جدال روسیه و ترکیه و عربستان بر سر سوریه/ مذاکرات صلح بدون حضور کردها/ در مذاکرات صلح سوریه چه خبر است؟

سرویس بین الملل فردا: مذاکرات صلح سوریه زیر نظر سازمان ملل، در حالی از جمعه گذشته در سوئیس آغاز شد که نمی توان نتیجه خارق العاده ای برای آن پیش بینی کرد. نشستی که به دلیل اختلافات عربستان، ترکیه و روسیه درباره ترکیب گروه های شرکت کننده در مذاکرات با چند روز تاخیر آغاز شد.

در فرايند آماده سازي مقدمات برگزاري مذاكرات ژنو، برخي كشورهایی كه به دنبال سرنگوني دولت بشار اسد هستند، همه تلاش خود را براي متحدكردن مخالفان سوريه انجام دادند كه نشست رياض در ماه دسامبر نيز در اين راستا قابل ارزيابي است؛ مذاكراتي كه در آن شركت كنندگاني همانند سياستمداران تبعيدي، شورشيان مسلح، اسلام گراهاي تندرو و جداشدگان ارتش سوريه حضور داشتند.

در رابطه با مذاكرات ماه دسامبر رياض، اين نكته را بايد یادآور شد كه با وجود غيبت شماري از گروه هاي معارض، آن مذاكرات پرشمارترين و بزرگترين نشست مخالفين دولت بود كه در نهايت نيز در آن نشست «رياض حجاب»، نخست وزير سابق سوريه به عنوان رياست كميته عالي مذاكرات انتخاب شد تا بر فرايند مذاكرات و نشست هاي آتي نظارت كند.

در تاريخ 20 ژانويه، كميته عالي مذاكرات، جرج صبرا (يك مخالف ماركسيست مسيحي)، اسعد الزعبی (يك ژنرال پناهنده از يك خانواده عرب سني) و محمد علوش (از اعضاي گروه تروريستي جیش الاسلام) را به عنوان اعضای اصلی گفتگوکننده برای ژنو معرفی کرد و همچنين افرادي مانند: هیثم المالح، محمد صبرا، احمد حریری، فواد الیکو، سرهنگ عبدالباسط طویل، سرهنگ دوم محمد عبود و... به عنوان اعضاي هيئت مرکزی انتخاب شدند.

با اين حال، اين كميته به زودي با اعتراضات شديد روسيه همراه شد، زیرا در اين كميته براي كردها جايي نبود و روسيه تأكيد داشت مذاكرات ژنو بايد با توازن كامل برگزار شود.

از سوی دیگر برخي از گروه هاي عضو شوراي دموكراتيك سوريه، بنا بر اظهارات مقامات سياسي تركيه با اعضاي مخالف دولت تركيه (پ ك ك) ارتباط دارند، تركيه تحت هيچ شرايطي حاضر به حضور اين معارضان در مذاكرات صلح ژنو نيست.

موضوع آنجا پيچيده مي شود كه فارغ از مخالفت هاي تركيه با حضور شوراي دموكراتيك سوريه در مذاكرات همچنين كميته عالي مذاكرات رياض نيز با شركت اين شوراي دموكراتيك و حضور آنها در فرايند مذاكرات مخالف است و آنها را به نوعي نایب و همتراز دولت فعلي مي بيند.

موضوع ديگر بحث روسيه است. واقعيت آن است كه با ورود مستقيم روسيه به جنگ و درگيري ها، نقش روسيه در سوريه بسيار پررنگ شده و در اين ميان، روسيه نيز تلاش دارد تا آن دسته از مخالفان را در جريان مذاكرات قرار دهد كه با منافع اين كشور هم راستا هستند و با توجه به اينكه روسيه تا حدود زيادي متحد بشار اسد و دولت حاكم است، اين موضوع مورد خشم و اعتراض بسياري از گروه هاي معارض از جمله كميته عالي مذاكرات شده است.

در این میان، مهم ترين نقش رياض و عربستان سعودي در مذاكرات را بايد در كميته عالي مذاكرات يا HNC كه در ماه دسامبر در رياض عربستان شكل گرفت، جست و جو كرد. در اين نشست، جمع كثيري از مخالفان دولت و متحدان عربستان سعودي، قطر و تركيه حاضر بودند و در حال حاضر آنها پيش شرط هايي از جمله توقف حملات نظامي روسيه و ارتش دولت سوريه به مخالفان را براي حضور در مذاكرات مطرح مي كنند.

