روابط آمریکا ترکیه پس از کناره‌گیری داووداغلو
احمدداووداغلو نخست‌وزیر ترکیه در حالی در اقدامی تعجب‌برانگیز از سمت خود کناره‌گیری کرد که از وی به عنوان متحد نزدیک واشنگتن یاد می شد. حال سوال این است که در آینده روابط بین دوکشور چه روی خواهد داد.
خبرگزاری فارس؛ حامد شهبازی: احمدداووداغلو نخست‌وزیر ترکیه در حالی در اقدامی تعجب‌برانگیز از سمت خود کناره‌گیری کرد که از وی به عنوان متحد نزدیک واشنگتن در قبال شماری از تحولات منطقه‌ای یاد می شد. حال سوال این است که در آینده روابط بین دوکشور چه روی خواهد داد.
در پاسخ به این پرسش می توان گفت که کناره‌گیری داووداغلو تاثیر خود را بر روابط مخدوش کنونی بین واشنگتن و آنکارا که البته با فرازونشیب ادامه می‌یابد، خواهد گذاشت به ویژه آنکه دوطرف در قبال ادعای مبارزه با گروه تروریستی داعش که دیگر نسبت واشنگتن دربرابر این گروه بر همگان مبرهن و مشخص است، به یکدیگر نیاز نیز دارند.
در واقع تحلیگران به داووداغلو به چشم متحدی قابل اتکا و منتقدی در درون دولت اردوغان می دانستند و در این رابطه وی را دیپلماتی می پنداشتند که در قبال کردها در مقایسه با رییس جمهور از خود خویشتنداری بیشتری نشان می داد؛ کردهایی که آمریکا بشدت تلاش کرده مبارزه آنها با تروریستهای داعش را مصادره به مطلوب کرده و آن را نیروی زمینی نیابتی خود علیه داعش به تصویر بکشد.
ژنرال جان آلن فرمانده پیشین نیروهای چندملیتی در افغانستان در موضعگیری صریحی که از اهمیت رابطه داووداغلو با واشنگتن حکایت دارد، خطاب به مجله فارین پالیسی گفت: «ما می توانستیم با نخست وزیر اردوغان بخوبی همکاری کنیم. جانشین وی ممکن است، رفتار متفاوتی در پیش گیرد.»
مقامات کنونی و پیشین وزارت خارجه آمریکا نیز نسبت به فقدان روابط نزدیک کاری میان دیپلماتهای آمریکایی با داووداغلو ابراز نگرانی کرده اند با این حال مارک تونر معاون وزارت خارجه خروج ناگهانی داووداغلو از مقام نخست‌وزیری را «موضوع داخلی ترکیه» عنوان کرد و توضیح دیگری ارائه نکرد.
آمریکا برای حدود دوسال به دنبال این امر بوده است که توجه ترکیه را به داعش به عنوان گروهی که منافع واشنگتن را تهدید می کنند، معطوف کند اما آنکارا تحت اردوغان بیش از آنکه نگران تروریستهای داعش باشد بر برخورد با حزب کارگران کرد(پ.پ.ک) متمرکز شده است حال آنکه اخبار مربوط به وجود نوعی همکاری بین برخی مقامات دولتی ترکیه با داعش به ویژه بر سر نفتی که از میدانهای نفتی سوریه به مرز ترکیه ارسال می شود، غرب و البته آمریکا را نسبت به مواضع ترکیه در قبال داعش نگران کرده است.
آمریکا ترکیه را به منظور جلوگیری از ورود تروریستهای داعش از مرزش با سوریه تحت فشار قرار داده و خواستار دسترسی نظامی مستمر به پایگاه هوایی اینجرلیک است؛ درخواستی که آنکارا در نهایت کمتر از یک سال پیش با آن موافقت کرد. این در حالی است که ترکیه نیز به حملات هوایی ترکیه به منظور سرکوب تروریستهای داعش و بیرون راندن آنها از حیاط خلوت خود متکی است با این حال دو پایتخت نسبت به حمایت آمریکا از مبارزان کرد در سوریه بشدت اختلاف نظر دارند.
در این میان، حزب کرد موسوم به «یگانهای مدافع خلق» در پی یک جنگ خونین چهارماه توانست کنترل شهر مرزی کوبانی را در اوایل سال 2015 از حصر داعش به دست گیرد. این مبارزان کرد در پی این اقدام از احترام جدیدی در غرب برخوردار شدند و از آن پس از سوی واشنگتن به عنوان موثرترین نیروی زمینی علیه داعش مورد توجه است.
