سهم خواهی ژنرال «دوستم» از دولت

خبرگزاری مهر: پنج دور از مذاکرات مقدماتی صلح افغانستان با مشارکت کشورهای افغانستان، پاکستان، آمریکا و چین در اسلام آباد و کابل برگزار شد در چهارمین دور از این مذاکرات تصمیم بر آن شد که دولت اسلام آباد تلاشهای لازم را برای مشارکت گروه طالبان در مذاکرات صلح با دولت کابل انجام دهد. در این دور از مذاکرات مقرر شد آن دسته از رهبران طالبان که حاضر به مذاکره نشوند نیروهای امنیتی هر دو کشور آنها را مورد هدف قرار دهند.

«ملا اختر منصور» که در آن زمان رهبری طالبان را به عهده داشت حاضر به شرکت در مذاکرات صلح نشد و بدین گونه مذاکرات صلح با شکست مواجه شد. «گلبدین حکمتیار» رهبر حزب اسلامی افغانستان که شرایط را برای حضور در افغانستان دید درآن زمان اعلام کرد با تعیین شروطی حاضر است با دولت کابل به توافق برسد. از جمله شروطی که حکتمیار از آن سخن گفته بود یکی خروج نیروهای ناتو از افغانستان، تعیین جدول زمانی خروج این نیروها از افغانستان، خارج شدن نام وی و حزب اسلامی افغانستان از لیست سیاه سازمان ملل و شرکت اعضای حزب اسلامی در انتخابات افغانستان بود. در این میان مشکلی اساسی وجود داشت و آن اینکه «اشرف غنی» رئیس جمهور افغانستان پس از به قدرت رسیدن توافقنامه امنیتی با آمریکا امضا کرده بود و طبق این توافقنامه نیروهای امنیتی افغانستان باید تا سال ۲۰۱۷ در افغانستان حضور داشته باشند.

«محمد امین کریم» به عنوان نماینده حزب اسلامی حکمتیار با شورای عالی صلح افغانستان مذاکراتی را انجام داد و مقرر شد حکمتیار از شرط خروج نیروهای ناتو از افغانستان چشم پوشی کند و در ازای آن به حکمتیار و اعضای حزب اسلامی مصونیت قضایی و سیاسی داده شود و نام حکمتیار از لیست سیاه سازمان خارج شود. پس از گذشت دو ماه از گفتگوهای صلح بین حزب اسلامی حکمتیار و دولت وحدت ملی افغانستان پیش نویس توافقنامه ای بین طرفین در سه فصل و ۲۵ ماده آماده شد تا با سفر حکمتیار به کابل این توافقنامه نهایی شود اما در این بین تحولاتی در افغانستان و پاکستان صورت گرفت و سمت و سوی مذاکرات صلح بکلی تغییر جهت کرد. از جمله عللی که در شکست مذاکرات صلح بین حزب اسلامی حکمتیار و دولت افغانستان نقش مهمی و کلیدی دارد می توان به موارد زیر اشاره کرد:

کشته شدن «ملا اختر منصور» رهبر سابق طالبان در حمله هواپیمای بدون سرنشین آمریکایی در منطقه «نوشکی» ایالت بلوچستان پاکستان

کشته شدن ملا اختر رهبر طالبان توسط نیروهایی آمریکایی باعث شد تا اعتمادی که بین دولت و حزب اسلامی حکمتیار بوجود آمده بود خدشه دار شود. حکمتیار در این برهه زمانی احساس خطر کرد و از سفر به کابل پشیمان شد. گفته می شود گلبدین حکمتیار در پاکستان بسر می برد و ارتباط خوبی با سازمان اطلاعات پاکستان «آی اس آی» دارد. حضور و نقش آمریکا در کشته شدن رهبر طالبان باعث بروز بی اعتمادی بین دولت کابل و حکمتیار شد.

