وقتی چشم، ریش و جسد به جیب داعش پول می‌ریزد!

باشگاه خبرنگاران جوان: گروه تروریستی داعش به ظن بسیاری از کارشناسان بین‌المللی، ثروتمندترین گروه تروریستی جهان است و مهمترین عاملی که تاکنون مانع از نابودی آن شده نیز همین دسترسی نامحدود به منابع درآمدی مختلف است. در حال حاضر، نفت، غارت اموال عمومی و مالیات‌های سنگین سه منبع اصلی درآمد داعش را (علاوه بر کمک‌های مالی مستقیم) تشکیل می‌دهند. مجمع جهانی اقتصاد به تازگی در وبسایت خود گزارش داد که درآمد این گروه تروریستی از مالیات، اخاذی و مصادره اموال تقریباً برابر با درآمدی است که از فروش نفت کسب می‌کند. شاید بتوان مهمترین وجه تمایز داعش با سایر گروه‌های تروریستی را راه‌اندازی و مدیریت یک "اقتصاد مبتنی بر پول نقد" عنوان کرد که باعث شده است این گروه تروریستی بتواند از یک استقلال مالی نسبی برای پیشبرد اهداف شیطانی خود برخوردار شود. به گزارش منابع خبری مختلف از جمله سی‌ان‌ان، واشینگتن پست، گاردین و دیلی‌میل، درآمد داعش به دلیل بمباران زیرساخت‌های نفتی آن و از دست رفتن بخشی از مناطق تحت اشغال که به نوبه خود کاهش دسترسی به منابع مالی بالقوه و جمعیت مالیات‌دهنده را برای آن به همراه داشته، طی یک سال گذشته حدود 30 درصد کاهش یافته است؛ اما این گروه تروریستی توانسته است با متنوع‌سازی منابع درآمدی خود و وضع مالیات‌ها و جریمه‌های جدید، تاحدودی این کاهش درآمد را جبران کند. در واقع، می‌توان گفت که اکنون دیگر نفت تنها منبع درآمد داعش نیست و این گروه تروریستی در راستای طرح اقتصادِ بدون نفت خود روزانه میلیون‌ها دلار از طریق اخذ مالیات‌های سنگین و ایجاد منابع جدید، درآمد کسب می‌کند. درمورد میزان درآمدهای این گروه تروریستی از منابع مالی مختلف اطلاعات دقیقی در دسترس نیست و ارقام موجود در اخبار و گزارشات، گمانه‌زنی‌هایی است که از سوی نهادهای مالی بین‌المللی یا موسسات تحقیقاتی جهان انجام می‌شود؛ اما آنچه مسلم است این است که این گروه تروریستی از ابتدای شکل‌گیری برای تامین نیازهای مالی یا جبران درآمدهای از دست رفته خود منابع درآمدی جدیدی را برای خود تعریف کرده است که بعضاً به دلیل مضحک و نامتعارف بودن به تیتر نخست رسانه‌های گروهی جهان تبدیل شده‌اند. منابع درآمدی متنوعی که در حال حاضر پایه‌های اقتصاد داعش به شمار می‌روند را می‌توان به موارد زیر خلاصه کرد: فروش نفت به نوشته دیلی میل، با وجود اینکه جنگنده‌های روسی و ائتلاف ادعایی آمریکا تاکنون حدود 30 درصد از زیرساخت‌های نفتی را در مناطق تحت اشغال داعش نابود کرده‌اند؛ این گروه تروریستی همچنان دارای یک امپراتوری نفتی 2 میلیارد دلاری در شمال عراق و شرق سوریه است. طبق تحقیقات به عمل آمده، داعش روزانه بین 50 تا 80 هزار بشکه نفت را با تخفیف ویژه و به بهای حدود 30 دلار در هر بشکه به قاچاقچیان و دلالان نفتی می‌فروشد که دستکم روزی 1.5 میلیون دلار درآمد برای آن به همراه دارد. علاوه بر میادین نفتی موصل در عراق و دیر الزور و رقه در سوریه، داعش بر منابع گازی استان الانبار عراق نیز تسلط دارد. کنترل نظام بانکی، منابع طبیعی و کارخانجات یکی از منابع مالی مهم و سهل‌الوصول داعش، نقدینگی موجود در بانکهای مناطقی است که تحت اشغال این گروه تروریستی درآمده‌اند. علاوه بر این، داعش، به نوشته رسانه‌های عربی، بر کلیه منابع طبیعی از جمله معادن موجود در مناطق تحت اشغال خود و همچنین کارخانجات مختلف کنترل دارد و از طریق استخراج و فروش مواد معدنی و فروش محصولات تولیدی کارخانجاتی مانند کارخانجات