اختلاف بین مخالفان بشار اسد؛ حتی آمریکا هم قادر به رام کردن عربستان نیست!

اضطراب انتخاباتی آمریکایی‌ها از نحوه برگزاری نشست حل بحران سوریه، آن هم بعد از شکست طرح توافق آتش بس با روسیه در سوریه، بسیار مشهود بود. بی‌جهت نبود که سرگئی لاوروف قبل از برگزاری این نشست در لوزان سوئیس نسبت به تاثیرگذاری آن در روند حل بحران سوریه دلسرد بود و قبل از حضور دز لوزان اعلام کرده بود که از این مذاکرات «انتظاری نمی‌رود.» هدف اصلی این نشست که به دعوت مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و به تشویق آمریکا برگزار شد، تامین آتش بس و برقراری ثبات در سوریه و حل مساله مهم کمک‌رسانی به آوارگان و افراد غیرنظامی در مناطق درگیری به خصوص حلب بود. البته برای سیاستمداران آمریکایی این نشست میدان مهمی برای برانداز و حتی تغییر موازنه قدرت در منطقه خاورمیانه محسوب می‌شد. نحوه دعوت از کشورهای دارای نفوذ در جنگ‌های داخلی سوریه که اکنون به یک جنگ جهانی کوچک شباهت دارد نیز در نوع خود جالب توجه بود. دعوت از ایران در آخرین لحظات برای شرکت در این نشست، حکایت از این داشت که دیگر آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها توان انکار نقش تاثیرگذار ایران، به عنوان فرمانده اصلی محور مقاومت در منطقه را ندارند. عراق و مصر هم دعوت شدند تا در کنار روسیه (رقیب اصلی آمریکایی‌ها)، ترکیه، عربستان سعودی، اردن و قطر، خیال آمریکا از حضور همه دوستان و دشمنانش در میدان جنگ سوریه راحت شود.

کشمکش ناکامی‌های توافق قبلی آمریکا و روسیه درباره آتش بس در سوریه، سایه سنگین اختلاف نظرها درباره حمایت از برخی گروه‌های تروریستی، تقسیم تروریست‌های معارض به میانه رو و تندرو، حمایت‌های پیدا و پنهان آمریکا، ترکیه و عربستان از برخی گروه‌های تروریستی و سهم‌خواهی آمریکایی‌ها در کارزار سوریه، همه و همه موجب بی‌نتیجه ماندن نشست لوزان و تبدیل آن به دوقطبی کشورهای حاضر در جنگ داخلی سوریه، در حمایت از دولت بشار اسد یا حمایت از تروریست‌های سوری شد. روسیه که با مدیریت ولادیمیر پوتین در بحران سوریه به قدرت منطقه‌ای خود افزوده است و قویاً به فکر تثبیت قدرت نظامی خود در سوریه و تقویت پایگاه‌های نظامی خود در آن کشور (و حتی ایجاد این پایگاه‌ها در خاک مصر) افتاده است، به همراه ایران و عراق به نوعی تبدیل به یک قطب نشست حل بحران سوریه شدند و در قطب دیگر آمریکا به خیال خام حمایت ترکیه و عربستان از طرح‌های ضعیفش درباره صلح و آتش بس در سوریه قرار داشتند. آمریکا و سایر قدرت‌های مطقه‌ای در قالب این دو قطب به فکر تغییر موازنه قدرت در منطقه به چهار ساعت و نیم گفتگو در لوزان نشستند. البته آن‌چه در این دوقطبی واضح است، وجود اختلاف در قطب مخالف ادامه حیات دولت بشار اسد است. اختلاف آمریکا با ترکیه درباره حمایت از استقلال کردهای سوریه و حق جنگ آن‌ها با داعش (به زعم آمریکایی‌ها) بعید است که این دو کشور را درباره سوریه به نقطه نظر مشترک برساند. آمریکا کردهای سوریه را برای مبارزه با داعش تشویق می‌کند، اما ترکیه این گروه را شاخه‌ای از کردهای جدایی‌طلبِ حزب پ.ک.ک معرفی می‌داند و همواره درصدد سرکوب کردهای سوریه است و بارها این موضوع در میدان درگیری ثابت شده است که اردوغان فرقی بین کردهای سوریه و داعش نمی‌بیند. به این موضوع، تنش حمایت آشکار عربستان از گروه‌های تروریستی فعال در سوریه و سایر کشورهای دنیا و همینطور تصویب قانون جدید در مجلس آمریکا که اجازه شکایت از قربانیان حادثه 11 سپتامبر از دولت عربستان را به خانواده‌های قربانیان می‌دهد، را هم باید اضافه کرد.

حال تا حدی واضح است که چرا مذاکرات حل بحران سوریه در شهر لوزان سوئیس بدون حتی قرائت یک بیانیه یا برگزاری نشست خبری و تنها با اعلام خبر برگزاری نشست‌های بعدی پیرامون بحران سوریه به پایان رسید. واکنش وزرای خارجه کشورهای حاضر در این نشست، بعد از پایان جلسه چهار ساعته هم چندان چنگی به دل نمی‌زد. جان کری، وزیر خارجه آمریکا، صرفاً تاکید کرد که مذاکرات «سازنده» بود و طرف‌های شرکت کننده به صورت شفاف مواضع خود را اعلام کردند. هیأت عربستانی شرکت کننده در نشست لوزان گفت که نتایج قابل ملاحظه‌ای در این نشست حاصل نشد. شاید تنها نقطه برجسته نشست لوزان سخنان مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه و البته بیانیه وزارت خارجه روسیه بود که هر دو کشور با موضعگیری شفاف، به ادامه مبارزه با گروه تروریستی جبهه النصره تاکید کردند. چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه تاکید داشت که حساب جبهه النصره از سایر گروهای معارض در سوریه جداست و لازم است برای انتقال کمک‌های انسان‌دوستانه به غیرنظامیان در شهر حلب، تروریست‌های جبهه النصره این شهر را ترک کنند. وزارت خارجه روسیه هم در اظهار نظری مشابه تاکید کرد که روسیه همچنان به نبرد برای از بین بردن گروه تروریستی جبهه النصره ادامه خواهد داد. در این بین، دولت سوریه ابراز امیدواری کرد که احتمالا طرف‌های شرکت کننده در این نشست به اجماع خوبی درباره آینده سوریه و نتایجی پیرامون برقراری آتش بس در کشورشان رسیده باشند. حسین جابری انصاری، معاون عربی و آفریقایی وزارت خارجه کشورمان هم در گزارشی تصریح کرد که در این مذاکرات درباره عوامل برهم خوردن آتش‌بس قبلی وهمینطور موضوع تفکیک بین گروه‌های تروریستی به ویژه جبهه النصره و داعش از سایر گروه‌های معارض سوری پرداخته شده است.

خلاصه کلام آن که، مذاکرات نشست حل بحران سوریه و برقراری آتش بس در این کشور در لوزان سوئیس بین نُه کشور دخیل در این بحران بدون هرگونه دستاورد جدید به پایان رسید. شاید سوال اصلی این باشد که آیا در وضعیت فعلی، حل بحران سوریه در پشت میزها ممکن است؟ یا باید برای پایان این بحران ویران‌گر در صحنه نبرد به ائتلاف سیاسی و نظامی رو آورد؟ آیا حمایت از تروریست‌ها و تضعیف بشار اسد برای تغییر موازنه قدرت در منطقه به نفع آمریکا و حامیانش، دلیل عدم وجود اراده لازم برای ایجاد یک ائتلاف سازنده نیست؟