مذاکرات ژنو3 سوریه

قرار است این دور از مذاکرات حداقل یک هفته به طول بینجامد، البته خبرهای رسیده حاکی از آن است که هیچ مذاکره مستقیمی قرار نیست در این دور از گفتگوها رخ دهد. در واقع این دور از مذاکرات قرار است به صورت غیر مستقیم انجام شود. به این ترتیب که نمایندگان بشار اسد و مخالفان در اتاق‌های جداگانه و از طریق نمایندگان سازمان ملل گفت‌وگو خواهند کرد.

برقراری آتش بس، ارسال کمک‌های بشردوستانه و مقابله با تهدیدات داعش از جمله اولویت‌های فوری در این مذاکرات است؛ اما هدف نهایی شامل ایجاد دوره ای انتقالی و برگزاری انتخابات در راستای برقراری صلح در سوریه است.

مذاکرات صلح ژنو در حالی آغاز شده که نیروهای دولتی توانسته اند به پیروزهای مهمی در عرصه میدانی سوریه دست پیدا کنند و این عامل موجب شده تا نظام سوریه دست بالاتر را در مذاکرات داشته باشد.

البته ناگفته پیداست که مهم تر از نظرات گروه های مخالف و دولتی سوریه در فرایند صلح، رسیدن دولت های مهم منطقه ای و بین المللی به یک توافق و تفاهم پایدار می تواند کلید حل بحران سوریه باشد؛ اتفاقی که با توجه به اختلافات و شکاف های مهمی که بین طرفین وجود دارد به نظر نمی رسد در آینده ای کوتاه مدت قابل حصول باشد.

نکته دیگر این است که برخی گروه‌ها در بحران سوریه در این گفت‌وگو حضور نخواهند داشت. به عنوان مثال گروه های کرد سوری با مخالف شدید ترکیه و عربستان از مذاکرات کنار گذاشته شده‌اند. البته روسیه و آمریکا از حضور کردها در گفت‌وگوها به عنوان نیرویی که نقش مهمی در مبارزه علیه داعش داشته اند حمایت کرده اند. در مقابل کردها پس از کنار گذاشته شدن از مذاکرات عنوان کرده اند که عدم حضور آنها نشانه‌ای روشن از شکست گفت‌وگوهای پیش‌رو خواهد بود. گفتنی است که حتی حزب اتحاد دموکراتیک که کنترل مناطق کردنشین سوریه را در دست دارد و به عنوان گروهی که در حال نبرد با داعش است نقش مهمی ایفا می‌کند، به مذاکرات دعوت نشده است.

نشست ژنو ۳ سوريه با محوريت نظام سوريه و معارضان در حالي برگزار مي‌شود كه رفتارهاي غير‌سازنده غرب و سعودي به نتيجه رسيدن مذاكرات را در ابهام برده است.

پس از چند روز رفتارهاي غير‌اصولي در نهايت هیئت عالی مذاکره‌کنندگان مخالف در ریاض بالاخره بعد از دستیابی به تضمین‌های آمریکایی و بین‌المللی اعلام کردند که در نشست ژنو ۳ شرکت می‌کنند.

لازم به ذكر است در ادامه رفتارهاي ظاهري غرب براي نمايش ادعاي مبارزه با تروريسم كري وزیر امور خارجه روز سه شنبه در نشست رم با حضور کشورهایی که در مقابله با داعش مشارکت دارند، حضور خواهد یافت. وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد: جان کری وزیر خارجه آمریکا قصد دارد روز سه‌شنبه در نشست کشورهای مقابله‌کننده با گروه تروریستی داعش در رم ایتالیا شرکت کند و روز چهارشنبه نیز به لندن خواهد رفت تا در کنفرانس کمک به سوریه حضور یابد.

به نظر می رسد مذاكرات ژنو حتي اگر به دستاوردهاي شاخص و مهمي نرسد، همين كه بتواند در سراسر سرزمين سوريه يك آتش بس ايجاد كند، براي دي ميستورا و ساير فعالين يك موفقيت خواهد بود، چون مي تواند در ادامه مكانيسم مديريت تعارضات را فراهم كند و قسمتي از درد و رنج مردمي را در كشور سوريه كاهش دهد.