البته در این میان نمی توان همکاری بین آمریکا و آژانس های اطلاعاتی پاکستان بویژه سازمان اطلاعات پاکستان «آی اس آی» را نادیده گرفت. بدون شک بین نیروهای آمریکایی و آژانس های اطلاعاتی اسلام آباد ارتباطاتی وجود دارد که هواپیمای آمریکایی به راحتی می تواند وارد خاک پاکستان شده و خودروی حامل رهبر سابق طالبان را رصد و مورد هدف قرار دهد.

مخالفت نهادهای حقوق بشری و مدنی در افغانستان با طرح توافقنامه صلح با حکمتیار

نهادهای حقوق بشر در افغانستان بر این باورند که اعضای حزب اسلامی جنایات زیادی را در افغانستان انجام داده اند و باید طبق قانون اسلامی مجازات شوند. دولت افغانستان در توافقنامه خود با حزب اسلامی از دادن مصونیت قضایی به اعضای این گروه سخن گفته است و از طرفی دولت افغانستان موظف است تمام شرایط را برای حضور اعضای حزب اسلامی در انتخابات افغانستان مهیا سازد. پایبندی به این تعهدات برای دولت افغانستان مشکل است و از سویی حکمتیار بیم آن دارد با اعمال فشار نهادهای حقوق بشری در افغانستان از سوی دولت مورد محاکمه قرار گیرد.

-افزایش اختیارات نیروهای آمریکایی در افغانستان و از سویی تمدید حضور نیروهایی ناتو در افغانستان تا سال ۲۰۲۰

همانطور که در بالا اشاره شد، حکمتیار در ابتدا از شرط خروج نیروهای ناتو از افغانستان صحبت کرده بود اما پس از مدتی از این شرط چشم پوشی کرد. اجلاس سران ناتو که چندی پیش در بروکسل برگزار شد. در این اجلاس توافقی بین اعضای این گروه صورت گرفت تا نیروهای ناتو تا سال ۲۰۲۰ در افغانستان حضور داشته باشند و از سویی دیگر اعضای ناتو در اجلاسی که قرار است در ۱۸ تیر ماه در نشست «ورشو» برگزار شود، بودجه ۱۵ میلیاردی برای حمایت از نیروهای امنیتی افغانستان در اختیار این کشور قرار دهند.

ژنرال «جان نیکلسون» فرمانده نیروهای آمریکایی در افغانستان گزارشی تهیه و به کاخ سفید ارایه داد که پس از آن «باراک اوباما» اختیارات نیروهای آمریکایی را در رویارویی با دشمن در افغانستان افزایش می دهد و عملاً آنها می تواند در جنگ علیه طالبان حضور داشته باشند. پس از صدور فرمان رئیس جمهور آمریکا حملات هوایی نیروهایی آمریکایی به مواضع طالبان در افغانستان شروع شد و گروه طالبان نیز در واکنش به این حملات اعلام کرد جواب کوبنده ای به این حملات خواهد داد و در روزهای اخیر تعدادی از نیروهای طالبان پاکستان وارد ولایت بدخشان افغانستان شده اند. به نظر می رسد.

با افزایش اختیارات نیروهای آمریکایی حکمتیار از ادامه انجام مذاکرات با دولت پشیمان شده است تا جایی که وی در آخرین اظهارات خود اعلام کرده است که مذاکرات صلح افغانستان با شکست مواجه شده است و مجدد شرط خروج نیروهای ناتو را برای انجام مذاکرات مطرح کرده است.

لغو توافقنامه امنیتی «کابل - واشنگتن»، تعیین جدول زمانی برای خروج نیروهای خارجی از افغانستان و امضای آن از سوی دولت کابل و نه دولت وحدت ملی، شروطی است که حزب اسلامی حکمتیار خواستار آنها شده است. حکمتیار در واکنشی شدیدتر نسبت به حضور نیروهای ناتو در افغانستان اعلام کرده است باید دولت وحدت ملی افغانستان منحل شود.

