آیا عراق پس از داعش درگیر فتنه تجزیه‌طلبی می‌شود؟

سرویس بین‌الملل فردا: خبرگزاری « المانیتور »، در مقاله‌ای نوشت ریاض و آنکارا برای تشکیل اقلیم سنی در عراق خیز برداشته‌اند. «عدنان ابوزید»، نویسنده این مقاله به نقل از رهبران سیاسی عراق، نوشته است: «حشدالشعبی» حافظ یکپارچگی عراق است و در جهت خنثی کردن تحرکات تجزیه‌طلبانه داخلی و خارجی تلاش می‌کند .

ائتلاف‌های سنی عراق، در تلاش هستند تا از هم‌اکنون سرنوشت جامعه سنی را پس از شکست گروه تروریستی «داعش» مشخص کنند. این ائتلاف‌ها در جهت تشکیل شورایی از رهبران سنی این کشور و آماده‌سازی قانونی کلی برای این شورا، با همدیگر به بحث و تبادل نظر نشسته‌اند .

مردم عراق، در انتظار مرحله پس از آزادسازی عراق از تروریست‌های داعش هستند که آیا این مرحله‌ واپسین داعش، وحدت و ثبات را به دنبال خواهد داشت یا مرحله‌ای توأم با تنش است که منجر به ایجاد مناطق مختلف در عراق می‌شود .

علیرغم اینکه نیروهای ائتلاف سنی، در بیانیه‌های رسمی خود بصورت صریح به تشکیل اقلیم سنی اشاره نکرده‌اند، ولی رسانه‌های مختلف عراقی از این اقدام آنها برای تشکیل شورا به عنوان گامی مهم برای احیای پروژه طرح ایجاد اقلیم مجزا تعبیر می‌کنند که استان‌های عرب سنی‌نشین مانند صلاح‌الدین،کرکوک و دیالی را شامل می‌شود .

« احمدالجبوری»،استان‌دار صلاح‌الدین به رسانه‌های خبری از وجود تحرکات برخی سیاست‌مداران، برای ایجاد یک منطقه سنی در عراق خبر داد .

«هشام سهیل» نماینده شیعی وابسته به فراکسیون «دولت قانون» در گفتگو با خبرگزاری مانیتور گفت: ائتلاف‌های سنی به سوی طرح فدرالیسم در عراق گام برمی‌دارند که این امر به نفع وحدت و یگپارچگی کشور نیست. وی در ادامه گفت تشکیل این شورا به معنی آمادگی رهبران عرب سنی جهت از بین بردن اختلافات بین خودشان، شیوخ عشائر و رهبران دینی و همینطور عملی کردن طرح تشکیل مناطق است .

در بین این دیدگاه‌های متفاوت و ضد و نقیض در خصوص آینده عراق، این سؤال مطرح می‌شود که آیا پس از شکست داعش احتمال ایجاد منطقه سنی مانند اقلیم نیمه مستقل کردستان در شمال عراق وجود دارد؟! و چگونه این مناطق در صورت استقلال و جدایی از حکومت بغداد، می‌توانند خود را به خودی خود تأمین کنند زیرا در صورت عملی شدن این طرح، یقینا منابع و بودجه‌ای از سوی حکومت مرکزی در بغداد دیگر به آنها تعلق نخواهد گرفت .

پاسخ به این سؤال نزد کسانی است که در تلاش مستمر برای تشکیل منطقه‌ای سنی در عراق هستند و یقین دارند کشورهایی مانند ترکیه و عربستان سعودی طرح ایجاد منطقه‌ای سنی در عراق را حمایت می‌کنند .

براین اساس، بسیاری از رهبران سیاسی سنی عرب و شیوخ عشائر از هم‌اکنون برای قطع ارتباط با حکومت مرکزی در بغداد و مرحله پس از داعش خود را آماده می‌کنند. این درحالی‌ست که ائتلاف‌های شیعه با طرحهایی بویژه پروژه ایجاد منطقه سنی که منجر به تضعیف حکومت مرکزی می‌شود، به شدت مخالف هستند. همانطور که «مقتدی صدر» رهبر جریان صدر در نوامبر 2015 از امتناعش با تجزیه عراق در رسانه‌ها سخن گفت. «صدرالدین القبانجی» امام جمعه نجف اشرف نیز در دسامبر 2015 با طرح ایجاد منطقه سنی به شدت اعتراض کرد .

