چالش های عربستان و آمریکا برای انعقاد پیمان امنیتی

هرچند رسانه ها مدعی هستند که آمریکا و عربستان بزودی پیمان امنیتی منعقد می کنند ولی بررسی دقیق تر نشان می دهد که انعقاد چنین پیمانی با توجه به دیدگاه های متفاوت دو کشور در این خصوص دارای پیچیدگی است و فعلا نشانه ای از حل اختلاف در این خصوص وجود ندارد.

آمریکا برای متقاعد کردن عربستان جهت پیوستن به روند عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی وعده داده که پیمان امنیتی با ریاض منعقد می کند و این پیمان امنیتی توسط رسانه های غربی  به عنوان تحولی مهم در روابط واشنگتن و ریاض معرفی شده است.

 بحث درباره انعقاد پیمان امنیتی از مدت ها قبل مطرح بود و به دلایل سیاسی و حقوقی در نهایی شدن آن مشکلاتی وجود داشت؛ چراکه دو کشور درباره این پیمان دیدگاه های متفاوتی دارند. از منظر آمریکا امضای پیمان امنیتی با عربستان منوط به عادی سازی روابط این کشور با رژیم صهیونیستی است. این در حالی است که به نظر می رسد ریاض با این پیش شرط کنار نیامده و در شرایط کنونی امکان عادی سازی روابط با تل آویو دشوارتر از همیشه برآورد می شود.

عربستان به طور سنتی سیاست دو دولتی مبتنی بر تشکیل دولت مستقل فلسطینی در مرزهای 1967 که با عنوان ابتکار عربی در سال 2002 نامیده شد را دنبال می کند. این درحالی است که رژیم صهیونیستی اساسا این راهکار را قبول ندارد و با غصب زمین فلسطینیان در قدس و شهرک سازی در کرانه باختری، امکان اجرای این طرح را ناممکن کرده است.

در حال حاضر هم حمله جنایتکارانه رژیم صهیونیستی  به غزه و کشتار 35 هزار فلسطینی، بیشتر از هر زمانی عادی سازی روابط با رژیم را برای عربستان که داعیه دار رهبری جهان عرب و اسلام  در منطقه است را دشوار کرده است.

دست کشیدن از سیاست سنتی که اساس راهبرد سیاست خارجی سعودی در شامات می باشد، علاوه بر جنبه دیپلماسی عمومی، در جنبه سیاسی هم تبعاتی برای ریاض خواهد داشت. از همین رو عربستان تلاش دارد تا این پیمان امنیتی را از پرونده عادی سازی منفک نماید، ولی «جیک سالیوان»، مشاور امنیت ملی آمریکا با صراحت اعلام کرد که توافق عادی سازی روابط با تل آویو پیش شرط انعقاد پیمان امنیتی میان آمریکا و عربستان خواهد بود.

علاوه بر ملاحظات مربوط به منازعه فلسطین، بنظر می رسد ریاض و واشنگتن هنوز درباره اصل پیمان هم دارای اختلاف جدی هستند، چرا که تعریف دو کشور از این پیمان در اظهارات شان متفاوت است.  

عربستان تاکید دارد که پیمان امنیتی دربردارنده ضمانت آمریکا درخصوص تعهد به تامین امنیت عربستان و مقابله با هرگونه حمله به این کشور باشد و علاوه بر این واشنگتن محدودیتی در تامین تسلیحات مدرن برای ارتش سعودی قائل نباشد. این درحالی است که آمریکا بیشتر توافقی مبتنی بر همکاری های امنیتی و نظامی در سطح بالا بدون هرگونه تضمین به دخالت نظامی در صورت حمله به عربستان را مدنظر دارد.

به عبارت دیگر عربستان انتظار دارد که آمریکا پیمان امنیتی همطراز پیمان امنیتی اش با استرالیا منعقد نماید، ولی کاخ سفید بیشتر به مدل همکاری که مبتنی بر آموزش و صادرات تسلیحات و روابط حرفه ای بدون تعهد دفاعی تاکید دارد که هم اکنون شبیه آن را در منطقه غرب آسیا با مصر و بحرین منعقد کرده است.

البته حتی اگر عربستان هم به انعقاد این توافق قناعت نماید، مسئله کنگره می تواند دردسرساز باشد و در صورتی که توافق مذکور تائید کنگره را نداشته باشد، پیش بینی می شود با تغییر رئیس جمهور آمریکا، سرنوشت این توافق امنیتی میان ریاض و واشنگتن همانند توافق هسته ای با ایران در 2015 شکننده باشد. این درحالی است که با توجه به شرایط داخلی آمریکا ممکن است جناح رقیب دولت در مسیر این توافق کارشکنی نماید./ایسنا