توافق قطب‌های مخالف کابینه اسرائیل برای تغییر نتانیاهو

نیروهای مخالف بنیامین نتانیاهو از هنگام شکست در انتخابات نوامبر 2022 درصدد جبران مافات و زمینه‌سازی برای انحلال کابینه ائتلافی نتانیاهو بوده اند، اما پیروزی قاطعانه جناح راست – مذهبی با 64 کرسی، امکان بازیگری موثر این جناح را شدیداً محدود کرد. در دوره یک و نیم ساله کابینه بنت – لاپید و به طور کلی سال‌های 2019 – 2022، به دلیل اختلاف بسیار کمتر عددی حامیان کابینه‌ها و جناح اپوزیسیون، توانایی اپوزیسیون بسیار بیشتر از اکنون بود.

در طول 17 ماهی که از تشکیل کابینه جدید نتانیاهو می‌گذرد، رژیم اسرائیل دو اتفاق  عمده را تجربه کرده است؛ اولین رویداد بحران اصلاحات قضایی بود که 9 ماه به طول انجامید و اعتراضات حامیان و مخالفان آن جامعه و دستگاه‌های حاکمیتی اسرائیل را به شدت دچار دودستگی کرد و اتفاقا زمینه حمله طوفان الاقصی را فراهم کرد. دومین رویداد مهم نیز که رژیم اسرائیل در 7 ماه گذشته کاملاً درگیر آن بوده و همه شئون زندگی صهیونیست‌ها را تحت الشعاع خود قرار داده، حمله هفتم اکتبر 2023 و جنگ در غزه بوده است.

هر دو رویداد به اعتبار سیاسی نتانیاهو و ائتلاف او ضرباتی جدی وارد کرد. اما غافلگیری اسرائیل در هفتم اکتبر 2023 اهمیتی به مراتب بیشتر دارد. حدود 50 سال قبل در جریان جنگ 1973 نیز رویداد مشابهی به وقوع پیوست و ارتش‌های مصر و سوریه، رژیم اسرائیل را به صورت غافلگیرانه‌ای مورد هجوم قرار دادند.

سران سیاسی، امنیتی و نظامی اسرائیل پس از جنگ یوم کیپور که در نهایت همگی دادگاهی شدند. کمیسیونی موسوم به آگرانانت، به ریاست شیمون آگرانانت، رئیس دیوان عالی این رژیم، نخست وزیر، وزیر جنگ، فرمانده ارتش و رئیس اداره اطلاعات ارتش را محاکمه کرد. اکنون مهم‌ترین دستاویز اپوزیسیون برای ضربه زدن به ائتلاف نتانیاهو عبارت از غافلگیری اسرائیل در برابر حماس است. تشکیل کمیسیون حقیقت یاب از خواسته‌های اصلی اپوزیسیون برای بررسی قصور و تقصیر نتانیاهو و اعضای کابینه اوست.

کابینه جنگی، احیاگر نتانیاهو

بنی گانتس، رئیس ائتلاف وحدت داخلی از روز 12 اکتبر 2023 به عضویت کابینه جنگی رژیم صهیونیستی درآمد. اگرچه گانتس توانست نتانیاهو را به پذیرش شروط خود مبنی بر محدود باقی ماندن اعضای کابینه جنگی به سه عضو دارای حق رأی راضی کند، اما در نهایت با گذشت 7 ماه از جنگ تشکیل این کابینه، به رقم خوردن چند پیامد به نفع نتانیاهو و به زیان اپوزیسیون انجامیده است؛

ضربه هفتم اکتبر نتانیاهو که سال‌ها خود را «آقای امنیت» اسرائیل معرفی می کرد، در وضعیت بغرنجی قرار داده بود. در نظرسنجی‌های اولیه پس از حمله هفتم اکتبر بیش از 80 درصد صهیونیست‌ها خواستار برکناری نتانیاهو بودند، اولین پیامد پیوستن گانتس به کابینه جنگی اسرائیل کاهش شدید انتقادات از نتانیاهو و عبور وی از روزهای بحرانی بود. اکنون و با گذشت نزدیک به 8 ماه از جنگ، نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد میزان مخالفت‌ها با نتانیاهو تعدیل شده است.

دومین پیامد مثبت کابینه جنگی به حاشیه رانده شدن کابینه عادی نتانیاهو بود. حضور شخصیت‌های راست افراطی نظیر ایتامار بن گویر و بتصلائل اسموطریچ در مقام وزیران کابینه و نیز شخصیت‌های مذهبی که دستورکار محدود و منفعت طلبانه‌ای را به پیش می برند به شکل گیری نارضایتی شدیدی در افکار عمومی منجر شده بود. جامعه صهیونیستی بحران اصلاحات قضایی و نیز غافلگیری هفتم اکتبر را مستقیماً دست پخت کابینه راست افراطی نتانیاهو می دانست، اما تشکیل کابینه جنگی و برعهده گرفتن مدیریت جنگ کابینه بزرگ را به حاشیه رانده و باعث شده بن گویر و اسموطریچ نیز خود را در مقام مدعی و منتقد سیاست‌های کابینه جنگی قرار دهند و انتقاد جدی نسبت به کابینه بزرگ کمتر شود.

