سرویس بین‌الملل فردا: روزنامه «نیویورک تایمز» در مقاله‌ای تحقیقاتی به روند پیدایش وهابیت و نزدیکی این تفکر افراطی با تروریسم پرداخت و گفت: عربستان آتش تروریسم را در جهان شعله‌ور کرده است.
«اسکات شین» خبرنگار حوزه امنیت نیویورک‌تایمز، ایدئولوژی وهابیت در عربستان سعودی را مورد بررسی قرار داد و از نزدیکی بین وهابیت و تحرکات افراطی در جهان سخن گفت. این نویسنده پس از نوشتن مقاله 15 صفحه‌ای خود به این نتیجه رسید که ایجاد اصلاحات و تغییرات اساسی در تفکر وهابیت کاری بس دشوار و پیچیده است.
این مقاله با عنوان «عربستان و افراط گرایی... آتش افروزان و آتش نشانان»در خصوص نقش ریاض در حمایت از افراط‌گرایی جهانی گفت: مسأله خیلی ساده است نظام سعودی مسؤول اصلی صدور وهابیت در جهان است و این ایدئولوژی همواره در نشر افراط، خشونت، و تروریسم سهیم بوده است.
در این گزارش، با مطلب مهم دیگری مواجه می‌شویم که حاکی از اذعان جهان غرب به ارتباط نزدیک بین اقدامات تروریستی داعش با تفکر وهابیت است.
پیدایش وهابیت در عربستان سعودی
اسکات شین نویسنده این مقاله، سؤال می‌کند چرا عربستان نمی‌تواند خود را از تفکر وهابیت -که اغلب کشورهای جهان از آن تحت عنوان تفکری منفور یاد می‌کنند- رهایی بخشد؟ وی در پاسخ می‌گوید بخشی از این امر به سال (1744) باز می‌گردد که «محمدبن عبدالوهاب» بنیان‌گذار وهابیت از «محمدبن سعود» که رهبری قبیله‌ای بود حمایت کرد و منجر به بستن پیمان مشترک‌المنافع دوجانبه شد. براین اساس، رهبر سعودی موظف به دفاع نظامی از محمدبن عبدالوهاب بود و در مقابل خانواده سلطنتی نیز توسط یکی از تندروترین رهبران دینی وهابیت مورد حمایت قرار گرفتند.
اسکات در ادامه به کشف ذخایر نفتی عربستان در دهه‌های اخیر اشاره می‌کند و می‌گوید: سود به دست آمده از فروش نفت در ایجاد یک نظام اجتماعی - اقتصادی در عربستان سهیم بوده و علاوه بر آن درآمدهای هنگفتی را در اختیار مؤسسه‌های دینی وهابیت قرار داد تا از آن برای نشر ایدئولوژی افراطی خود استفاده کنند.
این نویسنده در ادامه می‌گوید در طی چهار دهه اخیر یعنی از سال (1964) به بعد، عربستان موفق شده است در بسیاری از کشورها 1359 مسجد، 210 مرکزتحقیقاتی، 202 دانشگاه و 2000 مدرسه احداث کند.
جنبش تبلیغاتی وهابیت در عربستان سعودی
اسکات شین در مقاله خود از اصطلاح «جنبش تبلیغاتی عربستان» استفاده می‌کند و ابزارهای مختلف رژیم ریاض را در جهت نشر تفکر وهابیت در سطح جهان به تصویر می‌کشد. وی ضمن تأکید بر امتداد این تفکر به تمامی کشورها گفت: «مسجد گوتنبرگ» سوئد، «مسجد ملک فیصل» در چاد، «مسجد ملک فهد» نیویورک و همچنین «مسجد مرکزی سئول» در کره جنوبی تحت تأثیر ایدئولوژی وهابیت هستند.
شین در ادامه گفت وهابیت توسط رژیم آل سعود، خانواده سلطنتی، سازمان‌های خیریه و انجمن‌های زیر نظر عربستان حمایت می‌شود.
نیویورک تایمز در این باره تصریح کرد: حمایت مالی عربستان از پروژه‌های مطالعاتی، مؤسسات تحقیقاتی و پژوهشکده‌های دانشگاه‌های آمریکا در جلوگیری انتقاد از رژیم ریاض بسیار مؤثر بوده است.
اما در مورد تأثیر تبلیغات وهابیت بر جهان، نویسنده به یک نتیجه کلی رسید که حاکی از تأثیر این ایدئولوژی بر فرهنگ و سنت‌های دینی ده‌ها کشور جهان است که البته میزان نفوذ آن تا حدی بستگی به شرایط جوامع دارد. به عنوان مثال آموزه‌های دینی وهابیت در عربستان فرهنگ اندونزی را به سمت شیوه‌های افراط‌گری تغییر داده است و همینطور حمایت مالی این کشور و نشر وهابیت در کشورهایی مانند پاکستان و نیجریه، منجر به تشدید اختلافات دینی- مذهبی شده است.
اسکات شین در ادامه می‌گوید داعش در ایدئولوژی خود از کتب آموزشی مدارس عربستان استفاده می‌کند.
این نویسنده در خصوص نقش آمریکا در حمایت از تروریسم می‌گوید: در سال 1980 عربستان و آمریکا در جهت حمایت مالی از نیروهای موسوم به «مجاهدین» در افغانستان همکاری داشته‌اند و همچنین واشنگتن مبالغی بالغ بر 50 میلیون دلار از سال 1986 تا 1992 برای پروژه موسوم به طرح «محو بی‌سوادی جهادی» هزینه کرده است، که این طرح شامل چاپ کتاب‌هایی برای کودکان و جوانان افغان بود که آنها را به خشونت علیه «کافران غیرمسلمان» نظیر نظامیان شوروی تشویق می‌کرد.
با وجود این، نویسنده سعی در کاهش نقش آمریکا در حمایت از تروریسم در سال‌های اخیر را دارد و مدعی شده است آمریکا موضع خود را پس از حادثه یازدهم سبتامبر 2011 تغییر داده است. وی می‌گوید عربستان در حمایت از تروریسم همچنان پررنگ عمل می‌کند و در خصوص سیاست نرم آمریکا در قبال عربستان سعودی گفت: مقامات آمریکایی شیوه‌های آرام و نرم را برای فشار بر همتای خود در ریاض به کار می‌برند زیرا نفت و همینطور همکاری اطلاعاتی این کشور برای واشنگتن بسیار حائز اهمیت است.
آیا ایجاد اصلاحات و تغییرات در عربستان و ایدئولوژی وهابیت ممکن است؟
نیویورک تایمز در این باره می‌گوید: نظام سعودی با بکارگیری کارشناسان تبلیغاتی امریکایی به منظور مقابله با گزارش‌های انتقادی غرب علیه وهابیت، در پی خنثی کردن مواضع خصمانه جهان غرب است. شین در ادامه تأکید می‌کند نه کارشناسان تبلیغاتی و نه دیگران می‌توانند ایدئولوژی که عربستان بر پایه آن بنا شده را تغییر دهند زیرا از بین بردن سنت‌های موروث سخت و دشوار است.
دیدگاه تان را بنویسید