پس از خان طومان امیدی به راه‌حل سیاسی نیست

خبرگزاری فارس: حمله روز جمعه گروه‌های مسلح به شهرک «خان طومان» در جنوب حلب، یک نکته مهم و بنیادی در خود دارد؛ این حمله در زمان آتش‌بس انجام شد بنابراین پس از این نقض عهد و آتش‌بس، با توجه به شرحی که در ادامه می‌آید؛ نمی‌توان آینده‌ای برای توافقات و گفت‌و‌گوهای سیاسی در نظر گرفت و گویی جنگ در سوریه صرفا باید با اقدام نظامی و برتری نهایی یکی از طرفین به سرانجام برسد.

در ماجرای نقض آتش‌بس سه فرض قابل طرح است: 1- تروریست‌ها مستقیما با فرمان آمریکا و عربستان و ترکیه به «خان طومان» حمله کرده و آتش‌بس را نقض کرده‌اند 2- آمریکا و هم پیمانانش تسلطی به گروههای مسلح معارض ندارند. 3- آمریکا در تناقض و استانداردهای دو گانه به سر می‌برد.

در سه حالت نیز، آتش‌بس و راه‌حل سیاسی محکوم به شکست است.

اما مسأله کمی پیچیده‌تر از این به نظر می‌رسد. آمریکا در مقام سخن بر آتش‌بس و حل سیاسی بحران سوریه تأکید دارد؛ اما به شدت دچار تناقض شده است. واشنگتن حاضر نیست گروههای غیر از «جبهة النصره» و «داعش» را در ذیل گروههای تروریستی قرار دهد؛ اما در واقعه‌ «خان طومان» شاهد ائتلاف دهها گروه بزرگ و کوچک به اصطلاح میانه رو با تروریست‌های جبهة‌ النصره هستیم.

ائتلاف گروههایی همچون «فیلق الشام»، «نورالدین زنکی»، «جبهه الشامیه»، «جندالاقصی» و «حزب الترکستانی» با جبهه‌النصره، ضربه محکمی بر آمریکا محسوب می‌شود و این کشور در می‌یابد که به هیچ وجه کنترلی بر روی گروههای مسلح ندارد.

پیش از این «مارک تونر» سخنگوی وزرات خارجه آمریکا گفته بود: «ما می‌دانیم که وضعیت برخی مناطق پیچیده و بی‌ثبات است، برخی گروههای ائتلافی وجود دارند که ما باید اعضای آن را مشخص کرده و بدانیم که هر کدام در چه سمتی ایستاده است». می‌توان این سخن مقام ارشد وزارت خارجه‌ آمریکا را حمل بر ناتوانی این کشور در کنترل معارضان مسلح دانست.

در این حالت، آمریکا دیگر نمی‌تواند در مقابل روسیه و دولت سوریه خواهان آتش‌بس باشد؛ چرا که خود نمی‌تواند تضمین دهد در مقابل نیز معارضان به اصطلاح میانه رو آتش‌بس را رعایت کنند.

بنابراین اگر آمریکا و هم پیمانانش تسلطی بر جبهه مقابل دولت سوریه ندارند؛ جنگ سوریه باید راه حل مسالمت‌آمیز را فراموش کند.

اما نمی‌توان این فرض را قبول کرد که آمریکایی‌ها و هم پیمانانشان تسلطی بر تروریست‌ها ندارند؛ بلکه به نظر می‌رسد اراده‌ای برای این کار فعلا وجود ندارد. به عنوان نمونه، گروهک «احرار الشام» از اعضای اصلی ائتلاف «جیش الفتح» و متحد «جبهة النصره» است، همان ائتلافی که عملیات حمله به «خان طومان» را بر عهده داشت. اما عربستان و آمریکا در مقابل اصرار روسیه و سوریه برای تروریستی خواندن «احرار الشام» مقاومت می‌کنند و حاضر نیستند این گروهک را که زیر مجموعه «القاعده» محسوب می‌شود؛ تروریستی بخوانند.

موضوع واضح است؛ آمریکا و عربستان اصرار دارند که «احرار الشام» در آتش‌بس گنجانده شود؛ اما همین گروهک کمتر از 24 ساعت پس از آغاز آتش‌بس، بی اعتنا به توافق، به «خان طومان» حمله می‌کند.

در اینجاست که باید گفت آمریکایی‌ها یا اراده‌ای برای توقف درگیری‌ها ندارند یا قدرت خود برای تحت فشار قرار دادن عربستان و ترکیه برای کنترل گروههایی چون «احرار الشام» را از دست داده‌اند.

در این میان اما به نکته مهمی بر می‌خوریم و آن ارسال 3 هزار تن سلاح‌های آمریکایی برای معارضان به اصطلاح میانه رو است.

بنا بر گزارش نشریه دفاعی «جینز» انگلیس، آمریکا دو محموله سلاح برای معارضان سوریه ارسال کرده است و این اتفاق می‌تواند از اساس آتش‌بس را از بین ببرد. اساسی که بر پایه توافق بین آمریکا و روسیه استوار است.

محموله اول در 5 دسامبر 2015 بر روی کشتی «Geysir» از بندر «کانستانتا» رومانی بارگیری شده و بتدریج به سمت بندر «آغالار» ترکیه حرکت و نیمی از بار خود را پیش از حرکت به سمت بندر «العقبه» اردن تخلیه کرده است.

به نوشته مجله جینز، این کشتی با 80 کانتینر در حدود 1000 تن سلاح را حمل می‌کرد و انواع سلاح‌ها را از جمله موشک‌ها ضد تانک پیشرفته را در خود داشت.

اما محموله دوم، دو برابر محموله اولی است و 117 کانتینر و حدود 2000 هزار تن سلاح را با خود به همراه دارد.

پایگاه آمریکایی مون آو آلاباما نیز به این قضیه اشاره کرده است.

ارسال این سلاح‌ها، در حالی است که پیش از این بارها، عیان شده است که گروهک «ارتش آزاد» یا دیگر گروههای به اصطلاح میانه رو، به راحتی سلاح‌های اهدایی دیگر کشورها را در اختیاز تروریست‌های سلفی قرار می‌دهند.

بنابراین به نظر می‌رسد علی رغم تمام سخنان دولتمردان آمریکایی، آن‌ها خواهان ادامه یافتن همین وضعیت در سوریه هستند.

از سویی بر طبل آتش‌بس و گفت‌و‌گوی سیاسی می‌کوبند و از سوی دیگر در راستای کنترل گروههای تروریستی از طریق فشار بر عربستان و ترکیه، اقدامی نمی‌کنند. در این وضعیت حل سیاسی بحران سوریه، بیش از یک سخن و ژست سیاسی ارزشی دیگری ندارد.