کدهای سفر اردوغان به عراق

سفر رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه به عراق، یکی از اهداف دیپلماتیک مهم در روابط آنکارا – بغداد است که به مدت 6 ماه، برای برنامه‌ریزی آن، کار شده است.

عبدالقادر سلوی تحلیلگر حریت و یکی از روزنامه نگاران نزدیک به اردوغان که در سفر به عراق او را همراهی می‌کند، به اهداف و انتظارات این سفر اشاره کرده است.

بدیهی است که سلوی، به عنوان یک روزنامه نگار طرفدار اردوغان، از منظر منافع ملی ترکیه به این سفر پرداخته است. با این حال، مطالعه این سطور، می‌تواند نشان دهد که ابعاد امنیتی و انتظارات اغراق‌آمیز ترکیه از سران عراق، تا چه اندازه برجسته است.

عراقی که می‌شناختم

در حالی که شما این سطور را می‌خوانید، من با رئیس جمهور اردوغان در سفر به عراق همراه او هستم. پیش تر من عراق را در هر دو دوره دیدم. هم بغداد قبل از اشغال آمریکا را می‌شناسم و هم بغداد بعد از اشغال را. هم در زمان صدام از عراق دیدن کردم و هم از عراقِ پساصدام.

در زمانی که صدام حسین در اوج قدرت خود بود، من اجلاس سران اتحادیه عرب را در بغداد تماشا کردم. بغداد، شهر رویاهای من، در آن دوران واقعاً می‌درخشید. اما زمانی که بعد از اشغال آمریکا دوباره به آنجا رفتم، به معنای واقعی کلمه اندوه در دلم منفجر شد.

وقتی منطقه سبز را ترک کردم، متوجه شدم که محله ‌های شیعه‌نشین و سنی ‌نشین را با حصارهای سیمی احاطه کرده ‌اند، خیابان ‌هایی را دیدم که مردم با تفنگ در خودروهای باز گشت‌زنی می‌ کردند و زمانی که بغداد را مانند غزالی زخمی تجسم کردم، نتوانستم جلوی اشک‌ هایم را بگیرم. بغداد بهترین درس را به من آموخت. این درس را به من یاد داد که بفهمم اشغال و جنگ داخلی به خاطر حضور آمریکا چیست.

حالا ما با یک افق سیاسی نوین به نام چشم‌انداز سودانی روبرو هستیم. بغداد در تلاش است تا دوباره روی پای خود بایستد. تلاش‌های نخست وزیر سودانی تأثیر زیادی در این امر دارد. سفر رئیس جمهور اردوغان در چنین شرایط مناسبی انجام می‌شود.

مدل توسعه منطقه ای

روابط ترکیه و عراق در جهت مثبتی در حال توسعه است و در مسیر تبدیل شدن به یک الگوی منطقه‌ای است. هاکان فیدان وزیر امور خارجه این موضوع را «چشم‌انداز توسعه منطقه ای» تعریف کرد.

دو کشور تنها در مورد مبارزه با تروریسم صحبت نمی‌کنند. ما با چشم‌انداز منطقه‌ای مبتنی بر توسعه مشترک عمل خواهیم کرد. به همین دلیل، هیئت اردوغان، تنها به دنبال امنیت و دیپلماسی نخواهد بود و کمیته‌های مشترک ایجاد خواهد شد.

بر اساس توافقات صورت گرفته، کمیته‌های مشترکی بین ترکیه و عراق در زمینه‌های تجارت، کشاورزی، انرژی، آب، بهداشت و حمل و نقل ایجاد خواهد شد. ریاست کمیته‌ها بر عهده وزرا خواهد بود. در منطقه ما که به حوزه فعالیت تروریسم و جنگ داخلی معروف است، هدف این است که رونق و توسعه را وجه مشترک قرار دهیم.

یکی از مهم‌ترین گام‌های بین ترکیه و عراق پروژه «مسیر توسعه» خواهد بود. مبدا آن از بصره، بندر بزرگ فاو شروع می‌شود، از اوواکوی وارد خاک ترکیه می‌شود و از آنجا به اروپا می‌رسد. امارات متحده عربی نیز به این پروژه علاقه‌مند است. پیش‌بینی می‌شود پروژه «مسیر توسعه» که مسیر تجارت را تغییر می‌دهد، با سفر اردوغان شتاب قابل توجهی پیدا کند.

