آخرین توطئه نفتی سعودی‌های چگونه شکست خورد؟

خبرگزاری فارس: به نقل از یانیسافک، محمود سلامه اقتصاد دان ارشد بین‌المللی نفت در یادداشتی به وضعیت استفاده از سلاح نفتی توسط عربستان و پیامدهای آن طی سالهای گذشته پرداخته است، این اقتصاد دان فارغ‌التحصیل از دانشگاه انگلیس است و عضو تعداد زیادی از نهادهای بین‌المللی اقتصادی است، سه کتاب معروف درباره اقتصاد نفتی و دهها مقاله در این زمینه دارد، در کنفرانس‌ها و نشست‌های بین‌المللی حوزه اقتصاد نفت سخنرانی‌های موثری دارد. وی در این یادداشت تصریح کرده است اولین کشوری که از نفت به عنوان یک سلاح استفاده کرد برخلاف تصور عمومی نه یک کشور عربی بلکه آمریکا بود. در سال 1941 دولت آمریکا دارایی‌های ژاپن را که برای خرید نفت آمریکا به این کشور منتقل شده بود را ضبط کرد و در عمل تحریم نفتی را علیه این کشور اعمال کرد که این اقدام آمریکا به دلیل افزایش تحرکات نظامی ژاپن در آسیا بود. همین تحریم‌ نفتی آمریکا یکی از اصلی‌ترین دلایل حمله ژاپن به بندر پرل هاربر و ورود آمریکا به جنگ جهانی دوم بود. از زمان شروع تولید نفت در عربستان تاکنون این کشور 4 مرتبه از اهرم تحریم نفتی و سلاح نفت علیه کشورها استفاده کرده است به طور کلی عربستان به نفت به عنوان یکی از اهرم‌های سیاست خارجی استفاده می‌کند. ذخایر عظیم نفت در کنار ظرفیت تولید بالای این حامل انرژی در عربستان نه تنها به این کشور فرصت داده است که بازار نفت را هر وقت که اراده کند پر یا خالی کند. بلکه تا حدودی اقتصاد جهانی را تحت تاثیر خود قرار دهد. عربستان در سال 1973 از نفت به عنوان یک سلاح علیه آمریکا استفاده کرد و به دلیل حمایت آمریکا از اسرائیل در جنگ با اعراب عربستان نیز تحریم‌های نفتی علیه آمریکا را اعمال کرد که همین امر به 4 برابر شدن قیمت نفت در بازار جهانی در زمانی کوتاه منجر شد. افزایش شدید قیمت نفت در بازار جهانی در این سال باعث شد که نرخ بیکاری و همچنین رکود اقتصادی در کشورهای غربی وابسته به نفت به شدت افزایش یابد. عربستان در سال 1977 نیز از سیاست سلاح نفتی خود استفاده کرد و ایران را تحت فشار قرار داد. وی در اوایل سال 1980 وزیر نفت وقت عربستان عرضه نفت این کشور به بازار جهانی را به شدت افزایش داد و قیمت نفت را به حدود 10 دلار در هر بشکه پایین کشید. بعدها مشخص شد که این اقدام توطئه عربستان و آمریکا برای فشار بر شوروی و سقوط این اتحادیه بود. بنا به گفته شروعی بر پایان اتحاد جماهیر شوروی نیز از روز 13 سپتامبر 1985 ایگور گایدر نخست‌وزیر وقت روسیه کلید خورد. عربستان دوباره با هدف فشار بر کسانی که دشمن می‌نامید در سال 2014 سیاست سلاح نفتی خود را رو کرد و مجددا عرضه نفت خود به بازار جهانی را به شدت افزایش داد. عربستان می‌خواست با این اقدام ایران و روسیه را به دلیل اتحاد سیاست‌های متقابل با منافع عربستان بخصوص در موضوع سوریه تحت فشار قرار دهد. سعودی‌ها انتظار داشتند که با این اقدام قیمت نفت به شدت کاهش یافته و اقتصاد و کشور ایران و روسیه به شدت آسیب ببیند به اعتقاد سعودی‌ها این امر باعث می‌‌شد تا توانایی دو کشور در حمایت از متحدان خود در عراق و سوریه به شدت کاهش یابد. پس از این اقدام سعودی‌ها توقع اقدام متقابل روسیه را نداشتند چرا که این کشور تولید نفت خود را به شدت افزایش داد و بخشی از کسری بودجه ناشی از کاهش قیمت نفت را جبران کرد. روسیه برای افزایش صادرات نفت خود به چین ورود کرد و جای عربستان را در این کشور به عنوان بزرگترین بازار انرژی جهان گرفت. از سوی دیگر نیز ایران پس از توافق هسته‌ای توانست صادرات نفت خود را افزایش داده و همین امر باعث شد تا یک کشور تاثیرگذار دیگر نیز به رقبای ریاض در بازار جهانی مجددا افزوده شده و کنترل این کشور در بازار نفت کاهش یابد. به نظر می‌رسد با اتفاقات اخیر عربستان این بار از سلاح نفت علیه خود استفاده کرد. در شرایط کنونی عربستان بسیار بیشتر از ایران و روسیه از پایین بودن قیمت نفت آسیب دیده است. از سوی دیگر کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس که در ا ین مساله با عربستان همراه بودند نیز تنها در سال 2015، 300 میلیارد دلار از پایین‌ بودن قیمت نفت ضرر کردند. در اوپک نیز ونزوئلا، نیجریه و الجزایر نیز بشدت تحت تاثیر پایین بودن قیمت نفت قرار دارند. تاثیر کاهش قیمت نفت بر اقتصاد و ارز سعودی‌ها نیز شدید بوده است به گونه‌ای که صندوق بین‌المللی پول هشدار داده است در صورتی که مخارج دولتی سعودی‌ها کاهش نیابد این کشور تا سال 2020 ورشکست خواهد شد. اخیرا و به طور ناگهانی نیز سعودی‌ها به عنوان یک قدرت نفتی اقدام به استقراض میلیاردها دلار منابع ارزی خارجی کرده‌اند و به نظر می‌رسد این کشور آنقدر منابع مالی بالایی برای ادامه استفاده از نفت به عنوان سلاح ندارند. در حال حاضر دولت عربستان نیاز دارد تا سال 2020، 3 میلیون فرصت شغلی در این کشور ایجاد کند و در کنار این اقدام ساختار اقتصادی این کشور را متحول کرده و یارانه‌های بالای پرداختی در این کشور را حذف کند. در حال حاضر عربستان با استفاده از نفت به عنوان یک سلاح بیش از حد پیش رفته و به همین دلیل راهی جز کاهش تولید نفت و همکاری با اوپک برای حمایت از افزایش قیمت نفت ندارد.