با طولانی شدن حضور گانتس در کابینه جنگی، ائتلاف وحدت داخلی که با حضور گانتس، گیدعون سعر و چند شخصیت مستقل شکل گرفته بود، دچار اختلاف داخلی شد و سعر در ماه مارس 2024 از این ائتلاف خارج شد. خروج سعر از یکسو باعث شد، جایگاه گانتس در نظرسنجی‌ها به اندازه 4-5 کرسی تضعیف شود و از سوی دیگر حزب امید جدید سعر را نیز با چالش درگیری با حدنصاب 3.25 درصد روبرو کرد. در بیشتر نظرسنجی‌ها این حزب پس از جدایی از گانتس، موفق به عبور از آستانه انتخاباتی نشده و این امر در نهایت شکافی در صف مخالفان «بی بی»(نتانیاهو) ایجاد کرد.

در نهایت به نظر می‌رسد نتانیاهو با تشکیل کابینه جنگی که در آن 3 عضو از 5 عضو (بنی گانتس، یوآو گالانت و گادی آیزنکوت) ژنرال ارتش بوده اند، باعث شد شکاف شکل گرفته میان ارتش و کابینه نتانیاهو تا حد زیادی پوشانده شود و دو طرف اختلافات قبلی را در جریان جنگ نادیده بگیرند.

2 ابتکار اپوزیسیون

در این میان احزاب مخالف نتانیاهو که گذشت زمان را به نفع خود نمی بینند، ابتکارات جدی تری برای به زیر کشیدن نتانیاهو در دستورکار خود قرار داده اند. بنی گانتس دو هفته قبل تداوم حضور خود در کابینه جنگی را به تصمیم گیری درباره 5 موضوع راهبردی منوط کرد. او به نتانیاهو تا 8 ژوئن فرصت داد که درباره این اقدامات تصمیم بگیرد و با توجه به شرایط پیچیده اسرائیل در جنگ، می توان گفت گانتس شرایطی برای نشدن گذاشته است. نتانیاهو صراحتاً این شرایط را رد کرد. در پاسخ به این اقدام یکی از نمایندگان ائتلاف گانتس، لایحه انحلال کنست و برگزاری انتخابات زودهنگام را به کنست تقدیم کرد.

رژیم صهیونیستی (اسرائیل) , بنی گانتس , اعتراضات اسرائیل , 

در موازات مانورهای گانتس، رهبران سه حزب یش عتید، اسرائیل خانه ما و امید جدید، یعنی یائیر لاپید، آویگدور لیبرمن و گیدعون سعر نیز باهم در دفتر لاپید دیدار کرده و برای به زیرکشیدن کابینه نتانیاهو هم‌قسم شدند.

اگرچه مخالفان نتانیاهو در کنست مجموعاً 56 نماینده دارند و فاصله 8 نماینده میان اپوزیسیون و ائتلاف حاکم شانس تصویب این لایحه را به شدت کاهش داده است، اما برخی منابع نزدیک به اپوزیسیون، خبرهایی درباره احتمال پیوستن برخی نمایندگان حزب لیکود به این ابتکار را مطرح کرده و مدعی شده اند، دیدار سران اپوزیسیون دقیقاً برای دادن پیغام «وحدت اپوزیسیون» به نمایندگان ناراضی حزب لیکود بوده است. با این وجود احزاب اپوزیسیون برای تصویب این لایحه نیازمند 5 رأی مثبت نمایندگان حزب لیکود هستند که تعداد نسبتاً زیادی است و شانس رسیدن به آن را باید به شدت اندک ارزیابی کرد.

اگرچه راهبرد اپوزیسیون در سطح سیاسی با دشواری‌های زیادی روبرو است، اما نقطه قوت اپوزیسیون نارضایتی نسبی جامعه صهیونیستی از کابینه نتانیاهو است. در نتیجه خروج گانتس از کابینه جنگی و شروع اقدامات اپوزیسیون اگر حتی با مورد استقبال هم‌حزبی‌های نتانیاهو قرار نگیرد، این پیام را به جامعه خواهد داد که موسم اعتراضات فرا رسیده است.

توافق قطب‌های مخالف کابینه اسرائیل برای تغییر نتانیاهو

دیوید بار آنون، رئیس اتحادیه کارگری اسرائیل مدتی قبل نتانیاهو را تهدید کرده بود اگر پس از جنگ حاضر به کناره گیری نشود، این اتحادیه دست به اعتصاب خواهد زد. اکنون به نظر می‌رسد، اپوزیسیون خواستار بازگرداندن فشار اعتراضات به کابینه نتانیاهو است. از این رو می توان گفت به نظر می‌رسد اسرائیل بار دیگر در آستانه اعتراضات خیابانی گسترده ای قرار دارد./تسنیم