روایت اکونومیست از احتمال بازگشت ترامپ به قدرت

نشریه اکونومیست با انتشار یادداشتی اعتقاد دارد که جهان به تماشای بازگشت احتمالی «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا به قدرت نشسته است و به طور حتم کشورهای جهان در نگاه دولت احتمالی وی به سه دسته متحد، دشمن و بازندگان تقسیم خواهند شد.

 به اعتقاد نویسنده اکونومیست بی‌نظمی خاصی در تعاملات اقتصادی جهان رخ داده است که نمود اصلی آن در گردهمایی امسال مجمع جهانی اقتصاد مشهود بود و آمریکا سعی داشت در تعداد نمایندگان چینی شرکت کننده در سوئیس مداخله ایجاد کند.

احتمال بازگشت ترامپ به قدرت با پیروزی اخیر او در انتخابات درون حزبی‌اش در بعضی ایالت‌ها هر لحظه قوی‌تر می‌شود و حتی یکی از نمایندگان کنگره این کشور بازگشت ترامپ را چنین توصیف کرده است که کشورهای خارجی باید از وضعیت ایالات متحده وحشت‌زده شوند.

تا انتخابات ریاست جمهوری آمریکا ۱۰ ماه دیگر باقی مانده است. همانطور که بازارهای مالی روی رویدادهای آینده شرط بندی می‌کنند، جهان شروع به آماده شدن برای پیامدهای دوره دوم ریاست جمهوری ترامپ کرده است که حتمی‌ترین تبعات آن بالا رفتن تعرفه‌ها، ترک احتمالی اوکراین و تایون و رویکرد تهاجمی‌تر آمریکا نسبت به چین و قدرت‌های دیگر است.

تاریخ روسای جمهور آمریکا ثابت کرده است که انتخاب یک رئیس جمهوری چقدر می‌تواند در سیاست خارجی این کشور تغییر حاصل کند. ریچارد نیکسون به چین رفت و رونالد ریگان به اتحاد جماهیر شوروی گفت که دیوار برلین را خراب کند. شکاف سیاست خارجی به طور حتم از جو بایدن رئیس جمهوری کنونی آمریکا تا ترامپ فاحش‌ترین خواهد بود و حتی ممکن است سطح اختلاف کشورها در جهان بیشتر از وضعیت کنونی شود. به گفته موسسه تحقیقات صلح اسلو، تعداد اختلافات دولتی در سال جاری بیش از ۵۰ مورد است که از سال ۱۹۴۶ تاکنون بی‌سابقه بوده است.

دولت بایدن در سال‌های گذشته در استقرار نیروهای نظامی و برخورد تجاری با متحدان و رقبایش محتاط‌تر عمل کرده و البته در حمایت از اوکراین دست به اقدامات رادیکال‌تری زده است. با این حال به اعتقاد مجله اکونومیست بی نظمی جهانی افزایش پیدا کرده است که حتی در خاورمیانه، افغانستان و بخش‌هایی از آفریقا نام آن را باید فروپاشی نظم و قوانین جهانی عنوان کرد.

ریاست‌جمهوری دوم ترامپ با ریاست‌جمهوری دوره اول متفاوت خواهد بود، هم به این دلیل که جهان آشفته‌تر است و هم به این دلیل که ترامپ کمتر احتمال دارد مانع تراشی رسمی در دستور کار دولت خود را تحمل کند. گفته می‌شود که تعرفه ۱۰ درصدی در سراسر جهان و تعلیق روابط تجاری عادی با چین و بالا رفتن تعرفه‌ها از وضعیت کنونی محتمل است.

ولی برای برخی از سیاستمداران و کشورهایی که از نظر ایدئولوژیک با ترامپ همسو هستند، ریاست جمهوری او خبر خوبی خواهد بود. بنیامین نتانیاهو نخست وزیر کنونی رژیم صهیونیستی اگر بتواند تا سال ۲۰۲۵ در قدرت بماند، می‌تواند روی حمایت ترامپ برای نادیده گرفتن درخواست فلسطینی‌ها برای تشکیل یک کشور مستقل حساب کند. از ویکتور اوربان نخست وزیر مجارستان احتمالا در دفتر بیضی استقبال می‌شود. در مورد عربستان و هند با وجود اشخاصی مثل بن سلمان و نارندا مودی نیز وضعیت مسالمت‌آمیزی پیش‌بینی می‌شود. حتی بعضی از متحدان لیبرال دموکرات آمریکا مثل استرالیا نیز از انتخاب ترامپ خوشحال خواهند شد چون آنها چین را برای خود تهدید می‌بینند.

