حرص کشورگشایی و طمع سیادت بر اهل سنت

هژمونی‌خواهی و سلطه جویی در شخصیت اردوغان وجهه دینی سیاستمداران اخوانی (که پیروزی مجدد اردوغان در انتخابات سال گذشته ترکیه تاثیر معنوی زیادی بر روحیه گرفتن آنان داشت) را بیش از پیش لکه دار کرده است. اردوغان و سایر حامیان او از چهره‌های نزدیک به اخوان المسلمین محسوب می‌شوند و برخی اعضای شاخص حزب عدالت و توسعه ترکیه خود را شاخه‌ای از نیروهای اخوان المسلمین می‌دانند. دولت ترکیه هم تاکنون از این نزدیکی روابط و قدرت تاثیرگذاری استقبال کرده است.

البته با مشاهده گفتار و رفتار اردوغان به نوع حاد این نوع تفکر ظاهراً دینی که با تجربه حکومت داری و توسعه طلبی در کشور تقریبا مدرنی چون ترکیه گره خورده است، بر می‌خوریم. تجاوز نظامی آشکار در عراق و سوریه و نقض حاکمیت این دو کشور، حمایت آشکار و پنهان از داعش برای زنده نگه داشتن آتش جنگ در منطقه (از ارسال سلاح و نقل و انتقال نیروها به خاک ترکیه تا مورد مشمئز کننده مداوای تروریست‌های تکفیری در خاک ترکیه) و انتقام از بشار اسد، کشتار بی رحمانه کردهایی که در خاک سوریه با داعش می جنگند، بازی کثیف جدید وی درباره شهر موصل در عراق که منجر به زیر سوال بردن مرزهای منعقد بین دول خاورمیانه بعد از جنگ جهانی اول شده است و همینطور یادآوری‌های تاریخی و بیان سخنان حماسی درباره حکومت عثمانی و فتح دوباره متصرفات دولت عثمانی، نشان از طغیان عقیدتی و حرص و طمع اردوغان در خاورمیانه فعلی دارد. به همه موارد بالا جنون احتمالا خودخواسته اردوغان درباره اوضاع داخلی ترکیه پس از کودتا را نیز باید اضافه کنیم. کودتایی که اگرچه هنوز درباره ماهیت ایجادکنندگان آن هیچ احتمال قطعی وجود ندارد ولی بهانه ظاهراً خوبی برای دستگیری، بازجویی و بازداشت بیش از 35 هزار نیروی دولتی در ترکیه بوده است که هریک به بهانه حمایت از کودتا یا حتی کوچکترین مورد موافقت و همکاری با جنبش فتح الله گولن، ممکن بود خطراتی را برای ادامه حکومت اردوغان ایجاد کنند. اما زشت‌تر از همه مواردی که بیان شد، ادعای اردوغان درباره دلسوزی برای اهل سنت عراق به خصوص در موصل و ترس وی از مشارکت جنش نیروهای مردمی شیعیان عراق (الحشد الشعبی) در نبرد آزادسازی موصل و تغییر ترکیب جمعیتی موصل در دوران پساداعش به نفع شیعیان بود. این دست ادعاها برای سنگ اندازی در راه مسیر خیرخواهانه حشد الشعبی در مبارزه با داعش در عراق، بسیار گران تمام شد. وزارت خارجه عربستان سعودی و شخص عادل الجبیر، بنا بر همین ادعاهای واهی تمام تلاش دیپلماتیک خود را برای همراه کردن آمریکا درباره جلوگیری از ورود حشد الشعبی به نبردهای آزادسازی عراق و شهر موصل از چنگ داعش به کار بردند.

