرد. اینکه نیروهای امنیتی عراقی زنی را بازداشت کردند که به داعشی های تحت تعقیب در کرکوک پناه داده، گواه این مدعاست. حادثه کرکوک در واقع زنگ خطری را به صدا درآورد که داعش و گروههای افراطی هر لحظه می توانند خطر آفرین باشند حادثه کرکوک در واقع زنگ خطری را به صدا درآورد که داعش و گروههای افراطی هر لحظه می توانند خطر آفرین باشند. کرکوک ضرورت تحرک جدی برای ریشه کنی تفکر افراطی را بیش از قبل مورد توجه قرار داد. نمی توان به راهکار صرف نظامی بسنده کرد و از راهکار ریشه ای که همانا از بین بردن پایگاه ها و بستر اجتماعی گروههای افراطی است، غافل شد. در همه مناطقی که قبلا داعشی ها از بستر قوی تری برخوردار بوده اند، امکان بیدارشدن هسته های پنهان تکفیری ها وجود دارد. اگر چاره ای اندیشیده نشود، شاهد تحرک داعشی ها در مناطق آزاد شده خواهیم بود. به هر حال می توان گفت که از کرکوک به مثابه عراق کوچک و از عراق به عنوان خاورمیانه کوچک یاد می شود و اگر اوضاع کرکوک به هم بخورد تاثیری زیادی بر تحولات عراق و منطقه خواهد داشت.