با این حال حزب «یگانهای مدافع خلق» به پ.ک.ک نیز مرتبط است و بنابراین ترکیه مبارزان کرد سوری را تهدیدی برای امنیت ملی خود تلقی می کند و این در حالی است که بی اعتمادی اردوغان به شبه‌نظامیان کرد در پی انفجارهای ماه مارس در آنکارا که طی آن 37 نفر کشته و انگشت اتهام به سوی حزب کارگران کرد نشانه رفت، بیشتر هم شد.
حزب «شاهین‌های آزاد کردستان»(TAK)، یک جناح جداشده از پ.ک.ک در نهایت مسئولیت حملات آنکارا را بر عهده گرفت. این در حالی است که نقطه مرزی «مانبیج» که از سوی جنگجویان خارجی برای عبور از مرز ترکیه و ورود به سوریه مورد استفاده واقع می شده، محل تلاقی مبارزان کرد نیز هست و به گفته «باراک برفی» کارشناس امور اکراد در مرکز مطالعات «نیوآمریکا» ترکیه خواهان جلوگیری از کنترل تقاطع منجابی از سوی مبارزان کرد است: »آنکارا خواهان تبدیل کردن تقاطع مانبیج به منطقه‌ای ایمن و عاری از کنترل کردهاست.» با این حال آمریکا محور مانبیج را سنگ بنایی برای بازپس‌گیری شهر راهبردی «رقة» پایتخت خلافت خودخوانده داعش می بیند.
اختلافات میان واشنگتن و آنکارا بر سر مبارزان کرد به نمایش قدرت علنی در اوایل سال جاری میلادی بین طرفین تبدیل شد هنگامی که «برت مک‌گور» که در حال حاضر عملیات وزارت خارجه آمریکا در قبال داعش را هدایت می کند، در شهر کوبانی با اعضای حزب «واحدهای مدافع خلق» دیدار کرد. اردوعان پس از انتشار عکسهای این دیدار در رسانه‌ها از آمریکا به دلیل جانبداری از آنانی که دشمنان ترکیه خواند بشدت انتقاد کرد و خطاب به مقامات آمریکایی گفت: «چگونه می توان به شما اعتماد کرد؟ آیا من شریک شما هستم یا تروریستها در کوبانی؟»
آمریکا در داووداغلو چهره مبلغی را می دید که رویکرد بسیارمیانه‌رویی را در قبال کردها اتخاد کرده بود. با وجود آنکه وی نخست وزیر ضعیف و از اختیارات یا خودمختاری محدودی برخوردار بود، داووداغلو کانال مهمی برای بسیاری از مقامات آمریکایی به منظور ابراز نظرات و نگرانی‌های آنها محسوب می شد.
اندرو براون یک کارشناس مستقر در واشنگتن در امور سوریه و ترکیه در این رابطه گفت که «خروج داووداغلو از قدرت بدین معنی خواهد بود که صداهای محدودی در درون دولت ترکیه تمایلی به ارائه نظرات عملگرایانه در قبال کردها به اردوغان وجود خواهد داشت. به نظر نمی رسد اردوغان گوش شنوایی داشته باشد.»
با خروج داووداغلو از قدرت، این امکان وجود دارد که آنکارا از خود در قبال همکاری آمریکا با مبارزان کرد در سوریه مقاومت بیشتری نشان دهد و حتی ممکن است پیشرفتهایی که در بستن مرزش با سوریه به دست آمده است را متوقف کند؛ امری که تحلیلگران آن را رد نمی کنند.
این در حالی است که کناره‌گیری داووداغلو از سمت نخست وزیری را عمدتا به اختلافاتش با اردوغان بر سر سیاستهای اقتصادی، گسترش یافتن اختیارات ریاست جمهوری و بازداشتهای پیش از محکومیت ناراضیان نسبت می دهند.
مقامات ترک گفته‌اند انتظار می رود که اردوغان کسی را جانشین داووداغلو کند که به مراتب همسوتر بوده و مخالفت آنچنانی با سیاستهای رییس جمهور نکند و همچنان بعید است که تغییرات اساسی در روابط ترکیه و آمریکا در نتیجه استعفای داووداغلو به دلیل انحصاری که اردوغان بر قدرت دارد، روی دهد.
دیدگاه تان را بنویسید