عطوان: بحران در روابط ترکیه و آمریکا به اوج خود رسید

خبرگزاری تسنیم: روزنامه الکترونیکی «رأی‌الیوم» در مقاله‌ای در ستون «سخن سردبیر» به ‌قلم «عبدالباری عطوان» تحلیلگر مطرح جهان عرب نوشت: بحران فزاینده‌ای در روابط ترکیه و آمریکا وجود دارد که روز چهارشنبه به اوج خود رسید؛ آن هنگام که «سلیمان صویلو» وزیر کشور ترکیه اظهارات «جان باس» سفیر آمریکا در آنکارا، که در آن از انتخاب 28 شهردار جدید در سرتاسر این کشور انتقاد کرده بود را محکوم کرد و این انتقاد توسط سفیر را عبور از حد و مرزش و رفتاری غیرقابل قبول در قبال ترکیه و دولت و ملت آن قلمداد کرد. برکناری شهردارها، هزاران قاضی، فرمانده و سرباز و نیز بازداشت روزنامه‌نگاران این روزها به امری عادی در ترکیه تبدیل شده است؛ زیرا دولت ترکیه سیاست «پاک‌سازی» موسسات دولتی و بدنه آنها را از هر شخصی که در وابستگی‌اش تردید داشته باشد یا با «فتح‌الله گولن» روحانی ترک‌تبار مقیم آمریکا و متهمِ ردیف اول کودتای نظامی نافرجان در ارتباط باشد را در پیش گرفته است. به نظر آقای صویلو، انتقاد سفیر آمریکا از حملات «پاک‌سازی» عبور از حد و مرز و نیز رفتاری خیلی مغرورانه است در حالی‌که این سفیر به مرز اخراجش از ترکیه یا درخواست از کشورش برای احضارش نرسیده است. او فقط به این سخن بسنده کرد که کشورهای بزرگی مانند آمریکا نباید اشخاص کوچکی را به عنوان سفیران‌شان در کشورهای قدرتمند مانند ترکیه تعیین کنند. روزنامه آمریکایی «واشنگتن پست» در گزارشی این بحران در روابط آمریکا و ترکیه را برجسته کرد. این روزنامه فاش کرد «باراک اوباما» رئیس‌جمهوری آمریکا از تیم امنیت ملی‌اش خواسته است که نشستی فوق‌العاده برای بررسی تحولات ترکیه برگزار کنند، همچنین اوباما نشست مشابهی را با مشاوران سیاست خارجی خود تشکیل داد. این نشانه‌ها چه مفهومی دارند؟ آیا می‌توان چنین نتتیجه‌گیری کرد که این دو کشور هم‌پیمان طی روزها یا هفته‌های آینده به سمت رویارویی پیش می‌روند؟ رویارویی بعید نیست؛ چرا که آمریکا از همگرایی فزاینده روسیه و ترکیه، که به درجه هماهنگی کامل در سوریه رسیده، احساس نارضایتی می‌کند. در حالی‌که ترکیه همچنان عضو پیمان «ناتو» است و تصور می‌شد که به رهبر این پیمان، یعنی آمریکا، بسیار نزدیک‌تر و به سیاست‌های آن بیشتر پایبند باشد ولی وضعیت، دیگر این‌چنین نیست. در مقابل، ترکیه بر این باور است که این خود آمریکاست که معیارهای دوستی و ائتلاف را نقض کرد آن زمانی‌که از گولن، که در «پنسیلوانیا» اقامت دارد، حمایت و پشتیبانی کرد و در تحویلش به ترکیه وقت‌کشی کرده و دولت آن به دست داشتن در کودتای اخیر متهم است. علاوه بر آن، «رجب طیب اردوغان» رئیس‌جمهوری ترکیه به دلیل حمایت آمریکا از دشمنانش یعنی کُردها به‌ویژه حزب «اتحاد دموکراتیک سوریه» و «نیروهای سوریه دموکراتیک»، که عمدتا کُرد هستند، احساس خشم شدیدی می‌کند. بوی یک «آش غربی» برای بی‌ثبات کردن ترکیه و دولت رجب طیب اردوغان به مشام‌مان می‌رسد آن هم به بهانه‌های متعدد که بارزترین آن کاهش آزادی‌ها، عقب‌گرد شدن دموکراسی در ترکیه به نفع دیکتاتوری و نظام مشت آهنین و بستن دهان‌های مخالفان و انداختن آنها در زندان‌ها و بازداشتگاه‌ها. اتفاقی نیست که سفارت انگلیس در آنکارا اعلام می‌کند که درهایش را از روز جمعه می‌بندد و آلمان نیز خدمات کنسولگری‌‌های خود را به پایین‌تر سطح کاهش دهد و مدارس و مراکز فرهنگی و کنسولگری‌های خود در سرتاسر ترکیه را تعطیل کند. تعجب نمی‌کنیم اگر سفارت‌خانه‌های کشورهای اروپایی دیگر به همین تدابیر را تحت عنوان«دلایل امنیتی» روی بیاورند. بسته شدن سفارتخانه‌ها و کاهش فعالیت‌های کنسولگری به معنای رساندن این پیام به تمامی جهانیان است: «ترکیه، دیگر امن نیست و به سمت آشوب‌ها و انفجارهای تروریستی پیش می‌رود که تهدیدی برای جان گردشگران و تاجرانی است که می‌خواهند به این کشور سفر کنند». به نظر می‌رسد آشتی روسیه و ترکیه برای آمریکا و اروپا خط قرمز باشد و چه‌بسا این خط، قرمزتر نیز شود اگر گزارش‌های خبری، که از گفت‌و‌گوی مخفیانه و شتابنده میان رهبران ترکیه و همتاهای سوری‌اش در دمشق مورد تایید قرار گیرد. انتقال ترکیه به محور سوریه، ایران و روسیه ضربه‌ای کشنده به پیمان ناتو و استراتژی آمریکا در خارومیانه محسوب می‌شود. روابط ترکیه و آمریکا به سمت بدتر شدن می‍رود و امکان اصلاح آن، اگر نگوییم وجود ندارد، به نظر محدود است. فعال‌سازی برگه برنده کُردها علیه دولت ترکیه یکی از احتمال‌های قوی است و این یعنی گسترش آشوب‌ها و انفجارها برای ایجاد بی‌ثباتی در داخل ترکیه. بسته شدن سفارتخانه‌ها در آنکار برای دولت ترکیه «بدیمن» و هشداری درباره موجی از انفجارها، تحریم‌های اقتصادی و سیاسی مستقیم و غیرمستقیم و تضعیف تمامی دستاوردهایی است که حزب«عدالت و توسعه» طی مدت 13 سال از حاکمیتش محقق ساخته است. این تدابیر همچنین هشداری درباره بازگرداندن این کشور به وضعیت سابق یعنی فروپاشی اقتصادی، بدهی‌ها، تورم و جنگ داخلی است.