باید گفت پروژه ایجاد مناطق در عراق که در نشست‌ها و گفتگوهای سیاسی مطرح می‌شود منوط به قدرت فعلی نیروها و ائتلاف‌ها برای مواجه با داعش در خاک عراق است، که بارزترین آنها «حشدالشعبی» است و اکثریت آنها شیعه هستند. حشد الشعبی معتقد است که مناطق سنی وسیله‌ای اجاره‌ای نیستند و کسانی که این مناطق را آزاد می‌کنند باید در این زمینه شایستگی کافی داشته باشند و بتوانند نقش مهمی را در آینده آن ایفا کنند. طبق گفته‌های «علی مومن» پژوهشگر متخصص جنبش‌های اسلامی در عراق، حشد الشعبی برای حفظ وحدت و یکپارچگی عراق و همچنین مقابله با نیروهای متمایل به تجزیه عراق ایستادگی می‌کند .

شرط شایستگی و استحقاق برای فعالیت در آزادسازی مناطق سنی که ائتلاف‌های شیعه از آن سخن می‌گویند نگرانی ائتلاف‌های سنی را به دنبال داشته است. همین امر موجب شده تا برخی رهبران سنی‌ به بهانه اینکه حشدالشعبی عامل جنگ فرقه‌ای بین شیعه و سنی است، با حضور آنها در عملیات آزادسازی موصل از گروه تروریستی داعش مخالفت کنند. این درحالی‌ست که «فؤاد معصوم» رئیس جمهوری عراق، در تاریخ ژوئن 2016 تأکید کرد حشد الشعبی یکپارچگی عراق را حفظ کرده است .

نیروهای سنی برای در دست گرفتن زمام امور در آینده و همینطور محدودیت نقش حکومت مرکزی و نیروهای شیعه در مناطق سنی، برای ایجاد منطقه‌ای مجزا تلاش می‌کنند و برای تحقق خواسته خود به قانون اساسی این کشور که با طرح ایجاد مناطق موافقت کرده است، استناد می‌کنند .

« عبدالرحمان اللویزی»، یکی از نمایندگان سنی شهر موصل در گفتگو با خبرگزاری مانیتور گفت: درخواست‌های اخیر برای ایجاد یک منطقه سنی در عراق بدون برنامه‌ریزی نیست بلکه یک سری مصالح حزبی پشت آن نهفته است. وی در ادامه می گوید :

زینب ناصرعلی , [ ۲۲.۰۸.۱۶ ۱۰:۴۱ ]

من از طریق مذاکرات و همینطور تعامل با مجامع سیاسی به این نتیجه رسیدم که رهبران سنی هراس دارند مشروعیت و نمایندگی مناطق سنی‌نشین را به دلیل عدم توانایی در دفاع از مردم این مناطق در مواجهه با داعش از دست بدهند؛ بدین سبب به دنبال راهی قانونی هستند تا آنها را رهبر این مناطق سنی نگه دارد. آنها معتقدند پیش‌نویس شورای مدیریت استانها که در قانون اساسی عراق مطرح شده،می‌تواند آنها را به عنوان قدرت و نماینده رسمی مناطق سنی‌نشین معرفی کند .

لویزی در این باره تصریح کرد: مرحله پس از داعش مرحله مبارزه رهبران سنی است و طرح ایجاد یک اقلیم سنی باعث شعله‌ور شدن اختلافات داخلی خواهد شد که این امر حکومت کردستان را قادر خواهد ساخت سیطره خود را بر بعضی از مناطق موصل گسترش دهد .

در این راستا به گزارشی از «خبرگزاری آناتولی» که در تاریخ 10 آگوست امسال منتشر شد، اشاره می کنیم. این خبرگزاری نوشت وقایع عراق پس از داعش حاکی از این است که مرحله کنونی در آستانه بروز یک واقعیت سیاسی جدید است .

در نهایت، بزودی آشکار خواهد شد که وضعیت سیاسی عراق پس از شکست داعش، از طریق مشاوره و گفتگو بین تمام جناح‌های سیاسی حل خواهد شد یا اینکه کشور وارد جنگ داخلی - فرقه ای جدیدی مانند درگیری‌های بین سالهای (2006-2008)خواهد شد که باعث اشغال برخی مناطق کشور در سال 2014 توسط گروه تروریستی داعش شد .