خط لوله نفت

خط لوله نفت کرکوک - جیهان بین ترکیه و عراق بر اثر حملات داعش آسیب دید. مدتی بود که به دلیل عوامل دیگر کار نمی‌کرد. وزارت نفت عراق اعلام کرد که این خط لوله آماده افتتاح است.

آب دجله و فرات

در این سفر، بحث آب هم مطرح است. موضوعی که از زمان صدام حسین در دستور کار بوده است. این موضوع به دلیل خشکسالی به یک دستور کار بسیار مهم تبدیل شد. عراق خواستار توافق در مورد آب است. اما من نمی‌دانم که دو کشور، چه راهی را برای توافق آبی طی خواهند کرد.

عملیات نظامی در عراق

یکی از نکات مهم سفر رئیس جمهور اردوغان به عراق، «عملیات عراق بزرگ» علیه پ.ک.ک است. عراق گام مهمی در این راستا برداشته است. او پ‌ک‌ک را یک سازمان ممنوعه اعلام کرد. اما برای اعلام این سازمان به عنوان یک سازمان تروریستی باید به تصویب مجلس برسد.

ما منتظریم تا این قدم برداشته شود. زیرا پ.ک.ک سرزمین آنها را نیز تهدید می‌کند. همانطور که ابراهیم کالین، رئیس MİT در جریان سفر خود به بغداد گفت، ما پ‌ک‌ک را ناتوان کرده‌‌ایم و نمی‌تواند در خاک خودمان اقدامی انجام دهد، اما این گروه تروریستی مقدار مشخصی از زمین‌ را در عراق کنترل می‌کند.

پ ک ک با استفاده از خاک عراق دست به اقدامات تروریستی در سوریه و عراق می‌زند. پ.ک.ک تهدید امنیتی و مشکل بقای عراق و همچنین مشکل ماست.

رئیس جمهور اردوغان قبلاً گفته است: «ما در شرف تکمیل دایره‌ای هستیم که امنیت مرزهای ما با عراق را تامین کند. امیدوارم تابستان امسال ما مشکل مرز عراق را برای همیشه حل کرده باشیم».

پس از سفر اردوغان به عراق، عملیات زمینی همه جانبه علیه پ.ک.ک انجام خواهد شد. مفهوم این عملیات متفاوت خواهد بود. زیرا ما قصد داریم این عملیات را همراه با دولت مرکزی بغداد، اربیل و حشد الشعبی انجام دهیم.

عملیات عراق که با پشتیبانی نیروی هوایی انجام می‌شود توسط نیروهای مسلح ترکیه بر روی زمین انجام می‌شود. هدف ایجاد یک خط امن در عمق 30 تا 40 کیلومتری از مرز 378 کیلومتری عراق است.

حملات به پایگاه‌های ما در 22 تا 23 دسامبر و 24 ژانویه، ایجاد یک منطقه حائل را اجتناب ناپذیر کرد. استراتژی متفاوتی در عملیات برنامه‌ریزی شده نسبت به موارد قبلی دنبال خواهد شد.

دولت مرکزی عراق و حشد الشعبی کنترل برخی مناطق را برعهده خواهند گرفت و اربیل امنیت برخی مناطق را تامین خواهد کرد. به همین دلیل، قرار است در سفر رئیس جمهور اردوغان «مرکز عملیات مشترک» ایجاد شود.

1- با شروع عملیات، مرز عراق و سوریه به طور همزمان تحت کنترل در خواهد آمد. بنابراین، پ.ک.ک امکان انتقال نیرو در مرز عراق و سوریه را از دست می‌دهد. این ماموریت قرار است توسط دولت مرکزی بغداد و حشد الشعبی انجام شود. ترکیه در سطح تامین نیرو پشتیبانی خواهد کرد.

2- در سلیمانیه، سنجار و اردوگاه مخمور علیه پ.ک.ک تدابیری اتخاذ خواهد شد. دولت مرکزی عراق و اربیل پشتیبانی اطلاعاتی را انجام خواهند داد. آنها در برابر تهدیدات سلیمانیه تحت کنترل اتحادیه میهنی کردستان همکاری خواهند کرد.

خانواده بارزانی اصرار زیادی برای سفر رئیس جمهور اردوغان به اربیل داشتند و اردوغان هم موافقت کرد. همکاری ترکیه و اربیل، پیامی هم برای اتحادیه میهنی کردستان و بافل طالبانی در سلیماینه دارد که به همکاری با پ.ک.ک ادامه داده است. ترکیه کشوری است که به دوستان خود اعتماد و در دشمنان خود ترس ایجاد می‌کند./تسنیم