اقدامات اردوغان و عادل الجبیر و حمایت آمریکا، منجر به واکنش دو روز قبل حیدر العبادی، نخست وزیر عراق شد . العبادی تاکید کرد که کسانی که امروز برای اهل سنت (در عراق) اشک تمساح می‌ریزند زمان حمله داعش به آنها کجا بودند؟ طبق آخرین اخبار، اظهارات العبادی و سایر مقامات عراقی و حتی اعلام مقامات کردهای عراق و نیروهای پیشمرگه، مبنی بر اینکه تاکنون هیچ تقاضایی برای کمک نظامی از ترکیه نداشته اند، کار به اینجا کشانده است که بر اثر فشارهای آمریکا حضور نیروهای حشد الشعبی در نبرد آزادسازی موصل با محدودیت بیشتری صورت گرفته است و البته از طرفی هم انتقادها از رویاهای کشورگشایانه اردوغان موجب شد تا بنعالی ییلدریم، نخست وزیر ترکیه، به طور رسمی اعلام کند که ارتش ترکیه در عملیات زمینی آزادسازی موصل شرکت نخواهد و تنها به حملات هوایی علیه داعش مانند سایر اعضای ائتلاف بین‌المللی مبارزه با داعش ادامه خواهد داد. هرچند که همین حملات هوایی نیز طی روزهای گذشته نه تنها برای نیروهای عراقی سود چندانی نداشته است، بلکه طبق اخبار واصله از عراق و به نقل از سایت‌های خبری کردهای عراقی، حملات موشکی جنگنده‌های ترکیه، صبح امروز منجر به کشته شدن چهارده نظامی پیشمرگه کرد شده است. این گونه است که سودای کشور گشایی اردوغان و بازگرداندن ترکیه به مرزهای حکومت فروپاشیده شده عثمانی، آن هم در غالب سیادت بر اهل سنت ترکیه، عراق و شامات، و دامن زدن به جنگ عقیدتی، باعث رشد فزاینده اظهارات ضد شیعی و ضد ایرانی وی شده است. اردوغان، هر چند دو روز قبل با زیرکی سخنان خود مبنی بر اینکه «موصل از نظر تاریخی به ترکیه تعلق دارد» را پس گرفت، ولی تاکید کرد که احترام به مرزهای قانونی بر قلبش فشار وارد می‌آورد. متعاقب با فشار قلبی اردوغان و به تبعیت از او، بر خباثت‌ها و فتنه‌انگیزی دولت عربستان در حمایت از تروریست‌های سوریه و عراق و تخریب نیروهای نظامی شیعه مثل حشد الشعبی و حزب الله افزوده شده است و نتیجتاً هرچند موصل در حال پاک شدن از لوث وجود داعش است اما سرعت عملیات نظامی ارتش عراق با حذف یا محدود کردن حشدالشعبی کاهش یافته است و از طرفی بر شرارت تروریست‌ها در حلب سوریه افزوده شده است.

به طور مشخص، اردوغان برای توسعه تسلط بر شمال عراق و سوریه در حال ایجاد فتنه‌های مذهبی و مدیریت این فتنه‌ها در غالب حمایت یا سرکوب تروریست‌هاست. در عراق نیروهای خود را در پایگاه بعشیقه حفظ کرده است. مساله‌ای که موجب موضع‌گیری قاطعانه ابومهدی المهندس، فرمانده نیروهای حشدالشعبی در عراق شد. المهندس عصر دیروز به نیروهای ترکیه هشدار داد که حشدالشعبی با نیروهای ترکیه (در صورت دخالت در جنگ) همچون تروریست‌های داعش برخورد خواهد داشت. این موضع‌گیری هرچند از سر غیرت به وطن و مبارزه با نفوذ بیگانگان، صورت گرفته است، اما به معنای اتلاف توان و وقت حشدالشعبی در مسیر مبارزه با داعش است. خبرها حکایت از سپردن موصل بعد از داعش به خاندان‌ نجیفی که طرفدار ترکیه و عربستان هستند، دارد که به طور طبیعی اگر موصل بدون حضور نیروهای مردمی شیعی و با فراری دادن داعش آزاد شود، نتیجه‌ای جز این نخواهد داشت. هر چند پیش‌زمینه افکار اخوانی، در شکل گیری شخصیت تمامیت‌خواه اردوغان غیر قابل تردید است اما سیاست ورزی هوشمندانه وی که به حمایت‌های آمریکا از دولت و فتنه‌انگیزی‌های او و رفع خصومت ترکیه با روسیه و برقراری روابط مسالمت آمیز با دولت ولادیمیر پوتین منجر شد، خیال وی را تا حد زیادی برای طمع ورزی در خاک سوریه و عراق راحت کرده است.