تولید سیمان و مصالح ساختمانی موصل برای خود کسب درآمد می‌کند. مالیات‌های سنگین مالیات یکی از پایه‌های مهم اقتصاد داعش به شمار می‌رود. سی‌ان‌ان هفته جاری در گزارشی اعلام کرد داعش کاهش درآمدهای نفتی خود را با افزایش مالیات جبران می‌کند. این گروه تروریستی طبق گزارشات مختلف حدود یک سوم از درآمدهای نفتی خود را به دلیل حملات هوایی به زیرساخت‌های نفتی از دست داده است. علاوه بر این، به دلیل عقب‌نشینی‌های پی در پی در عراق و سوریه، شمار ساکنان مناطق تحت اشغال این گروه تروریستی نیز از 9 میلیون در اوایل سال 2015 به حدود 6 میلیون در سال جاری میلادی کاهش یافته است. اما با این وجود، این گروه تروریستی با افزایش نرخ مالیات‌های قبلی و وضع مالیات‌های جدید، بخشی از درآمدهای نفتی و مالیاتی از دست رفته خود را جبران کرده است. به نوشته سی‌ان‌ان، درآمدهای مالیاتی داعش طی یک سال گذشته از 360 میلیون دلار به 800 میلیون دلار رسیده و تغییر سیاست مالی این گروه از نفت به مالیات، احتمال ورشکستگی اقتصادی آن در آینده نزدیک را با تردید مواجه کرده است. مرکز تحلیل تروریسم نیز به تازگی در گزارشی اعلام کرد با کاهش درآمدهای نفتی، سهم مالیات از درآمدهای سالیانه داعش از 12 به 33 درصد رسیده است. مالیات‌های دریافتی داعش شامل مالیات بر درآمد، مالیات کسب و کار، عوارض جاده‌ای، عوارض گمرکی، مالیات خروج - حتی خروج موقت - از مناطق تحت اشغال، مالیات دارو، مالیات دریافتی از اقلیت‌های دینی غیرمسلمان (جزیه)، وجوه اسلامی مانند زکات و همچنین، کسر مالیات از وجوه دریافتی از بانکها می‌باشد. به نوشته پایگاه خبری آتلانتیک، داعش بر کوچکترین فعالیت‌ اقتصادی مردم مناطق تحت اشغال نظارت دارد و با راه‌اندازی شبکه گسترده‌ای از ماموران مالیاتی و همچنین با بهره‌گیری از اطلاعاتی که مخبرین این گروه تروریستی از میزان درآمد و فعالیت اقتصادی شهروندان در اختیار آن قرار می‌دهند، به دریافت مالیات می‌پردازد. غارت اموال عمومی بر اساس گزارش‌های مختلف، غارت اموال عمومی بویژه پس از اشغال مناطق جدید، یکی از منابع درآمدی مهم داعش به شمار می‌رود. تاکنون موارد متعددی از غارت اموال مردم، تصرف اموال دولتی، سرقت از مغازه‌ها و فروشگاه‌های بزرگ و دستبرد به بانک‌ها و طلافروشی‌ها و حتی سرقت احشام به دست عناصر داعش گزارش شده است. تجارت با دنیای خارج طبق گزارش جدید مرکز تحلیل تروریسم، به دلیل اثرگذار نبودن حملات ائتلاف ادعایی آمریکا به مواضع داعش و ناکامی سازمان ملل در بستن مرز مناطق تحت اشغال، این گروه تروریستی همچنان از تجارت گسترده‌ای با جهان بیرون برخوردار است. بر اساس این گزارش، داعش علاوه بر فروش نفت، سال گذشته توانست حدود 12 هزار تن پنبه را به خریدارانی در خارج از مناطق تحت اشغال خود - بویژه در ترکیه - بفروشد. عناصر داعش همچنین برای درآمدزایی بیشتر به خرید و فروش خودروهای مسروقه نیز اشتغال دارند. قاچاق انسان، دارو و آثار باستانی بخش مهم دیگری از درآمدهای داعش از طریق قاچاق تامین می‌شود. به نوشته گاردین، تروریست‌های داعش از قاچاق انسان، دارو و آثار باستانی عراق و سوریه طی سالهای اخیر به درآمدهای هنگفتی دست یافته‌اند. پروش ماهی پایگاه خبری شبکه تلویزیونی العالم اوایل سال جاری در گزارشی به نقل از مرکز اطلاع رسانی قوۀ قضاییه عراق اعلام کرد داعش حدود 2500 حوضچۀ پرورش ماهی در شمال عراق ایجاد کرده است که میلیون‌ها دینار برای آن درآمد به همراه دارد. جریمه زنان داعش بر اساس قوانین جدیدی که وضع کرده است، زنان را به خاطر