در چه صورت میان ایران و عربستان جنگ رخ می‌دهد؟

تابناک: مقامات سیاسی و نظامی عربستان سعودی، در پرده دیگری از مجموعه برنامه های تنش زای خود، از روز سه شنبه هفته جاری، مانور نظامی غیرمنتظره ای در آب های خلیج فارس و تنگه هرمز برگزار کردند؛ مانوری که از چرایی انجام تا پیامدهای احتمالی آن با ابهام هایی رو به روست و برخی کارشناسان اقداماتی از این دست توسط عربستان را میل آنها به جنگ افروزی و ایجاد ناامنی در منطقه می دانند.

از جمله ابهام هایی که در رابطه با مانور نظامی عربستان در تنگه هرمز می توان به آنها اشاره کرد، مواردی نظیر انگیزه این کشور از مانور مذکور، امکان سنجی برگزاری این مانور از منظر حقوقی و جغرافیایی، پیامدهای اجرا و نیز عکس العمل شایسته ایران در برابر این اقدام است. در همین رابطه، دکتر حسین ربیعی، متخصص مسائل ژئوپلیتیک خلیج فارس و عضو هیأت علمی دانشگاه خوارزمی به «تابناک» گفت: برگزاری مانور نظامی در تنگه های بین المللی اگر ممنوع هم نباشد تا حدود زیادی تقبیح شده و در کل در صحنه بین الملل به دلیل اینکه حقوق کشورهای ساحلی را زیر سئوال می برد، اقدام مطلوب و دوستانه ای تعریف نمی شود، به ویژه در تنگه هرمز که عرض کمی دارد و محل تردد کشتی های باری بین المللی نیز هست. ربیعی ادامه داد: نکته دیگری که در مورد مانور نظامی عربستان در تنگه هرمز باید گفت اینکه کشوری در این منطقه به برگزاری مانور پرداخته که خود در این منطقه ساحل ندارد و به عبارتی یک کشور خارجی محسوب می شود. عضو هیأت علمی دانشگاه خوارزمی تهران در مورد رفتار سیاسی نظامی عربستان در منطقه در سال های اخیر اضافه کرد: اگر به مجموعه رفتارهای عربستان در سال های گذشته در منطقه توجه کنیم، می بینیم که مقامات سیاسی این کشور، چند سالی است با دخالت نظامی در یمن، سوریه، بحرین بر آتش جنگ و نا امنی منطقه دمیده اند و سیاست تنش زایی را دنبال می کنند. عربستان در برابر ایران نیز رفتار مقابله جویانه در پیش گرفته است، به گونه ای که اگر ایران هم می خواست همانند عربستان رفتار کند، قطعاً میان دو کشور جنگ نظامی شکل گرفته بود. اما تا کنون رفتار ایران در قبال عربستان، مبتنی بر خویشتن داری بوده و این خویشتن داری از شکل گیری جنگ میان ایران و عربستان جلوگیری کرده است. این استاد دانشگاه در مورد مانور نظامی عربستان در خلیج فارس ادامه داد: عربستان در ماه های گذشته کمی از حجم رفتار تنش زای خود علیه ایران کم کرده و وزیر امور خارجه این کشور به تلاش در برخی اظهارات به قدرت و تمدن ایران اشاره کرده بود که این امید را ایجاد کرد تا روابط به سمت بهبود پیش رود، ولی این مانور نظامی بر خلاف آن اظهارات رخ داده است و باید دید چه زمانی آنها برای انجام این مانور برنامه ریزی کرده بودند. استاد جغرافیای سیاسی دانشگاه خوارزمی دانشگاه خوارزمی در پاسخ به سؤال در مورد تفاهم نامه ایران و عمان برای تأمین امنیت تنگه هرمز به صورت مشترک و آسیب این مانور به امنیت تنگه که احتمالاً نیاز به واکنش ایران دارد، افزود: در وهله اول باید ارزیابی کرد، آیا این مانور مخل امنیت ایران بوده و تهدیدی متوجه منافع ایران کرده است یا خیر؟ اگر چنین نباشد دخالت ایران به صلاح نیست. دقت داشته باشید که تردد کشتی های بین المللی که مشمول عبور بی ضرر هستند از دو کانال مشخص انجام می شود و ربطی به همه تنگه ندارد. اگر اقدام عربستان در نزدیکی طرح های تفکیک تردد و جابجایی کشتی باشد، می توان مدعی شد عبور بی ضرر کشتی ها را تهدید کرده است. ربیعی در همین رابطه افزود: اگر مانور نظامی عربستان در آبهای عمان انجام شده باشد به ایران ارتباطی ندارد و ما نمی توانیم کاری بکنیم. این استاد دانشگاه در پاسخ به سؤالی در مورد چرایی همکاری عمان با عربستان در این مانور بر خلاف روابط دوستانه با ایران گفت: به هر ترتیب، عمان یک کشور عربی و عضو شورای همکاری خلیج فارس است و باید توجه کنیم که اگر عمان رابطه خوبی با ایران دارد، معنایش این نیست که عمان با عربستان رابطه بدی دارد و عمان هیچ گاه دوستان عربش تنها نخواهد گذاشت. این متخصص مسائل ژئوپلیتیک خلیج فارس در مورد رفتار شایسته ایران در برابر این اقدام عربستان، عنوان کرد: اگر مطابق قوانین بین المللی، مانور نظامی عربستانی ها، آسیب یا تهدیدی متوجه ایران بوده باشد، ایران می تواند به آن اعتراض کند. اما اگر چنین نباشد، بر اساس قوانین بین المللی، اعتراض ایران اثری نخواهد داشت و در این حالت بهتر است ایران اقدامی صورت ندهد، چرا که ایران خود نیز بارها در تنگه هرمز به برگزاری مانور نظامی مبادرت کرده و دیگر کشورها به این موضوع اعتراض نکرده اند. ربیعی در پایان گفت: در مجموع من احساس می کنم عربستان در شرایط حاضر بیشتر از آنکه بخواهد تهدیدی برای دیگران ایجاد کند، به دنبال خودنمایی است و این رفتار آنها را باید بیشتر به حساب ابراز وجودشان گذاشت و به آن اعتنا نکرد. برابر آنچه آمد، می توان از اقدام عربستان در برگزاری مانور نظامی در تنگه هرمز که به استناد اینکه این کشور در مجموع یک کشور فعال دریایی نیست، در منطقه برگزاری مانور ساحل ندارد، برگزاری مانور نظامی در تنگه ها اقدام تقبیح شده ای است و اینکه عربستان با دیگر کشور ساحلی تنگه یعنی عمان رابطه خوبی دارد، نتیجه گرفت تنها هدف آن ها از این اقدام دنبال کردن سیاست های تنش زایی علیه ایران است که نیازمند پاسخ هوشمندانه و بموقع ایران در آینده نزدیک است.