درگیری های اخیر در مرز «تورخم» افغانستان با پاکستان و نیز حل نشدن مسئله مهاجران افغانستانی در پاکستان از مواردی است که مذاکرات صلح در افغانستان را تحت الشعاع خود قرار داده است. حکمتیار در توافقنامه خود با دولت خواستار حل مشکلات مهاجران افغانستان شده است. دولت پاکستان در اقدامی جدید خواستار خروج تمام مهاجران افغانستانی از این کشور شده است و سفر اتباع افغانستانی به پاکستان را منوط به اخذ روادید کرده است. عدم شفافیت در مسئله مهاجران افغانستان و مشکلات روز افزون آنها نیز از دلایلی است که به ادامه روند مذاکرات صلح در افغانستان دامن زده است.

با توجه به موارد ذکر شده در بالا می توان گفت حکمتیار از ادامه مذاکرات صلح با توجه به شرایط کنونی نا امید شده است و از سویی دیگر ژنرال «عبدالرشید دوستم» معاون اول رئیس جمهور افغانستان در اظهاراتی خواهان سهم خواهی از دولت وحدت ملی افغانستان شده است.

«دوستم» در انتقاد شدیدی که از رهبران دولت وحدت ملی افغانستان داشته است اعلام کرده است: رهبران دولت کابل قدرت را به صورت مساوی بین خود تقسیم کرده اند و نهادهای امنیتی نمی توانند به طور مستقل تصمیم گیری کنند. دوستم در ادامه انتقادات خود از دولت وحدت ملی خواستار سهم خواهی از دولت شده است و اعلام کرده است قوم ازبک در سطح دولتی و حتی در سطح دیپلماتیک نتوانسته است پست های مهم و کلیدی را به خود اختصاص دهد. اینگونه به نظر می رسد که ژنرال خسته از جنگ با گروه طالبان با انتقاد حامیان خود روبرو است و مجبور به انتقاد از دولت کابل شده است.

مشکل مهم و اساسی در این بین که ریشه تمام اختلافات افغانستان از آن نشات می گیرد این است که طبق توافقی که بین «عبدالله عبدالله» رئیس اجرایی دولت وحدت ملی افغانستان و «اشرف غنی» رئیس جمهور این کشور صورت گرفته بود باید پس از گذشت دو سال از تشکیل دولت وحدت ملی در افغانستان پست ریاست اجرایی به پست نخست وزیری تبدل شود و زمینه برای انجام اصلاحات انتخاباتی در افغانستان هموار شود.

«جان کری» وزیر امور خارجه آمریکا در سفر خود به کابل با رهبران دولت وحدت ملی افغانستان دیدار داشته و اعلام کرد توافقنامه تشکیل دولت وحدت ملی همچنان به قوت خود باقی خواهد ماند. اظهارت جان کری با مخالفت احزاب مخالف دولت افغانستان مواجه شد و آنها اعلام داشتند باید هر چه سریعتر قانون انجام اصلاحات انتخابات در افغانستان اجرایی شود.

اشرف غنی دوبار متوالی فرمان انجام اصلاحات انتخاباتی را به مجلس نمایندگان افغانستان فرستاد اما هر دوبار نمایندگان با اکثریت آرا آنرا رد کردند اما مجلس سنای این کشور فرمان انجام اصلاحات انتخاباتی اشرف غنی را مورد تایید قرار داد. حال باید مجالس افغانستان با همفکری هم راهی برای برون رفت از این مسئله بیابند تا روند انجام انتخابات در آینده با مشکل مواجه نشود.

سهم خواهی از دولت وحدت ملی توسط ژنرال دوستم در اصل سهم خواهی قوم ازبک از رسیدن به پست های مهم و کلیدی در دولت حاضر افغانستان است و از سویی حکمتیار تمایلی برای ادامه مذاکرات با وضعیت کنونی ندارد و این می تواند شرایط امنیتی و نیز برقراری صلح و ثبات را در افغانستان با مشکلاتی جدی مواجه کند.