۴+۴ در لوزان؛ پیروزی دیپلماسی ایران

خبرگزاری تسنیم: ناصر قندیل در مقاله امروز خود در روزنامه البناء لبنان به مذاکرات ایران درباره برنامه هسته ای با گروه 1+5 اشاره کرد و نوشت: ایران از چارچوب1+5 الهام گرفت و شرطی را برای حضور خود در نشست لوزان مطرح کرد. ایران این شرط را مطرح کرد که مصر و عراق نیز به فهرست دعوت شدگان به نشست لوزان درباره سوریه اضافه شوند زیرا از یک سو عراق مهمترین همسایه عرب سوریه است و هر دو در جنگ علیه تروریسم با هم شریک هستند و از سوی دیگر، مصر بزرگترین کشور عربی به شمار می رود. وی با یادآوری تاریخی از مذکرات هسته ای ایران و غرب و در نهایت شکل گیری پنج بعلاوه یک نوشت: این چارچوب ایجاد شد و مهلت مذاکرات یکساله تعیین گردید که دوبار به شکست انجامید. ایران توسعه برنامه هسته ای و دستگاههای سانتریفیوژ خود را کامل کرد و مدت مذاکرات هفت ماه تمدید شد و در نهایت با امضای تفاهم نامه ای به پایان راه خود رسید. این نویسنده نوشت: با ورود فاکتور زمان، وضعیت در سوریه به مرحله ای رسید که مشابه مرحله ای بود که پرونده هسته ای ایران به آن رسید. فاکتور زمان غربیها و کشورهای عرب حوزه خلیج فارس را به سوی محاسبه خطرات پشت کردن به اوضاع (سوریه) - در سایه نبود توانی برای قرار دادن جدی جایگزین نظامی روی میز- سوق داد. وی با اشاره به عملیات موفقیت آمیز ارتش سوریه و هم پیمانانش بویژه در شهر حلب و تشدید محاصره تروریست ها نوشت: باید در نظر داشت که چاقوی نظامی به گردن گروههای مسلح مورد حمایت مالی عربستان و ترکیه و قطر خصوصا در شرق حلب نزدیک می شود. شهر حلب از اهمیت راهبردی و نمادین در قلب جنگ سوریه برخوردار است. این امر علاوه بر وضعیت دشواری است که در انتظار گروههای مسلح در جنوب سوریه و مرکز آن است و مواضع آنها پی در پی فرومی پاشد. در سایه این شرایط، دیپلماسی ایران با بینش و درایت با دعوت برای شرکت در نشست لوزان برخورد کرد. بینش و درایتی که نشات گرفته از تجربه طولانی هنر مذاکره از یک سو و درک موازین قوا از سوی دیگر است. ایران محاسبات خود را در مقابله با عربستان و بی طرف کردن ترکیه و قطر و تشویق آنها به ایفای نقشی میانی چید تا اینکه روسیه در مقابل آمریکا قرار بگیرد یا هر دو با یکدیگر به عنوان مدیر مذاکرات توافق کرده و ایفای نقش کنند. وقتی عربستان و قطر و ترکیه به نشست مشترک شورای همکاری خلیج فارس دعوت شدند و موضع شدیدی در قبال اوضاع در سوریه و موضع خصمانه ای در قبال ایران گرفتند؛ دستگاه دیپلماسی ایران تصمیم خود برای تحریم نشست لوزان را پیش روی آمریکا و ترکیه و عربستان و قطر قرار داد چرا که ایران می داند که این نشست در نبودش، ارزش خودش را از دست می دهد و نیمی از (اعضای )آن مصصم به گردهم آوردن تهران با ریاض خواه درخصوص اوضاع سوریه یا سایر پرونده های درگیری در منطقه هستند. ایران از چارچوب پنج بعلاوه یک الهام گرفت و شرطی را برای بازگشت به مشارکت در نشست لوزان مطرح کرد. این کشور شرط کرد که مصر و عراق به فهرست دعوت شدگان به نشست افزوده شوند زیرا دلایل مشارکت آنها بسیار بیشتر از دلایل مشارکت دیگران است. عراق مهمترین همسایه عربی سوریه و شریک این کشور در مبارزه با تروریسم است و مصر بزرگترین کشور عربی به شمار می رود که صاحب ابتکار عمل گردهم آوردن معارضان (سوری) در قاهره قبل از ابتکار عربستان (برای گردهم آوردن معارضان سوری مورد حمایت خود) در ریاض بود. عراق و مصر ارزش افزوده خودشان را دارند زیرا در تیم ترکیه و عربستان نیستند و درحالی که قطر برای تکمیل زینتی کشورهای عرب حوزه خلیج فارس - به عنوان میانجیگر علنی با گروه القاعده- دعوت شده است؛ دعوت مصر نیز باعث نارضایتی عربستان و ترکیه شده است. مصر با ترکیه آشتی نکرده است و آن را خطری برای امنیت خود می داند. قاهره از ریاض دور می شود و شکاف و جدایی سیاسی و مالی بین آنها بروز می کند. علت این امر هم در اقدام مصر در اتخاذ سیاستی مستقل در قبال سوریه است. این سیاست با حضور رئیس جمهور مصر در نشست شورای امنیت و سخنان او درباره رابطه مصر با دو طرف درگیری در سوریه یعنی دولت و معارضان و نیز دعوت مصر برای نمایندگی متوازن و فراگیر معارضان از طریق اجلاس قاهره نمود عملی یافت. اوج این سیاست در رای مصر به پیش نویس قطعنامه اخیر روسیه درباره سوریه بود که خشم سعودیها را برانگیخت. عراق نیز گامی را در رویارویی با سیاست های عربستان و ترکیه برداشت. حجم عراق و حجم مصر در چشمان روسها و آمریکایی ها کمتر از حجم ترکیه و عربستان نیست. ایران میز مذاکرات را مهندسی کرد؛ به این گونه که روسیه و آمریکا به علت تعادل و تفاهم خود وزن یکدیگر را خنثی می کنند و ایران مذاکره را بین خود و عربستان محدود می کند و عراق یار و یاور موضع ایران و قطر یار و یاور موضع عربستان می شود؛ با این تفاوت که بین قدرت و توان و اهمیت آنها تفاوت وجود دارد. در این میان، ترکیه و مصر برای ایفای نقشی میانی رقابت می کنند. اگر ترکیه جانبداری خود از عربستان را اعلام کند، مصر جایزه بازیگر میانی را از آن خود می کند و اگر عاقلانه رفتار کنند؛ مصر و ترکیه با هم نقش بازیگر میانی را می برند. لذا مذاکره بین روسیه و آمریکا و ایران و سعودیها خواهد بود و در مقابل چهار کشور دیگر یعنی ترکیه و مصر و عراق و قطر نقش هایی را ایفا خواهند کرد. از این رو که محاسبات ایران براساس دقت و درایت و بینش استوار است، واشنگتن با شرط ایران موافقت و مسکو به طور قطع استقبال کرد و اینگونه 4+4 متولد شد که به عنوان یک پیروزی دیپلماتیک برای ایران به شمار می رود که می تواند به چارچوبی برای بحران های منطقه و حل و فصل آن تبدیل شود. گروه پنج بعلاوه یک به یک چارچوب برای بحران های بین المللی تبدیل شد و نه فقط پرونده هسته ای ایران. جلسه 1+5 مرجع نظم جدید جهانی را به همراه ایران تشکیل می دهد و نشست 4+4 مرجع نظم منطقه ای جدید به همراه سوریه را ایجاد می کند.