عزم آنکارا و ریاض برای شکست آتش‌بس سوریه

خبرگزاری مهر: با توافق روسیه و ایالات متحده آمریکا، توافقنامه آتش بس در سوریه از بامداد روز شنبه هفته جاری اجرایی شد. با وجود اینکه هدف اصلی واشنگتن از موافقت با این طرح، سازمان بخشیدن به گروه های تروریستی پس از سلسله شکست های متعدد آنها به ویژه در حلب محسوب می شود، اما بی تردید تحقق راه حل سیاسی در سوریه بدون برقراری آتش بس میسر نبوده و نیست. با توجه به اینکه توافق آتش بس میان واشنگتن و مسکو بر لزوم ادامه مبارزه با تروریست های تکفیری داعش و جبهه النصره تأکید دارد، عملیات نظامی ارتش سوریه علیه تکفیریها به ویژه در استان حلب همچنان ادامه دارد.

ارتش سوریه از ابتدای هفته جاری تاکنون پیشروی های گسترده ای در نقاط مختلف حلب داشته و دستاوردهای زیادی را در نبرد با تروریست ها خلق کرده است. بیشتر درگیری های میان ارتش و تکفیریها در حلب، در حومه شمالی و شرقی این استان به دلیل وجود تروریست های داعش در آنجا متمرکز است. از سوی دیگر ۲ استان دیرالزور و الرقه که تقریبا به صورت کامل در اختیار داعش هستند، شامل آتش بس نمی شوند. علاوه بر این، استان ادلب نیز به غیر از ۲ منطقه آن به دلیل حضور گروه های تروریستی «جیش الفتح» متشکل از چندین گروه از جمله جبهه النصره شامل این آتش بس نیست.

این در حالی است که ارتش سوریه با حمایت جنگنده های روسی در حومه شمالی لاذقیه علیه تروریست های داعش و جبهه النصره عملیات انجام می دهد. بنابراین عملیات های نظامی ارتش سوریه علیه تکفیریها در مناطقی که ذکر شد، بدون توجه به توافق آتش بس همچنان با قدرت ادامه دارد. آخرین اخبار از تحولات میدانی سوریه در مناطقی که شامل توافق آتش بس نمی شود، حاکی از آن است که پیشروی ها در استان حلب همچون گذشته با قدرت ادامه دارد. ارتش سوریه طی روزهای اخیر موفق شده کنترل کامل روستاهای استراتژیک «رسم النفال»، «منعایا»، «جوخه» و «عین البیضا» را به دست بگیرد. علاوه بر این بخش های زیادی از روستای استراتژیک «الحمام» به کنترل ارتش سوریه درآمده است.

در لاذقیه نیز تحولات میدانی به نفع ارتش سوریه در جریان است. ارتش سوریه اخیرا موفق شده کنترل کامل روستای استراتژیک «الصراف» را به دست بگیرد. در حومه لاذقیه، جنگنده های ارتش روسیه، عملیات زمینی ارتش سوریه علیه تکفیری ها را پوشش می دهند.

از میان گروه های تروریستی حاضر در سوریه، طبق اعلام ائتلاف موسوم به «معارضان سوری» ۱۰۰ گروه مسلح پایبندی خود به توافق آتش بس را اعلام کرده اند. «استفان دی میستورا» فرستاده ویژه سازمان ملل در سوریه نیز با وجود اعلام برخی گزارش ها در خصوص نقض آتش بس در این کشور از روند کلی اجرای توافق اعلام رضایت کرده است. در میان آنچه که بیش از پیش نگرانی ها را در خصوص شکست توافق آتش بس در سوریه و به تبع آن ادامه حمام خون در این کشور برانگیخته، نقش عربستان سعودی و ترکیه برای به شکست کشاندن این توافق است.

در حالی که دولت سوریه موافقت خود با توافق آتش بس را رسما اعلام و تأکید کرده به آن پایبند خواهد بود، آنکارا و ریاض به عنوان دو حامی تروریست های تکفیری طی دو روز گذشته جنگ روانی شدیدی برای بی فایده جلوه دادن این توافق ایجاد کرده اند؛ در واقع ریاض و آنکارا که از زمان آغاز بحران سوریه هرآنچه که در چنته داشته اند را برای حمایت از تکفیریها بیرون آوردند، اکنون نمی توانند در مقابل بر باد رفتن اهدافشان در سایه برقراری آتش بس در سوریه دست بسته بنشینند.

درست یک روز پس از اجرایی شدن توافق آتش بس در سوریه، «عادل الجبیر» وزیر خارجه سعودی در دیدار با همتای دانمارکی خود از مطرح بودن گزینه حمله نظامی زمینی به سوریه خبر داد. وی در این خصوص تصریح کرد: «همچنان به رایزنی های خود با ائتلاف بین المللی ضد داعش برای اعزام نیروی نظامی زمینی به سوریه ادامه می دهیم». این اظهارات از یک سو به منظور ایجاد جنگ روانی جهت به شکست کشاندن توافق آتش بس در سوریه و از سوی دیگر با هدف تحریک گروه های مسلح به نقض این توافق، توسط الجبیر مطرح شد.

در آن سوی میدان، آنکارا نیز که به دلیل ارتباط با تروریست های داعش و برقراری روابط تجاری با این گروه تروریستی تحت فشار افکار عمومی جهانیان قرار دارد، در گامی به منظور بی اهمیت جلوه دادن آتش بس در سوریه برای آنکارا، گفت: «توافق آتش بس در تمامی خاک سوریه اجرا نمی شود و همچنان شاهد درگیری در برخی نقاط این کشور هستیم». این اظهارات در حالی است که بر اساس نص صریح توافق آتش بس، مبارزه با تمامی گروه های تروریستی ـ تکفیری که اسامی آنها در لیست گروه های تروریستی شورای امنیت سازمان ملل آمده است، در سایه آتش بس متوقف نخواهد شد. به نظر می رسد که آنکارا توقع داشت مبارزه ارتش سوریه با تکفیری ها به ویژه در استان «لاذقیه» در هنگام آتش بس، متوقف شود تا بدین ترتیب ترکیه بتواند جان تازه ای به گروه های تکفیری تحت حمایت خود بخشد.

در همین ارتباط، دولت آنکارا حتی به صورت عملی هم اقداماتی را در راستای متشنج کردن اوضاع در سوریه و به شکست کشاندن آتش بس انجام داده است که از جمله این اقدامات می توان به حملات توپخانه ای روز گذشته ارتش ترکیه به منطقه «تل أبیض» واقع در مرزهای مشترک این کشور و سوریه اشاره کرد. آنکارا پیشتر نیز با تجاوز به خاک عراق از طریق اعزام نیروهای زمینی به شمال این کشور نشان داده بود که هیچ پایبندی به قوانین بین المللی ندارد.

در هر صورت با وجود ارائه گزارش هایی در خصوص برخی اقدامات در نقض آتش بس در سوریه توسط مقامات روسی، این توافق تا به این لحظه موفقیت آمیز بوده است. مسکو و واشنگتن به خوبی می دانند که این آتش بس، فرصتی است که دیگر تکرار نخواهد شد. از سوی دیگر، در صورت ادامه پیشروی های ارتش سوریه در حومه استان های حلب و لاذقیه، بدون شک مقامات آمریکایی که ید طولایی در شانه خالی کردن از زیر تعهدات خود دارند، بیکار نخواهند نشست و تصمیمات تازه ای را اتخاذ خواهند کرد؛ تصمیماتی که ممکن است «اعطای چراغ سبز به عربستان سعودی برای اعزام نیروی نظامی زمینی» به سوریه یکی از آنها باشد.