اکونومیست در ادامه یادداشت خود می‌نویسد: هرچند سبک پر هرج و مرج و شخصیت بی ثبات ترامپ، پیش بینی‌ها را دشوار می‌کند ولی به طور حتم انتخاب ترامپ کشورهای جهان را به سه دسته تقسیم خواهد کرد که از اصطلاح کاربران یا همپیمانان، کبودشده‌ها یا دشمنان و بازنده‌ها استفاده شده است که بازنده‌ها همان کشورهایی هستند که برای ترامپ اهمیتی ندارند.

نکته جالب توجه در سیاست احتمالی ترامپ این است که دوستان فعلی نمی‌توانند انتظار سیاست قبلی آمریکا را داشته باشند. اکونومیست تخمین می‌زند که آمریکا به خاطر مسائل مالی با کشورهای عضو سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در اختصاص و تامین بودجه‌های نظامی از تولید ناخالص داخلی خود با مشکل روبرو شود. یکی از مقامات ارشد اتحادیه اروپا به تازگی مدعی شد که در سال ۲۰۲۰ ترامپ به اورسولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا گفته است که در صورت حمله به اروپا، آمریکا به آنها کمک نخواهد کرد چون اعتقاد دارد که ناتو مرده است و باید از ناتو خارج شد.

هرچند بعضی از کشورها دوباره به کارهای قدیمی خود در جلب نظر ترامپ ادامه خواهند داد. یکی از رهبران غربی می‌گفت که بر اساس تجربه دوره اول ترامپ بهتر است توجه خانواده سلطنتی و ستارگان ورزشی یک کشور را به او جلب کنیم. فرانسه با رژه نظامی در روز باستیل، ترامپ را شگفت زده کرد. بریتانیا پیشنهاد دیدار دولتی با ملکه را داد.

به اعتقاد اکونومیست در نظر ترامپ بعضی از کشورها مثل تایوان که ۴۵ میلیارد دلار روی دست آمریکا هزینه گذاشت به طور حتم با عنوان «مفت‌خور» ارزیابی خواهند شد. هرچند تایوان هزینه‌های نظامی خود را به ۲.۵ درصد تولید ناخالص داخلی افزایش داده است، اما همچنان به حضور نظامی گسترده آمریکا در آسیا برای جلوگیری از وقوع درگیری احتمالی با چین متکی است. متحد آسیب‌پذیر دیگر اوکراین است. با وجود علاقه ترامپ به ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه و این کشور، آمریکا ممکن است جنگ را هدر دادن منابع آمریکایی بداند و سعی کند اوکراین را برای دستیابی به یک توافق صلح با روسیه وادار کند.

اکونومیست از دشمنان آمریکا در دوره احتمالی تنها به چین و در مواردی به ایران اشاره کرده است که چین انتظارات کمتری خواهد داشت زیرا در مذاکرات قبلی با ترامپ ناامید شده است و خصومت متقابل اکنون در سیاست های هر دو کشور وجود دارد. در دوره اول دولت ترامپ، ایران با تحریم‌های حداکثری و شهادت قاسم سلیمانی، یکی از فرماندهان کلیدی این کشور مواجه شد ولی حملات بعدی ایران در منطقه چندان از سوی ترامپ جواب داده نشد. می‌توان تصور کرد که ترامپ ممکن است تلاش کند ایران و متحدانش را به یک توافق صلح منطقه‌ای دعوت کند.

سومین گروه از کشورها نه متحدان نزدیک آمریکا هستند و نه دشمن. آمریکا علاقه چندانی به آنها ندارد ولی درگیری همچنان در این مناطق مثل افغانستان، سودان، ارمنستان و آذربایجان شدید است.

به اعتقاد اکونومیست ریاست جمهوری ترامپ به احتمال زیاد شاهد فرسایش بیشتر قوانین جهانی در مورد همه چیز از تجارت گرفته تا حقوق بشر خواهد بود و اوضاع را بدتر می‌کند. برای کشورهای فقیر این فرسایش قابل ملاحظه خواهد بود و ممکن است از سوی سازمان‌های بین‌المللی نیز قابل جبران نباشد.