نپوشیدن جوراب و دستکش، همراه داشتن سیگار یا استعمال دخانیات و پوشیدن لباسهای نامتعارف حدود 30 دلار جریمه می‌کند. به نوشته نیویورک تایمز، داعش هفته گذشته نیز با وضع یک قانون جدید اعلام کرد زنانی که چشمان خود را از زیر نقاب نمایان کنند 10 دلار جریمه می‌شوند. داعش به تازگی برای افزایش درآمدهای خود و مقابله با بحران مالی به این جمع‌بندی رسیده است که به جای تنبیه بدنی افراد از آنان جریمۀ مالی دریافت کند. جریمه تراشیدن ریش داعش برای افرادی که ریش خود را بتراشند یک جریمه 100 دلاری در نظر گرفته است. اگر آنها ریش خود را نتراشند و فقط آن را کوتاه کنند، مبلغ این جریمه نیز به 50 دلار کاهش می‌یابد! مردان به خاطر همراه داشتن یا استعمال دخانیات نیز تقریباً دو برابر زنان (46 دلار) جریمه می‌شوند. مُرده فروشی به گزارش دیلی میل، تجارت جسد نیز یکی از منابع درآمدی فرعی داعش به شمار می‌رود. این گروه تروریستی اجساد کشته‌شدگان کُرد را حدود 10 تا 20 هزار دلار به وابستگان و بازماندگان آنها می‌فروشد. گروگانگیری و اخاذی گروگانگیری و اخاذی از وابستگان گروگان‌ها نیز یکی دیگر از شیوه‌های رایج درآمدزایی داعش است. به نوشته گاردین، داعش برای آزادی گروگان‌های خود چندین هزار دلار از خانواده‌های آنها مطالبه می‌کند. خدمات شهری گروه تروریستی داعش برای ارائه خدمات شهری رایگانی از جمله جمع‌آوری زباله‌ها، تمیز کردن خیابانها و معابر عمومی و همچنین ارائه آب و برق به ساکنان مناطق تحت اشغال هزینه زیادی را به صورت جداگانه از آنها دریافت می‌کند. شهروندان این مناطق در صورت تاخیر یا امتناع از پرداخت متحمل جریمه‌های سنگینی می‌شوند. زکات وبسایت مجمع جهانی اقتصاد به تازگی گزارش داد عناصر داعش نرخ زکات را نیز به موازات افزایش مالیات‌ها و جریمه‌های مالی، افزایش داده و شهروندان در صورت تمکین نکردن یا تاخیر در پرداخت زکات، مورد هجوم تروریست‌های داعش قرار می‌گیرند. طبق گزارش این سازمان، داعش برای مدیریت زکات، شورایی به نام "شورای زکات" تشکیل داده است و درآمد آن از زکات دریافتی از کشاورزان عراقی و سوریه‌ای تاکنون بالغ بر 20 میلیون دلار می‌شود. جالب آنکه این گروه تروریستی زکات محصولات دیم را دو برابر محصولات آبیاری شده اعلام کرده است. داعش علاوه بر دریافت زکات از کشاورزان، محصولات آنها را نیز به بهای اندکی خریداری کرده و به بهای به مراتب بالاتری به فروش می‌رساند. ضمن اینکه، پس از فروش محصولات کشاورزی، از کامیون‌هایی که این محصولات را برای فروش به خارج از مناطق تحت اشغال می‌برند نیز مالیات جداگانه‌ای را تحت عنوان عوارض گمرکی دریافت می‌کند. با توجه به آنچه گفته شد، گروه تروریستی داعش راهکارهای جایگزین و متنوعی را برای تامین نیازهای مالی خود مورد استفاده قرار می‌دهد و از همین رو، بسیاری از کارشناسان تنها راه نابودی منابع مالی آن را بازپس‌گیری کامل مناطق تحت اشغال آن می‌دانند. داعش برای حفظ کنترل خود بر مناطق تحت اشغال، تربیت تروریست‌ها و پرداخت حقوق به آنها، انجام عملیات تروریستی در کشورهای خارجی و تامین تسلیحات موردنیاز به منابع مالی عظیمی نیاز دارد و مادامیکه مناطقی از عراق و سوریه را تحت اشغال خود دارد، با تکیه بر درآمدهای نفتی و مالیاتی و همچنین اخاذی، غارت و تصرف اموال عمومی و دولتی می‌تواند هزینه‌های موردنیاز خود را تامین کند. تحلیلگران بین‌المللی معتقدند داعش به خوبی با قواعد علم اقتصاد آشناست و با متنوع‌سازی منابع درآمدی خود تاکنون توانسته است از بحران‌های مالی مختلف عبور کند.