تلاش ابوظبی برای تقسیم یمن

امارات تحرکات خود را به منظور جدا کردن جنوب یمن از شمال آن در راستای طرحی برای ناکام گذاشتن مذاکرات میان عربستان و جنبش انصارالله یمن جهت پایان جنگ و ضربه زدن به توافق عربستان و ایران شدت بخشیده است. این تنش‌ها نزاع بر سر نفوذ در جنوب میان ریاض و ابوظبی و بحران میان دو کشور را افزایش داده است.

به نقل از روزنامه الاخبار لبنان، توئیت اخیر عبدالخالق عبدالله، استاد دانشگاه امارات مبنی بر اینکه آیا کشور فرضی یمن جنوبی باید «جنوب عربی» نامیده شود یا «حضرموت متحد عربی»، موجی از خشم را در شبکه‌های اجتماعی در میان مردم یمن، از جمله بسیاری از جنوبی‌ها، برانگیخت. به ویژه اینکه مصادف با بزرگداشت یکپارچگی یمن در ۲۲ می ۱۹۹۰ بود. قصد و نیت امارات و نارضایتی این کشور از حرکت عربستان سعودی به سمت مذاکره برای پایان دادن به جنگ یمن و توافق با ایران بر کسی پوشیده نیست. این رویکرد عربستان پروژه امارات برای سیطره بر جزایر استراتژیک مانند سقطری در ورودی خلیج عدن و میون واقع در تنگه باب المندب را ناکام می‌گذارد. این پروژه‌ای است که در راستای یک درگیری گسترده‌تر با محوریت کنترل بر گذرگاه‌های آبی است. امارات در این درگیری در رأس یک پیمان اعلام نشده با آمریکا و اسرائیل قرار دارد که با حمایت ابوظبی، پایگاه‌های نظامی در این دو جزیره استراتژیک ایجاد کرده است.

اما مانع اصلی در مقابل طرح امارات برای تقسیم یمن، عربستان است. به ویژه بعد از اینکه ائتلاف میان این دو کشور در جنگ ازهم پاشیده و دو کشور وارد نزاع مستقیمی شده‌اند که از هم‌پیمانان جنوبی‌شان در این نزاع استفاده می‌کنند. این نزاع میان شورای ریاستی یمن با رهبری رشاد العلیمی که مورد حمایت عربستان است و شورای انتقالی جنوب یمن با رهبری عیدروس الزبیدی مورد حمایت امارات علنی شده است. بین این دو شورا گروه‌هایی هستند که هنوز موضع قطعی درباره حمایت از هیچ کدام از طرفین ندارند. مثل گروه طارق صالح که به ابوظبی نزدیک است درحالی که ریاض برای جذب آن تلاش می‌کند.

در حالی که امارات تلاش می‌کند تا حضرموتی‌ها را با پیشنهاد این که کشور جداشده به نام استانشان نامگذاری شود، اغوا کند، عربستان سعودی با میزبانی نشستی در ریاض با حضور العلیمی و شیخ عمرو بن حبریش العلیی، معاون اول استانداری حضرموت برای بررسی حقوق حضرموت و خواسته‌های ساکنانش تلاش کرد تا امارات را دور بزند.

ساکنان حضرموت از اجحافی که در حق استانشان شده ناراضی هستند برای همین ترجیح می‌دهند در چارچوب همان یمن واحد بمانند یا اگر یمن به ناچار تقسیم شد استان آن‌ها خودش یک کشور باشد. در هر دو صورت طرح جدایی محکوم به شکست است به ویژه اینکه شهر عدن که مقر شورای ریاستی یمن و پایتخت احتمالی کشوری است که در جنوب تشکیل می‌شود خارج از کنترل امارات است. عیدروس الزبیدی گفت: جدایی در راه است. اسامی که درباره آن صحبت می‌شود از جمله «کشور متحد حضرموت» یا «جنوب عربی» یا «جمهوری دموکراتیک مردمی یمن» پیشنهاداتی برای متحد کردن جنوب است.

صرف نظر از اینکه عربستان طرح جدایی طلبی در جنوب یمن را تأیید می‌کند یا خیر عربستان معتقد است که امارات با این طرح ریاض را به صورت مستقیم هدف گرفته و برای عمیق کردن گرفتاری عربستان در یمن تلاش می‌کند. این نشان دهنده عمق اختلافات میان محمد بن زاید، رئیس امارات و شریک سابقش در جنگ یعنی محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان و تغییر بزرگ رویکرد عربستان در قبال مسائل منطقه‌ای است. این رویکرد دیگر برای حکام ابوظبی مناسب نیست. سؤال اصلی درباره موضع آمریکا است و اینکه آیا تمایلی به ناکام گذاشتن مذاکرات برای پایان جنگ یمن دارد یا خیر یا اینکه مانع حل بحران یمن و عربستان می‌شود یا خیر. همین مسئله لابی امارات در واشنگتن را برآن داشته تا از طریق رسانه‌های آمریکایی این مسئله را تبلیغ کند که جدایی شمال یمن از جنوب آن به نفع آمریکا است.

درحالی که صحبت درباره حل و فصل بحران ادامه دارد امارات در مناطق جنوبی مثل یک قدرت اشغالگر برخورد می‌کند. نفت و گاز شبوه را به صورت غیرقانونی به آلمان می‌فروشد و گروه‌های مزدورش را در غارت فروشگاه‌ها و اراضی مردم با زور آزاد می‌گذارد مثل کاری که در شهر المخا در استان تعز کرد. شاید یکی از بزرگترین موانعی که ابوظبی با آن مواجه است در اعتراضات بسیاری از ساکنان جنوب چه گروه‌های سیاسی و نظامی و چه شهروندان به توییت عبدالخالق عبدالله نهفته باشد. آن‌ها توییت وی را مداخله در امور داخلی یمن دانستند.

مخالفت با تلاش‌های امارات برای تقسیم یمن به کشورهای حوزه خلیج فارس می‌رسد که در مرحله کنونی آماده پذیرش تغییری در حجم تشکیل یک کشور جداگانه در یمن نیستند و این مسئله احتمال بازگشت به نزاع‌های نظامی میان شمال و جنوب مثل جنگ داخلی ۱۹۹۴ را افزایش می‌دهد. امارات خودش از جمله کشورهای عربی حوزه خلیج فارس است که نظامش به جنگ‌ها عادت دارد. همین مسئله روشن کننده تلاش‌های مکرر امارات و هزینه کردن اموال هنگفت و جذب هزاران نفر از داخل و خارج یمن برای حمایت از طرح جدایی است. امارات در پروژه جدایی منافع بزرگ اقتصادی یا ژئواستراتژیکی برای خودش می‌بیند اما مشکل تاریخی متجاوزان یمن این است که این کشور برای کسانی که می‌خواهند آن را ببلعند خیلی سخت هضم می‌شود. آنچه که طرح امارات را به شکست می‌کشاند علاوه بر احتمال رخ دادن جنگی شدیدتر این است که این جنگ تنها به فروپاشی یمن منجر نمی‌شود بلکه برای کشورهای دیگری مثل عمان مشکلاتی را ایجاد خواهد کرد. از این نظر که کشور جدا شده شامل استان المهره خواهد بود که منطقه نفوذ حیاتی عمان است./ایسنا