نمایش اوباما در حمایت از اروپا

دیپلماسی ایرانی: باراک اوباما در دوران ریاست جمهوری خود بیشترین زمان را صرف خارج کردن ایالات متحده از خاورمیانه کرده تا بتواند به سوی آسیا با افق های به مراتب امیدوارکننده، چرخش داشته باشد. اکنون در اواخر ریاست جمهوری وی، این اروپاست که در انتظار یک همه پرسی ناخوشایند است که می تواند آینده این قاره را تحت تاثیر قرار دهد.

همان طور که اوباما خود را برای سفری شش روزه از جمله به اروپا (انگلیس و آلمان) آماده می کند، دولت وی نسبت به وقوع زنجیره ای از وقایع که می تواند باعث بی ثباتی یا حتی فروپاشی اتحادیه اروپا شوند، ابراز نگرانی می کنند. (واقعیت این است که) شرایط سیاسی انگلیس و آلمان، هر دو، وخیم است و نگرانی نسبت به موج جدیدی از مهاجران، این خطر را افزایش داده که انگلیسی ها در همه پرسی ژوئن به خروج این کشور از اتحادیه اروپا رای دهند.

مقام های کاخ سفید هفته گذشته گفتند که اوباما در سفر به لندن و برلین همبستگی خود را با دیوید کامرون، نخست وزیر انگلیس، و آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان، اعلام خواهد کرد. با این حال، بیانیه های معروف و اولویت های سیاست خارجی اوباما می تواند تلاش های او برای پادرمیانی در اروپا را پیچیده تر کند.

برخی از منتقدان در اروپا، چرخش اوباما به شرق را به عنوان واقعیتی که باعث شده آمریکا از اروپا دور شود، پذیرفته اند و متحدان اروپایی واشنگتن ناراحت شدند وقتی که اوباما در مصاحبه اخیرش با آتلانتیک گفت که انگلیس و فرانسه در حملات هوایی ناتو در لیبی سواری مجانی گرفتند و بار نظامی زیادی را به ایالات متحده تحمیل کردند. نیکلاس برنز، نماینده سابق ایالات متحده در ناتو می گوید: «اوباما از بسیاری جهات دوست خوبی برای اروپا بوده است. اما هیچ تردیدی نیست که سیاست «چرخش به سوی آسیا» او باعث شده که عمیقا بر اروپا متمرکز نشود.»

برنز معتقد است که رفتار اوباما با اروپا ـ از حمایت او از اتحادیه اروپا در بحران بدهی گرفته تا توافق بر سر تغییرات جوی ـ بهتر از لحن همواره انتقادی او بوده است. برنز می گوید: «اوباما وقتی که کاندیدای انتخابات ۲۰۰۸ بود با انتظارات بالای اروپایی ها از او فلج شده بود.»

رئیس جمهوری آمریکا با این سفر و شرکت در نشست ناتو که قرار است ماه جولای در ورشو برگزار شود، این فرصت را دارد که کاخ سفید را با یک نمایش قدرتمند حمایت از اروپا ترک کند. برنز می گوید: «ایالات متحده و اروپا باید یک خط روشن اطراف لهستان و کشورهای حوزه بالتیک رسم کنند و به پوتین بگویند که به او اجازه نخواهند داد که این مناطق را بی ثبات کند.»

مقام های آمریکایی می گویند که اوباما همین حالا نیز در این رابطه اقداماتی را انجام داده است؛ از جمله ۳.۴ میلیارد دلار بودجه نظامی اضافی در سال ۲۰۱۷ برای ارسال تسلیحات نظامی سنگین، خودروهای زرهی و دیگر تجهیزات به کشورهای ناتو در اروپای مرکزی و شرق درخواست کرده است.

این مقامات بر سر این ادعا که اتحاد فراآتلانتیک برای اوباما یک اولویت هست یا نه، اختلاف نظر دارند. آن ها می گویند که اوباما از آغاز سال ۲۰۱۵ بیش از ۷۰ مکالمه با رهبران اروپایی داشته است و این پنجمین سفر اوباما به انگلیس و آلمان از زمان رسیدن به ریاست جمهوری است.

گفته می شود که دیوید کامرون و آنگلا مرکل از نزدیک ترین دوستان اوباما در میان رهبران خارجی هستند. اما هر دو به لحاظ داخلی در موقعیت خطرناکی قرار دارند و این احتمال وجود دارد که با سخت ترین روزهای کاری خود مواجه شوند. حال به تمام این ها، چالش های دیپلماتیکی که رئیس جمهوری آمریکا (در اروپا) با آن ها روبه رو است را نیز اضافه کنید.

دیوید کامرون که تلاش دارد تا انگلیسی ها در همه پرسی ژوئن به ماندن در اتحادیه اروپا رای دهند، با افشاگری های اخیر درباره سرمایه گذاری های خانوادگی اش در شرایط دشواری قرار گرفته است. مقام های کاخ سفید می گویند باراک اوباما احتمالا در این سفر ابراز امیدواری می کند که انگلیسی ها تصمیم بگیرند تا در اتحادیه اروپا باقی بمانند. او البته این کار را به شیوه ای کاملا دیپلماتیک انجام خواهد داد. بنجامین رودز، مشاور معاون امنیت ملی آمریکا، می گوید: «اگر کامرون نظر اوباما را به عنوان یک دوست بپرسد، او نظرش را خواهد داد. با این حال مشخص خواهد کرد که این مسئله ای است که مردم انگلیس در همه پرسی درباره آن تصمیم خواهند گرفت.»

آنگلا مرکل نیز با نوع دیگری از فشار داخلی روبه روست. پس از این که صدراعظم آلمان با محاکمه کمدین آلمانی که علیه رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه، یک برنامه طنز ساخته بود، موافقت کرد با انتقادهای شدید داخلی روبه رو شد. منتقدان معتقدند که این عقب نشینی نشان دهنده شکنندگی اروپا در برابر بحران مهاجرت بی رویه از خاورمیانه و شمال آفریقاست؛ بحرانی که رهبران اروپایی برای توقف آن دست به دامن ترکیه شده اند.

چارلز کوپچان، مدیر ارشد امور اروپا در شورای امنیت ملی آمریکا، می گوید: «اوباما هنوز باور دارد که مرکل در واکنش به بحران پناهجویان یک رهبری جسورانه داشته است و قصد دارد که از عملکرد وی حمایت سیاسی داشته باشد.»

در هر حال فراز و نشیب ها در روابط آمریکا و اروپا چیز جدید و منحصر به دولت اوباما نیست. گلایه های اروپایی ها از اوباما به مراتب نرم تر از بیانات خشمگینانه آنان پس از سخنان دونالد رامسفلد، وزیر دفاع دولت بوش است، وقتی که آلمان و فرانسه را به دنبال حمایت نکردن از جنگ عراق «اروپای قدیمی» خواند.

جان کورنبلوم، سفیر سابق ایالات متحده در آلمان، می گوید: «ما با اروپایی ها در یک رابطه درستی قرار نداریم. یا زیادی به امور آنان نزدیک می شویم و موعظه شان می کنیم، یا رو به آسیا می چرخیم و آن ها را (کاملا) رها می کنیم.»